Wielka Brytania: 60-lecie Veritas

W Wielkiej Brytanii działają nieprzerwanie od 60 lat Fundacja oraz Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas. Owocem tych 6 dekad jest wydanie kilkuset książek, działalność charytatywna niosąca nieustannie pomoc rodakom w kraju oraz „Gazeta Niedzielna” – tygodnik zapraszający Polaków rozsianych po Wielkiej Brytanii do refleksji nad swoją wiarą i życiem we współczesnym świecie.

W czwartek 18 stycznia, podczas corocznego spotkania opłatkowego, w Polskim Ośrodku Społeczno – Kulturalnym w Londynie, Veritas uroczyście rozpoczyna swój jubileuszowy rok. Natomiast w niedzielę 21 stycznia, w londyńskim kościele p.w. św. Andrzeja Boboli Arcybiskup Szczepan Wesoły, długoletni opiekun środowiska skupionego wokół dzieła Veritasu, odprawi Mszę św. w intencji zmarłych powierników, pracowników i przyjaciół tej instytucji.

Fundacja Veritas powstała w Londynie, w 1947 r., staraniem grupy katolików, związanych z założonym tu podczas wojny Polskim Katolickim Stowarzyszeniem Universyteckim “Veritas”. Inicjatorem, a następnie jej pierwszym asystentem kościelnym i powiernikiem był ówczesny duszpasterz akademicki, publicysta i historyk, ks. dr Stanisław Bełch (zm. w 1989 r.). Współzalożycielami Fundacji byli wybitni działacze katoliccy i społeczni na emigracji: prof. Paweł Skwarczyński, inż. Julian Wiśniewski, (pierwsi powiernicy), inż. Wojciech Dłużewski (do śmierci w 1989 r. hon. sekretarz Fundacji i kierownik Ośrodka Wydawniczego), płk Adam Kosiba (prezes Fundacji od 1948 do 1966 r.), oraz Stanisław Grocholski (prezes Veritasu w latach 1966-88).

Ks. S. Bełch chciał, by Fundacja i powołany przez nią Katolicki Ośrodek Wydawniczy dały świeckim katolikom szansę włączenia się w dzieło ewangelizacji. Była to w czasach przedsoborowych koncepcja dość nowa. Padła na podatny grunt.

Celem Fundacji Veritas, jako organizacji katolików świeckich, działających w ścisłej współpracy z Kościołem, jest krzewienie wiary i kultury chrześcijańskiej przez dostarczanie społeczności polskiej wydawnictw religijnych; prezentowanie na Zachodzie polskiej myśli religijnej, a także inicjowanie i wspieranie akcji charytatywnych.

Dorobek wydawniczy Katolickiego Ośrodka Wydawniczego Veritas obejmuje blisko 600 pozycji. Główne działy to: religijny (modlitewniki, katechizmy, encykliki i inne dokumenty nauczycielskie Kościoła - ks. Bełch dbał, by nauczanie Kościoła było dostępne w języku polskim); historyczny oraz beletrystyka i poezja religijna. Ponadto K.O.W. od początku przystąpił do wydawania czasopism. Tygodnik “Życie” ukazywał się do lat 60.; miesięcznik dla młodzieży “Droga” (lata 50.), oraz tygodnik “Gazeta Niedzielna” od 1949 roku, ukazujący się do dziś. Wśród veritasowych wydawnictw na szczególną uwagę zasługuje polska edycja Sumy Teologicznej św. Tomasza z Akwinu (to właśnie w Londynie, też z inicjatywy ks. Bełcha, ukazało się pierwsze, kompletne tłumaczenie tego dzieła na język polski; 34 tomy, praca zespołu tłumaczy i wysiłek edytorski K.O.W. Veritas). Tu ukazała się również monumentalna praca ks. dr. Bełcha: Święty Stanisław - Biskup i Męczennik, Patron Polaków, oraz zbiorowe dzieło w j. angielskim “Poland in Christian Civilization.”

Wydając coraz więcej książek w języku angielskim, Veritas zapoznaje czytelników w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych i innych krajach z postaciami Polaków, których wiara i postawa chrześcijańska wzbogaciły Kościół powszechny.

W ciągu dziesięcioleci, gdy władze komunistyczne starały się narzucić swój dyktat słowu drukowanemu w Polsce, przyjeżdżający do Anglii Polacy mogli zawsze utrzymać interesujące ich książki wydane przez K.O.W. W okresach odwilży politycznej, mimo dużych trudności, Veritas wysyłał swe wydawnictwa do Polski, dbając szczególnie o zaopatrzenie seminariów duchownych, bibliotek naukowych oraz diecezjalnych. A jednocześnie sprawnie działająca księgarnia Veritasu w Londynie prowadziła i prowadzi sprzedaż książek dla Polaków mieszkających poza Polską.

Podobnie w okresie, w którym władze komunistyczne, walcząc z religią, próbowały izolować polski katolicyzm, Fundacja a także Polskie Katolickie Stowarzyszenie Uniwersyteckie Veritas starały się reprezentować katolików polskich i polską myśl religijną na zjazdach międzynarodowych i w międzynarodowych organizacjach katolickich.

Przełom polityczny lat 1989/90 otworzył drogę do Polski również wydawnictwom Veritasu, które już w 1991 r. zostały przewiezione do dystrybucji w Warszawie i innych miastach. K.O.W. nawiązał współpracę z wydawcami w Polsce, wznawiając kilka szczególnie poszukiwanych tytułów, i wydając nowe pozycje. Veritas uczestniczy też regularnie w polskich targach książki. K.O.W. stara się wychodzić na przeciw potrzebom czytelników, planując między innymi wydanie prac, prezentujących dorobek myśli chrześcijańskiej na Zachodzie. Wreszcie dzięki Veritasowi tzw. polski Londyn ma największą w stolicy Wielkiej Brytanii polską księgarnię, w której można otrzymać zarówno nowości wydawnicze, jak i wydawnictwa antykwaryczne.

W latach powojennych jednym z najpilniejszych zadań Fundacji była opieka nad młodzieżą polską wstępującą na studia. Fundacja nie była w stanie przyznawać stypendiów, ale skutecznie pomagała w ich poszukiwaniu (m.in. od Brytyjskiego Komitetu Oświaty dla Polaków), a także w Irlandii i Hiszpanii. Powstały ośrodki studenckie w Galway, Cork i Dublinie, oraz w Madrycie. W Londynie już w 1946 r. założone zostało przez ks. S. Bełcha hospicjum im. św. Stanisława, które spełniało rolę ośrodka duszpasterstwa akademickiego, Akcji Katolickiej, a także zapewniało polskim studentom dach nad głową. W ciągu 16 lat korzystało z hospicjum blisko 2 tysiące osób.

W latach powojennych Veritas podejmował różne działania charytatywne. W 1951 zainicjowana została Akcja Miłosierdzia “Gazety Niedzielnej”, prowadzona do dziś. Początkowo skierowana była ona wyłącznie na Polskę i polegała na zbieraniu pieniędzy na lekarstwa o które apelowano, a które były na polskim rynku niedostępne. Zamówienia realizowała, po bardzo zaniżonych cenach londyńska apteka M.B. Grabowskiego. W latach 80. pieniądze szły nie tylko na lekarstwa, lecz i na pomoc cierpiącym niedostatek rodzinom wielodzietnym, ludziom bezrobotnym czy też samotnym matkom. Następnie, dzięki ofiarności czytelników Gazety Niedzielnej, akcję mogła być rozszerzona i objęła m.in. cele misyjne.

Po latach pracy dla emigracji niepodległościowej, po mrocznym czasie stanu wojennego i wspieraniu opozycji w PRL, dziś szczególnie naglącym wyzwaniem, są rzesze rodaków, którzy przybyli do Wielkiej Brytanii po wejściu Polski w struktury Unii Europejskiej. Niesienie Ducha Ewangelii osobom ciężko pracującym, jak również młodym ludziom studiującym na brytyjskich uniwersytetach – to zadanie niezwykle trudne, ale słowa św. Pawła: „Biada mi, gdybym nie głosił Ewangelii” i  duch Vaticanum II zapraszający świeckich do głoszenia Chrystusa przynaglają!


Podstawą istnienia i działalności Fundacji Veritas jest bezinteresowna praca przedstawicieli już dwóch pokoleń, chcących wnieść swój wkład do apostolstwa świeckich. Fundacją Veritas kieruje obecnie grono powierników w składzie: Wojciech Płazak (przewodniczący), Jacek Biel, Aleksander Grocholski, Karol Jonscher, Joanna Tobiasiewicz. Funkcję honorowego sekretarza Fundacji sprawuje siostra Bożena Madeksza.

Stanowisko dyrektora Katolickiego Ośrodka Wydawniczego Veritas piastuje Tomasz Wachowiak. Asystentem kościelnym K.O.W. jest ks. Rektor Tadeusz Kukla.

Redaktorem naczelnym „Gazety Niedzielnej” jest od roku 1958 prof. Zdzisław Wałaszewski (w latach ubiegłych również rektor istniejącego w Londynie Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie). W tym roku jego obowiązki przejmuje Szymon Gurbin. Bliskim współpracownikiem i doradcą powierników jest Mieczysław Korwaseri.

Posłuchaj rozmowy RV z Szymonem Gurbinem:


sg/ Londyn
st/ RV