Kościelna Komisja Historyczna: komunikat po kwerendzie

Organy bezpieczeństwa PRL zarejestrowały kilkunastu spośród biskupów jako „tajnych współpracowników” lub „kontakty operacyjne”, względnie „kontakt informacyjny”, a jeden został zarejestrowany jako „agent” wywiadu PRL. W odniesieniu do reszty żyjących biskupów nie ma żadnych podstaw do mówienia o jakiejkolwiek współpracy z SB; Instytut Pamięci Narodowej nie dostarczył dokumentacji, że byli oni rejestrowani – głosi opublikowany 27 czerwca komunikat Kościelnej Komisji Historycznej.

W czasie spotkania z dziennikarzami abp Sławoj Leszek Głódź oraz ks. dr Józef Kloch ogłosili komunikat podsumowujący pierwszy etap prac Kościelnej Komisji Historycznej. 20 czerwca 2007 r. Komisja Kościelna zakończyła badania materiałów SB udostępnionych przez IPN na temat żyjących kardynałów, arcybiskupów i biskupów Polski. Dzień później przekazała Prezydium Episkopatu sprawozdanie, na którym widnieją podpisy wszystkich pięciu członków Komisji. W przypadku dostarczenia przez IPN nowych, istotnych materiałów, Kościelna Komisja Historyczna sporządzi odpowiedni aneks.

Według komunikatu niektórzy duchowni, którzy dziś są biskupami, zostali zarejestrowani jako kandydaci na tajnych współpracowników, co oznacza, że SB chciała pozyskać daną osobę do współpracy, zbierając wszelkie informacje na jej temat, które miały w tym pomóc. Kategorii „kandydat na TW” nie można jednak utożsamiać z jakąkolwiek formą współpracy z organami bezpieczeństwa PRL, była to bowiem forma represji – mówi ogłoszony dziś komunikat podsumowujący wyniki badań Kościelnej Komisji Historycznej.

Stan materiałów wskazuje na znaczne zniszczenia dokumentacji byłej Służby Bezpieczeństwa, dokonane głównie w 1989 r. oraz na początku 1990 r. Zachowane i przedstawione Komisji archiwalne materiały SB – dotyczące duchownych, którzy zostali mianowani biskupami – są niekompletne i chaotyczne. Nie pozwala to rzetelnie określić zakresu, intensywności i szkodliwości ewentualnej rzeczywistej i świadomej współpracy tych osób z organami bezpieczeństwa PRL. Dodatkową trudność powoduje to, że od duchownych w zasadzie nie wymagano pisemnej zgody na współpracę oraz nie żądano od nich podpisów. Zapisy świadczące o krótkim okresie kontaktów przemawiają na korzyść osoby rejestrowanej i mogą być interpretowane jako rejestracja przedwczesna (fikcyjna).

Szczegółowe sprawozdania Komisji przekazywane Prezydium Episkopatu Polski dotyczyły poszczególnych, bardzo zróżnicowanych spraw. Komunikat z 27 czerwca br. nie ujawnia żadnych nazwisk - podane są jedynie przybliżone liczby oraz kategorie, do jakich organa bezpieczeństwa PRL przypisały poszczególne osoby.

Komisja mogła kontynuować i zakończyć kwerendę po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja br., ponieważ decyzje w sprawie wydania materiałów, we wszystkich przypadkach pozytywne, zapadły przed tym orzeczeniem. Podania złożone były po wyrażeniu zgody biskupów na początku bieżącego roku.

Komisja od stycznia do czerwca 2007 roku odbyła 14 tygodniowych posiedzeń, w 2006 roku spotkała się dwukrotnie – w listopadzie i grudniu. Łącznie wydała 9 komunikatów; przekazywane były one opinii publicznej przez rzecznika Komisji. Z założenia członkowie Komisji nie wypowiadali się w mediach. Wyniki analiz na bieżąco przekazywane były do Prezydium KEP przez abp. Sławoja Leszka Głódzia, który został ustanowiony specjalnym łącznikiem pomiędzy Komisją a Episkopatem Polski. Zadaniem ordynariusza warszawsko-praskiego było także przekazywanie materiałów biskupom, których one dotyczyły, oraz do Nuncjatury Apostolskiej.

27 czerwca w czasie spotkania z dziennikarzami abp Głódź podziękował Instytutowi Pamięci Narodowej za współpracę; kopie wszystkich materiałów SB przygotowali pracownicy IPN. Kolejne kopie wykonywała już Komisja sama, ona też przygotowywała wszystkie sprawozdania.

Obecnie Komisja formułuje opracowanie końcowe, dotyczące między innymi ideologicznych założeń marksizmu wobec religii, mechanizmów zwalczania Kościoła katolickiego w Polsce przez władze PRL oraz pokazania roli i postaw duchowieństwa w obronie wartości duchowych i narodowych w latach 1945-1989; każdy z członków Komisji pisze jedną część opracowania. Swoją pracę Komisja zamierza zakończyć jesienią 2007 r., przedkładając Episkopatowi Polski sprawozdanie końcowe.

Kościelna Komisja Historyczna została powołana przez biskupów podczas 337. zebrania plenarnego, obradującego w październiku 2006 r. w Warszawie. Pierwsze jej spotkanie odbyło się 14 listopada 2006 r. Na czele zespołu stanął prof. Wojciech Łączkowski; w skład Komisji weszli także: ks. prof. Jerzy Myszor, prof. Zbigniew Cieślak, ks. prof. Jacek Urban oraz ks. dr hab. Bogdan Stanaszek. Łącznikiem między Komisją a Episkopatem Polski został wybrany biskup warszawsko-praski Sławoj Leszek Głódź, a rzecznikiem ks. dr Józef Kloch.


Biuro Prasowe Konf. Episkopatu Polski