Karl Gurakuqi, personalitet i kulturës shqiptare, në 111-vjetorin e lindjes.
(29.10.2006 RV)Karl Gurakuqi, figurë
e njohur e kulturës shqiptare, nxënës i shkollës letrare të françeskanëve, bashkëpunëtor
i ngushtë në mërgim, i jezuitit të madh, Atë Zef Valentinit, lindi më 29 tetor 1895
në Shkodër. Mësimet fillore dhe të mesme i kreu pranë shkollës françeskane në vendlindje.
Studimet e larta në degën e filozofisë i vijoi dhe i përfundoi në Salcburg e më tej,
në Grac të Austrisë, ku u formua një pjesë e intelektualëve më në zë të viteve '30,
që hodhën themelet e kulturës moderne shqiptare. Pas përfundimit të studimeve,
më 1917, u kthye menjëherë në atdhe, ku punoi si profesor i gjuhës shqipe dhe si inspektor
arsimi në Vlorë. Bashkëpunoi me të përkohshmet e ndryshme, ku botoi shumë artikuj,
të cilët përbëjnë një kontribut të çmuar në fusha të ndryshme të gjuhësisë. Drejtoi
të përkohshmen "Agimi", "Revistën pedagogjike", "Mësuesi", "Shkolla kombëtare". Qe
redaktor i revistave "Atdheu" dhe "Illyria". Bashkëpunoi në botimin e "Vizareve të
Kombit" dhe të "Shkrimtarëve shqiptarë” - dy vëllime me vlera të jashtzakonshme për
historinë e letërsisë shqipe. Sundimi diktatorial e detyroi të largohej fizikisht
nga atdheu, por shpirtërisht ai mbeti gjithnjë pranë Shqipërisë. U vendos në Palermo,
ku u bë krahu i djathtë i Profesor Atë Zef Valentinit S.J., që kishte ngritur atje
katedrën e gjuhës shqipe - një nga tri kështjellat e shqipes, ndërsa dy të tjerat
ishin në Romë - me profesor Ernest Koliqin e në Bari, me profesor Atë Jakob Marlekajn
O.F.M.. Bashkëpunoi ngusht në revistën zëmadhe "Shêjzat", duke hartuar edhe indeksin
e Revistës "Nëpër vullajt e Shejzave" Në fushën e teksteve të punuara prej tij,
kujtojmë "Gramatikën latine", "Sintaksën latine"; "Te praku i jetës", "Rreze drite"
etj. I tij është edhe përkthimi i Gjenovefës së Brabantit, që pati aq shumë lexues
gjatë një gjysëm shekulli. Karl Gurakuqi vdiq më 1971 në Palermo, ku eshtrat
e tij presin që dikush të kujtohet t'i mbartë për të pushuar në paqe në Atdheun, të
cilit i kushtoi gjithë jetën.