Біскуп Чэслаў Сіповіч: Сьвятар і Беларус

Але айцец Сіповіч нядоўга заставаўся адзін. У канцы траўня прыйшоў жыць у Марыян Гаўз адзін беларускі студэнт. За ім пацягнуліся іншыя. У ліпені зьявіўся кандыдат у марыянскі закон.
Увосень 1948 году Згуртаваньне Беларусаў у Вялікай Брытаніі купіла свой уласны дом, які стаўся цэнтрам беларускай палітычнай i грамадзкай дзейнасьці. Марыян Гаўз застаўся рэлігійным i ў вялікай меры культурным асяродкам. Штонядзелі i на сьвяты на Літургію прыходзіла даволі шмат людзей, сьпяваў невялікі, але добры царкоўны хор. Звычайна людзі заставаліся пасьля Літургіі, асабліва ўлетку, калі можна было пасядзець у садзе або згуляць у валейбол. Усе адчувалі сябе добра ў прысутнасьці айца Сіповіча, які ўносіў жыцьцё ў кожную кампанію. Аднак што б ён ні рабіў, Сіповіч ніколі не забываўся, што ён – сьвятар i што ягоны абавязак – дапамагаць іншым асэнсаваць сваё хрысьціянскае пакліканьне. Вельмі папулярныя былі дні рэкалекцыяў (духоўных практыкаваньняў. – А.Н.), звычайна ў Вялікі Пост. У іх маглі браць удзел усе – каталікі i праваслаўныя. Шмат хто рос у вайну ў атмасфэры, далёкай ад усякай рэлігіі. Таму рэкалекцыі пакідалі ў ix душах глыбокае ўражаньне.
Айцец Сіповіч нястомна заахвочваў моладзь працягваць навуку. У Лёнданскім Унівэрсытэце вучыліся некалькі беларускіх студэнтаў, былых жаўнераў, якія мелі дзяржаўныя стыпэндыі. Для большасьці ахвотных да навукі атрымаць стыпэндыю заставалася недасяжнай марай. У 1949 годзе дзякуючы ініцыятыве некалькіх беларускіх студэнтаў зь Нямеччыны, перадусім Барыса Рагулі, зьявілася магчымасьць атрымліваць адукацыю ў Каталіцкім Ўнівэрсытэце ў Лювэне, ці Лёвэне (Louvain), у Бэльгіі. Асабліва шмат намаганьняў дзеля гэтага прыклаў незвычайны чалавек, бэнэдыктынскі манах, айцец Рабэрт ван Каўвэляэрт (Robert van Cauvelaert), які стаўся вялікім прыяцелем i апекуном беларускіх студэнтаў. У кастрычніку 1949 году ў Лювэне адбыўся зьезд прадстаўнікоў беларускіх студэнтаў з Бэльгіі, Нямеччыны, Францыі i Англіі. Прысутныя там каталікі разам з айцом Сіповічам скарысталі з нагоды, каб заснаваць Беларускае Акадэмічнае Каталіцкае Аб’яднаньне (коратка БАКА) “Рунь”. Царкоўныя ўлады прызначылі айца Сіповіча духоўным кіраўніком новай арганізацыі з цэнтрам у Марыян Гаўз у Лёндане.
У наступныя гады айцец Сіповіч дапамог многім маладым беларусам з Англіі ўладкавацца на навуку ў Лювэне.
Каталікі бізантыйскага абраду на той час яшчэ рэдка трапляліся ў Заходняй Эўропе. Таму ўсходняя капліца ў Марыян Гаўз адразу прыцягнула ўвагу многіх ангельцаў, якія цікавіліся Ўсходнім Хрысьціянствам i пытаньнямі царкоўнай еднасьці. Айца Сіповіча пачалі запрашаць служыць сьвятую Літургію або рабіць даклады для розных суполак i арганізацыяў. На Літургію ў Марыян Гаўз прыходзіла даволі шмат ангельцаў. Некаторыя расчароўваліся, калі даведваліся, што айцец Сіповіч – не расеец, але былі i такія, што рабіліся сталымі “парафіянамі”.
У жніўні 1949 году Бучыс праводзіў кананічную візытацыю марыянскіх кляштараў у Англіі. 21 жніўня ён меў служыць сьвятую Літургію ў Марыян Гаўз. Гэты “ўсходні дастойнік” ня меў з сабою нават усходніх літургічных біскупскіх шатаў: было відаць, што ён звычайна служыў у рымскім абрадзе. Добра, што айцец Сіповіч меў запасны камплект сьвятарскіх літургічных шатаў, у якіх i служыў Бучыс. У гэты дзень на просьбу Сіповіча ў Марыян Гаўз прыйшло шмат беларусаў, каталікоў i праваслаўных. Вось як апісвае айцец Сіповіч той выпадак у лісьце да айца Татарыновіча за 20 верасьня: «Быў тут Я. Э. Бучыс. Мы зь ім саслужылі i ён меў казаньне па-расейску... Ha казаньні ён разгаварыўся аб праўдзівай еднасьці, аб брацтве беларусаў з маларосамі (sic! i былі ўкраінцы прысутныя) i вялікаросамі (!). Мае праваслаўныя абурыліся... Цяпер гэта ўсё я праглынуў i шум крыху абціхся. Служу надалей, пакрысе прыходзяць да мяне i тыя i другія». Насамрэч казань Бучыса абурыла ўсіх беларусаў – і каталікоў, i праваслаўных. Многія не захацелі застацца на спатканьне зь ім i пайшлі дамоў адразу пасьля багаслужбы. Для айца Сіповіча гэта быў найбольшы ўдар пасьля сумнавядомага артыкулу ў Catholic Herald.
Татарыновіч у тым часе адпраўляў рэкалекцыі, а пасьля рыхтаваўся да доктарскай абароны (яна з посьпехам прайшла 1 сьнежня). Таму адказаў ён толькі 8 сьнежня: «Вестка твая аб казнадзейскім інцыдэнце ў вас падчас візытацыі мяне ўстрасянула неабыяк; яна, бачыш, пацьвердзіла тое, што я табе калісь, пры іншых сымптоматах закабаленасьці чужынцамі гэтага дастойніка, пісаў i за што ты на мяне крывіўся. Не наруку мне была тая вестка, бо якраз мяне ў вельмі важнай хвіліне здэзарыентавала: я, бач, падчас рэкалекцыяў думаў і гадаў над сваім далейшым кірункам жыцьця, над уступленьнем у манастыр; i да цяжкіх рацыяў контра гэтага намеру ўвальваецца мне, як камень праз вакно, яшчэ i гэная твая “навіна”...» Такім чынам, хоць а. Сіповіч усяляк намаўляў айца Пётру ўступіць у марыянскі закон, няўдалы выступ Бучыса ў Лёндане стаўся для айца Татарыновіча адным з аргумэнтаў супраць. Безумоўна, былі i іншыя прычыны. 20 сьнежня ён пісаў айцу Сіповічу: «Прызнаюся, мяне гутарка Эксцэленцыі (г. зн. Бучыса. – А.Н.) са мною ў гэтай справе не надта пацягнула, сьведчыць яна аб дробязнасьці дэвацыйнай, замест аб шырэйшых ідэалах i пэрспэктывах: замест разгарнуць перада мною тую нашу каталіцка-беларускую пэрспэктыву, ён мне на першы плян ставіць: ня піць, не курыць, у карты ня граць. Гэта я магу i ў сьвеце жывучы, не канечне ў манастыры, асягнуць, калі ўжо збаўленьне сьвету ад гэтага залежыцьме... Слухай – я хачу бачыць перад сабою нешта іншае, я хачу аддаць жыцьцё не за чатыры сьцяны i patate (бульбіны. – А.Н.), закрашаныя сухім formaggio (сырам. – А.Н.), а за здавальненьне маіх сьвятых ідэйных лятуценьняў, за выкіраваньне мяне на таго, каго сяньня чакае Бацькаўшчына...»