Dane statystyczne podają, że muzułmanie stanowią w
Oceanii zaledwie 1 proc. ogólnej liczby ludności. Te same źródła wskazują jednak,
że wyznawców islamu przybywa na tym terenie szybciej niż chrześcijan, których jest
jeszcze 83 proc.
Tradycja islamu w Oceanii jest krótka, choć bardzo zróżnicowana.
Decydującym faktorem pojawienia się muzułmanów w tym regionie była imigracja. Głównymi
ośrodkami populacji muzułmańskiej są: Australia, Fidżi, Nowa Zelandia i Nowa Kaledonia.
Nieliczne grupy muzułmanów znajdują się także na Wyspach Salomona i w Papui-Nowej
Gwinei. Najwięcej wyznawców islamu zamieszkuje Australię (ok. 300 tys.). Natomiast
największy procent muzułmanów znajduje się w Nowej Kaledonii (10 proc.). W Australii
i Nowej Zelandii znaczenie islamu wzrosło dzięki wpływom z zagranicy i działalności
misyjnej, której nasilenie obserwuje się od lat siedemdziesiątych XX w.
Muzułmanów
w Oceanii można więc podzielić na starą i nową imigrację. Pierwszej udało się stworzyć
dynamiczną wspólnotę na Fidżi. Natomiast nowa fala przybyszów wypracowała trwałe struktury
w Australii, skąd ma wpływ na cały region. W drugiej połowie XX w. rozpoczął się proces
konsolidacji działań muzułmanów zamieszkujących kraje Oceanii. Najbardziej zorganizowana
jest wspólnota na Fidżi, którą zarządza Muzułmańska Liga Fidżi. W Australii natomiast
aktywność muzułmanów koordynuje Australijska Federacja Rad Islamskich. Powodzenie
procesu „centralizacji” środowisk muzułmańskich było możliwe dzięki stworzeniu odpowiednich
struktur instytucjonalnych, co wiązało się z usunięciem na dalszy plan roli charyzmatycznych
przywódców religijnych. Wspólnoty muzułmańskie stają dziś przed problemem „konfliktu
pokoleń”, tzn. generacji imigrantów z muzułmanami urodzonymi już w Oceanii.
Muzułmanie
w tym regionie – podobnie jak w całym islamskim świecie – nie stanowią monolitu, lecz
tworzą wspólnotę opartą na różnorodności kulturowej. Cechą społeczności islamskiej
w Oceanii jest różnorodność etniczna. Żyjący tu muzułmanie reprezentują ponad 50
krajów. Największe grupy pochodzą z Libanu, Turcji, Bośni, Indonezji, Indii i Bangladeszu.
To zróżnicowanie i miejsce osiedlania się muzułmanów są odbiciem okresów migracyjnych.
Rozwój wspólnot muzułmańskich zależał od społeczno-ekonomicznych warunków miejsca
imigracji. Faktem jest, że kształtowała go potrzeba określonej grupy zawodowej. I
tak na przykład pierwsza grupa imigrantów to robotnicy i chłopi; do następnej należały
osoby bardziej wykształcone, zaś w ostatniej fali imigracji – głównie z Afryki Południowej
– znalazło się środowisko przedsiębiorców.
Oprócz różnorodności etnicznej
we wspólnocie muzułmańskiej Oceanii występuje także niejednorodność ideologiczna.
Liczne są przykłady osób – zwłaszcza wśród młodego pokolenia – które przejęły indywidualistyczny
i zsekularyzowany styl życia. Istnieją również ekskluzywistyczne ugrupowania wrogie
chrześcijaństwu i wyznawcom innych religii.
Ważną cechą muzułmanina w Oceanii
jest także jego „bogactwo”, na które składają się zarówno elementy własnej kultury,
jak również ukształtowana postawa, będąca odpowiedzią na zaistniałą sytuację, którą
cechowało: zsekularyzowane społeczeństwo, upadek życia rodzinnego, swoboda seksualna
i ogólny brak zainteresowania życiem religijnym. Wielu imigrantów przeżyło szok kulturowy,
dezorientację i zagubienie w świecie zanikających tradycji wspólnotowych. Każda fala
imigracji znalazła się w rzeczywistości, gdzie ani państwo, ani lokalna społeczność
nie dawały poczucia przynależności. Poczucie takie zapewniała głównie wyznawana wiara
i związane z nią praktyki, wzmacniające więzy wspólnotowe.
Cechą charakterystyczną
współczesnego islamu w Oceanii jest niewielki, ale sukcesywny wzrost liczby konwertytów.
Problematyka islamska coraz częściej pojawia się w mediach. Władze zapraszają przedstawicieli
organizacji muzułmańskich do prezentowania islamskiego stanowiska w publicznych debatach
na temat aktualnych kwestii społeczno-politycznych, takich jak: prawa człowieka, rodzina,
rola kobiety i wychowanie. Sporadycznie pojawiają się problemy dotyczące lokalizacji
budowy nowych meczetów.
W relacjach chrześcijańsko-muzułmańskich w Oceanii
nie ma większych napięć. Istnieje natomiast potrzeba ciągłego udoskonalania wzajemnych
stosunków. Chodzi głównie o usuwanie nieporozumień, wynikających z występującej po
obu stronach ignorancji oraz o podkreślanie istniejących w islamie i chrześcijaństwie
elementów wspólnych – przede wszystkim w sferze etycznej i socjalnej. Ważne miejsce
w kontaktach z wyznawcami innych religii zajmuje zatroskanie o imigranta, niezależnie
od wyznawanej przez niego religii. Przedmiotem wspólnej troski może być rodzina oraz
urzeczywistnianie ideałów sprawiedliwości społecznej. W wielu przypadkach głoszone
przez chrześcijaństwo wartości moralne realizowane są bardziej przez muzułmanów niż
przez statystycznych chrześcijan tego regionu. Przykładem może być wysoki procent
rozwodów wśród chrześcijan. Mimo iż w islamie istnieje możliwość „łatwego” rozwodu,
małżeństwa muzułmańskie są trwalsze niż związki Euro-Australijczyków.
W Oceanii
istnieje wiele organizacji zaangażowanych w dialog międzyreligijny. Do najważniejszych
należy Światowa Konferencja ds. Religii i Pokoju(World Conference on Religion
and Peace), która podejmuje inicjatywy na rzecz pomocy migrantom. Organizuje spotkania,
sympozja, publikuje materiały oraz kształtuje klimat wzajemnego poznawania i pracy
na rzecz wspólnego dobra.