Komunikat z 342. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski
W dniach 19-21 listopada 2007 r. biskupi polscy zgromadzili się na Jasnej Górze, aby
wziąć udział w corocznych rekolekcjach. W duchu skupienia i modlitwy zastanawiali
się nad jutrem Kościoła w Polsce, odczytując znaki czasu, jakie Bóg daje dzisiaj swojemu
Kościołowi i rozważając je w świetle Słowa Bożego. Po zakończonych ćwiczeniach
duchowych, w dniu 22 listopada przedyskutowali na zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu
Polski kilka tematów ważnych dla Kościoła w Polsce.
1. W części obrad poświęconej
problematyce miejsca i roli Polski w zjednoczonej Europie biskupi zajęli stanowisko
wobec projektu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Zwłaszcza w części
dotyczących wartości religijno-moralnych dokument ten, stanowiący zbiór fundamentalnych
praw człowieka, ma zostać podpisany 13 grudnia br. i po ewentualnej ratyfikacji w
krajach Unii ma wejść w życie w 2009 r.
Episkopat Polski pozytywnie ocenia
wysiłki instytucjonalnego zabezpieczania procesu jednoczenia Europy przez tworzenie
prawa odwołującego się zwłaszcza do tych wartości, które mają genezę chrześcijańską
i stanowią, jak właśnie w przypadku praw człowieka, najbardziej wartościową część
religijnej, moralnej, kulturowej i obywatelskiej tradycji Europy. Dlatego z uznaniem
odnoszą się do tych zapisów Karty, które mają ścisły związek z zasadami etyczno-społecznymi,
takimi jak niezbywalna godność człowieka, solidarność, zasada pomocniczości, szacunek
dla tożsamości narodowych i inne. Episkopat Polski z zadowoleniem przyjmuje fakt,
że w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej uznaje ona tożsamość i status
przyznany Kościołom, stowarzyszeniom i wspólnotom religijnym w państwach członkowskich
i go nie narusza (por. art. 15b).
W Preambule zabrakło niestety odwołania
do Boga. Zastrzeżenie a nawet sprzeciw budzą niepełne, a w niektórych wypadkach nawet
nie do przyjęcia, sformułowania, zwłaszcza ograniczenie zakazu klonowania ludzkiego
życia jedynie do klonowania reprodukcyjnego.
Istotne jest również pojmowanie
małżeństwa jako trwałego związku kobiety i mężczyzny opierającego się na prawie naturalnym,
mającym swoje źródło w akcie stwórczym Boga. Pociąga to za sobą konsekwencje, na które
zwrócił uwagę Ojciec Święty Benedykt XVI: „(…) z całą pewnością istnieje ludzka natura
niezmienna i trwała, źródło praw wspólnych wszystkim jednostkom, także tym, którzy
je negują. W tym kontekście musi być chronione prawo do sprzeciwu sumienia, ilekroć
dochodzi do pogwałcenia podstawowych praw człowieka”(Benedykt XVI, Przemówienie
z 24 marca 2007 r.)
Biskupi są przekonani, że odwołanie się w preambule
do „duchowo-religijnego i moralnego” dziedzictwa historycznego Europy pozwala, aby
zawarte w Karcie Praw Podstawowych wartości, prawa, wolności i zasady rozumieć w duchu
wielowiekowej, chrześcijańskiej tradycji, stanowiącej jeden z istotnych elementów
cywilizacji europejskiej. Z zadowoleniem przyjmują do wiadomości, że negocjacje w
sprawie Traktatu Reformującego dobiegają końca a także fakt, że wszystkie rządy
Unii Europejskiej zaakceptowały stanowisko Polski (por. Protokół nr 7), gwarantujące
niezależność prawodawstwa polskiego w sprawach moralnych. Jest ono nie tylko wyrazem
uszanowania najbardziej autentycznych wartości Europy, ale także kultury i ustawodawstwa
krajowego.
2. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami zakończone zostały badania
udostępnionych przez Instytut Pamięci Narodowej materiałów archiwalnych, które dotyczą
kapłanów, będących obecnie biskupami. Badania te były prowadzone przez Kościelną
Komisję Historyczną powołaną przez Episkopat 19 października 2006 r. oraz przez
Zespół ds. Oceny Etyczno-Prawnej, który został powołany 14 marca 2007
r. Biskupi zapoznali się z rezultatami badań, które obejmowały
materiały sporządzone przez służby bezpieczeństwa PRL odnoszące się do niektórych
żyjących biskupów polskich. Rada Stała KEP postanowiła opublikować istotne wyniki
tych badań, ze względu na ich wielkie znaczenie historyczne oraz zastosowaną metodę
zmierzenia się z przeszłością, która może być pomocą dla innych grup społecznych.
Kościół bowiem, jak dotąd jest jedynym środowiskiem, które w sposób uporządkowany
zdecydowało się na zbadanie historycznej wartości archiwaliów IPN oraz etyczno-prawną
ocenę postaw osób, których te materiały dotyczą. Opracowanie końcowe i dokumentacja
prac obu zespołów zostaną przekazane Stolicy Apostolskiej, stosownie dowcześniej
przyjętych przez Konferencję Episkopatu Polski zasad postępowania.
W podsumowaniu
sprawozdania Zespołu ds. Oceny Etyczno-Prawnej czytamy, że oskarżanie
wymienianych w aktach SB biskupów o świadomą i dobrowolną współpracę ze służbą bezpieczeństwa
PRL, jest merytorycznie bezpodstawne, gdyż pozbawione dowodów. Toteż szerzenie pogłosek
o rzekomej współpracy tych biskupów ze służbami bezpieczeństwa Zespół uznaje
za gruntownie niesprawiedliwe, podważające ich dobre imię, a przez to wysoce krzywdzące.
Zespół solidaryzuje się z głosem biskupów, którzy z bólem lub oburzeniem reagują na
takie insynuacje zgłaszane pod ich adresem. Po zbadaniu materiałów pod kątem kryteriów
etycznych, prawnych i kanonicznych Zespół zauważa, że niektóre materiały udostępnione
przez IPN, a także niektóre wypowiedzi zainteresowanych biskupów zdają się świadczyć
o tym, że niekiedy ich kontakty ze służbami PRL można by uznać – z perspektywy historycznej
– za nieroztropne, przy czym – w ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej – były one
często nieuniknione, a odbywały się za wiedzą władz kościelnych. W
związku z zakończonymi analizami, Konferencja Episkopatu Polski dziękuje za pracę
członkom Kościelnej Komisji Historycznej oraz Zespołu ds. Oceny Etyczno-Prawnej.
Ponadto zauważa, że Instytut Pamięci Narodowej okazał pomoc pozwalającą zakończyć
prace w zamierzonym terminie. Z chwilą zakończenia działań Zespołu oraz Komisji, biskupi
uznają, na podstawie dostępnych dziś materiałów, za zamkniętą sprawę odnoszących się
do nich materiałów organów bezpieczeństwa PRL.
3. Zebranie plenarne przyjęło
tekst listu na Niedzielę Świętej Rodziny. Nawiązując do hasła nowego roku duszpasterskiego
„Bądźmy uczniami Chrystusa”, biskupi wskazali na rodzinę, jako najlepszą szkołę, w
której poznajemy Chrystusa i stajemy się Jego uczniami.
Na ciągłe stawanie
się uczniami Chrystusa, biskupi błogosławią z Jasnej Góry wszystkim Rodakom w
kraju i za granicą. Niech wszystkich nas prowadzą Maryja i św. Jan Chrzciciel – patroni
adwentowego czuwania.
Podpisali: Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi zgromadzeni
na 342. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski