Старонкі з Кампендіума сацыяльнай дактрыны Каталіцкай Царквы.
117 Таямніца граха – падвойная рана, якую грэшнік адкрывае ў сабе і ў адносінах
з бліжнімі. Таму магчыма весці гаворку аб асабістым і аб сацыяльным граху: кожны
грэх аказваецца асабістым у адным аспекце, а ў іншым аспекце – сацыяльным, у той ступені
і з той нагоды, што мае і сацыяльныя наступствы. Грэх, у сапраўдным сэнсе слова, -
заўсёды дзеянне асобы, бо гэта выява свабоды асобнага чалавека, а не групы ці грамады.
Але, безумоўна, кожнаму граху магчыма надаць сацыяльны характар, улічваючы той факт,
што “на аснове чалавечай салідарнасці, такой жа таямнічай і няўлоўнай, як і рэчаіснай
і канкрэтнай, грэх кожнага нейкім чынам адбіваецца на іншых”. Тым ня меньш, незаконна
і недапушчальна надаваць сацыяльнаму граху такое значэнне, якое заахвоціла б нас болей
ці меньш адмыслова недаацэньваць, а то і ўвогуле ігнараваць асабісты кампанент, прызнаючы
толькі сацыяльную віну і адказнасць. У аснове кожнай грахоўнай сітуацыі заўсёды знаходзіцца
чалавек, які грашыць. 118 Акрамя таго, некаторыя грахі ўяўляюць сабой, у адпавіднасці
з самой іх натурай, прамую агрэсію супраць бліжняга. Такія грахі, у асаблівасці, кваліфікуюцца
як сацыяльныя. Сацыяльным з’яўляецца кожны грэх, здзейснены супраць справядлівасці
ў адносінах паміж асобай і асобай, паміж асобай і групай, паміж групай і асобай. Сацыяльным
з’яўляецца кожны грэх супраць праў чалавечай асобы, пачынаючы з права на жыццё, якое
мае і немаўлятка ва ўлонні маці, ці супраць чыёй-небуць фізічнай цэласнасці; усялякі
грэх супраць свабоды іншага чалавека, асабліва супраць свабоды верыць у Бога і ўшаноўваць
Яго; усялякі грэх супраць годнасці і гонару бліжняга. Сацыяльным з’яўляецца ўсялякі
грэх супраць агульнага дабра і яго патрабаванняў ва ўсім спектры праў і абавязкаў
грамадзянаў. Урэшце, сацыяльным з’яўляецца грэх, які “тычыцца адносінаў паміж рознымі
грамадамі. Гэтыя адносіны не заўсёды адпавядаюць задуме Бога, Які жадае, каб у свеце
панавалі справядлівасць, свабода і мір паміж індывідуамімі, групамі і народамі”. 119
Наступствамі граха карыстаюцца грахоўныя структуры. Яны маюць карані ў асабістым
граху і, такім чынам, заўсёды злучаныя з канкрэтнымі дзеяннямі людзей, якія ўзводзяць,
умацоўваюць гэты структуры і робяць цяжкасці на шляху іх знішчэння. Такім чынам
структуры граха ўмацоўваюцца, распаўсюджваюцца, рабяцца крыніцай іншых грахоў і абгрунтоўваюць
паводзіны людзей. Размова ідзе аб умовах і перашкодах, якія існуюць шмат большы час,
чым цягнецца кароткае жыццё асобнага чалавека, які здзяйсняе канкрэтныя грахоўныя
ўчынкі. Гэтыя ўмовы і перашкоды ўплываюць таксама на парцэс развіцця народаў, аб затрымках
у якіх і аб маруднасці якога належна судзіць і з гэтага пункту гледжання. Здаецца,
што з ўчынкаў і намераў, якія супрацьставяцца Воле Божай і дабру бліжняга, і выклікаемых
імі структурах сёння пераважаюць два тыпы: “з аднаго боку, выключнае імкненне да карысці
і, з іншага боку, жаданне ўлады з намерам прымусіць іншых падпарадкавацца сваёй воле.
Да кожнай з гэтых пазыцый магчыма дадаць, каб лепей іх ахарэктырызаваць, выказ “любым
коштам”. в) Універсальнасць граха і універсальнасць збаўлення 120 Навука
аб першародным грахе, якая гаворыць аб універсальнасці граха, мае асновапалягаючае
значэнне: “Калі гаворым, што не маем граха, - хлусім самі сабе, і праўды няма
ў нас” (Ян 1, 8). Гэта навука заахвочвае чалавека не паглыбляцца ў віну і не
ставіцца да яе павярхоўна, стала робячы іншых людзей вінаватымі і шукаючы апраўдання
сябе ў асяроддзі, спадчыннасці, грамадскіх інстытутах, структурах і адносінах. Размова
ідзе аб навуцы, якая адкрывае такія падманы. Аднак навуку аб універсальнасці
граха нельга аддзяляць ад ведаў аб універсальнасці збаўлення ў Езусе Хрысце. Першае
ў адрыве ад другога нараджае неадыкватную трывогу граха і пессімістычнае бачанне свету
і жыцця, што прымушае зневажаць культурныя і грамадскія асягненні чалавека. 121
Хрысціянскі рэалізм бачыць бездані граха, але ў святле надзеі, што пераўзыходзіць
ўсялякае зло, якая дадзеная ў адкупецельнам дзеянні Езуса Хрыста, Які зруйнаваў грэх
і смерць (пар. Рым 5, 18-21; 1 Кар 15, 56-57): “у Iм Бог прымірыў
чалавека з Сабой”. Хрыстус, вобраз Божы (2 Кар 4, 4; Кал1, 15),
ёсць Той, Хто цалкам выяўляе і даводзіць да дасканаласці вобраз і падабенства Божае
ў чалавеку. Слова, што сталася чалавекам у Езусе Хрысце, ёсць ад пачатку жыццё і святло
чалавека, святло, якое асвячае кожнага чалавека (пар. Ян 1, 4-9). Бог жадае
праз адзінага пасрэдніка, Езуса Хрыста, Свайго Сына, даць збаўленне ўсім людзям (пар.
1 Тым 2, 4-5). Езус – адначасова Сын Божы і новы Адам, значыць Ён ёсць новым
чалавекам (пар. 1 Кар 15, 47-49; Рым 5, 14): “Хрыстус, апошні Адам,
у Адкрыцці таямніцы Айца і Ягонай любові ў поўні яўляе чалавека самому чалавеку і
адкрывае яму ягонае найвышейшае пакліканне”. У Езусе Бог наканаваў нам “быць падобнымі
вобразу Сына Свайго, каб Ён быў першародным паміж многімі братамі” (Рым 8,
29).