У гішпанскім горадзе Памплона працягваюцца маладзёвыя святкаванні 500-годдзя з дня
нараджэння св. Францішка Ксаверыя. " Хадзіце па цэлым свеце і аб'вяшчайце Эвангелле"-
ягоная тэма.
(Даведка:Ксаверый Францішак памёр у 1552 - пакутнік і святы каталіцкае Царквы,
адзін з першых місіянераў езуіцкага ордэна ў Азіі. ) Нацыянальная сустрэча
маладых католікаў Гішпаніі і шматлікіх гасцей з розных краін распачалася 4 жніўня.
Арцыбіскуп Памплоны - Фернандо Себасцьян Агуілар расказаў журналістам аб многіх цікавых
акцыях новага пачынання. "Мы хочым звярнуць увагу і ўдзельнікаў, і усіх веруючых на
галоўнае, у чым стаўся прыкладам наш святы суайчыннік: адкрыццё на Езуса Хрыста як
збаўцу, даўцу жыцця сапраўднага. Менавіта Ісус вядзе нас да праўды і да любові.Таму
неабходна прымяняць ідэю місіі непасрэдна да жыцця. Натхненне св. Францішка Ксаверыя
працягвае заставацца крыніцаю для моладзі.Ягоны малады і энергічны характар, ягонае
жыццё, поўнае прыгод , сіла навернення і поўня аддаваннчя, з якой ён даверыўся Хрысту,
а таксама місіія. якая давяла яго да межаў вядомага ў тыя часы свету." Гродзенская
катэдра прысвечаная гэтаму святому. У ёй ёсць фрэскавыя роспісы, пра якія расказвае
мастацтвазнаўца Вольга Бажэнава . Роспісы прысвечаныя жыццю аднаго з заснавальнікаў
ордэна езуітаў, місіянеру ХVІ стагоддзя, пазней кананізаванаму, святому Францішку
Ксаверыю. Кожны сюжэт мае пісьмовае тлумачэнне на лацінскай мове. Сцэны выцягнуты
і «чытаюцца» адна за адной злева направа ад хораў да прэзбітэрыя (як радкі ў кнізе),
назва даецца па першых радках надпісу. Аўтар роспісу абапіраўся на гравюры,
у якіх паказана жыццё Ксаверыя на 50 лістах, зробленых мастаком Мельхіёрам Хафнарам
і выдадзеных у кнізе І.Прайса «Жыццё святога Ксаверыя» ў 1681 годзе ў Інсбруку (адзіны
экзэмпляр гэтага рарытэту знаходзіцца ў Рымскім архіве езуітаў у фондзе Шурхамара.
Ён быў адшуканы польскім вучоным айцом Е.Пашэндам).А вось што тычыцца выканаўцаў фрэсак.
Гэта - Oбст Фрэдэрык Юзаф – чэх па паходжанні (1716–1773), таямніцаю застаецца
яго жыццё да пераезду ў Вялікае Княства Літоўскае. Обст упрыгожваў у асноўным святыні
Вільні, напрыклад, касцёлы святога Ксаверыя, святога Яна (універсітэцкі), езуіцкую
Акадэмію. Дакументаваны яго побыт у Вільні да 1748 года, потым ён быў у рэзідэнцыі
езуітаў у Ілукшце; з 1749 да 1752 г. мастак жыў у Гродне,а пасля вярнуўся туды ўжо
ў 1770–1972 гг. Ігнацы Дарэцці (1703–1768) – езуіцкі мастак, таксама нарадзіўся
ў Празе. Ён значна адрозніваецца ад Ф.Обста гуманістычнаю адукаванасцю – быў добрым
знаўцам філасофіі, грамадзянскага права, чэшскай, французскай, італьянскай, нямецкай
і лацінскай моваў. Але ў параўнанні з Ф.Обстам, якога ў дакументах называюць «pictor»
– мастаком, І.Дарэцці паўстае як «artem pingendi edoctus», як той, хто
«мастацтву ўпрыгожвання вучыўся» . У 1738 годзе, пасля пажару касцёла святога Ігнацыя
ў Вільні, Дарэцці намаляваў у ім ілюзіяністычны галоўны алтар, які даваў перспектыўнае
ўяўленне прасторы. Мастак жыў у Вільні да 1748 года, потым – у Ломжы, Мінску, у 1751–1754
гг. – у Пінску, затым – у Кабылцы пад Варшаваю, з 1762 г. – у Полацку, дзе і памёр.
У некралогу напісана, што ён упрыгожыў мноства святыняў. Мабыць, у 1752 годзе мастак
на некалькі месяцаў прыязджаў з Пінска ў Гродна. У стылі роспісаў назіраецца
імкненне да маляўнічасці, свабоды і асіметрычнасці ў пабудове кампазіцыі, вольнае
сумяшчэнне планаў у кампазіцыі, калі аўтар прыстасоўвае глыбіню прасторы да фармату
нішы. А калі памятаць пра светлы каларыт фрэсак, то няма ніякага сумнення ў тым, што
перад намі – помнік жывапісу ў стылі ракако ў асаблівым варыянце, які мы называем
паводле В. Татаркевіча «віленскім барока». Гэты выдатны віленскі гісторык мастацтва
ў 1930-я гады прапанаваў менавіта так называць з’явы ракако ў межах стылю позняга
барока ў Вялікім Княстве Літоўскім. Манументальны роспіс гродзенскай катэдры гарманізуе
з усім ансамблем гэтага касцёла. Ён існуе ў адзіным гарманічным цэлым з шэрагам барочных
алтароў у наве і трансепце. У стылёвым характары жывапісу назіраюцца супярэчнасці,
звязаныя з выкарыстаннем іконаграфічных крыніцаў ХVІІ ст., але ў цэлым сценапіс адпавядае
познебарочнаму кірунку мастацтва ХVІІІ ст., якое носіць назву «віленскага барока».