Propozycje Synodu Biskupów

W Watykanie opublikowano nieoficjalną wersję propozycji końcowych XI Zgromadzenia Generalnego Synodu Biskupów. Zwyczajowo propozycje objęte były tajemnicą i przekazywane papieżowi do uwzględnienia w redakcji posynodalnej adhortacji apostolskiej. Benedykt XVI otrzymał łaciński oryginał propozycji. Równocześnie zdecydował, by jego włoska wersja robocza została upubliczniona. Tekst składa się z 50 propozycji zebranych w 3 części.


Część pierwsza nosi tytuł „Lud Boży wychowywany do wiary w Eucharystię” i rozpoczyna się od refleksji teologicznej. Zachęca kapłanów do podejmowania wszelkich starań, aby wierni mieli możliwość uczestnictwa w mszach świętych. Eucharystia jest widzialnym znakiem jedności i różnorodności Kościoła, dlatego może być punktem dialogu zarówno z Prawosławiem, jak i z Kościołami powstałymi w wyniku Reformacji.


Ojcowie synodalni zachęcają do organizowania adoracji eucharystycznych. Wskazują na związek Eucharystii z innymi sakramentami. Dostrzegają potrzebę odnowionej pedagogii nawrócenia, która przywróciłaby praktykę częstszej, indywidualnej spowiedzi. Pożyteczne mogą tu być nabożeństwa pokutne oraz praktyczne korzystanie z odpustów. Jednoczące działanie Eucharystii ukazane jest również w kontekście sakramentu małżeństwa. W kulturach poligamicznych Synod wskazuje na potrzebę katechetycznej pomocy, aby wierni, którzy chcą przyjąć chrześcijaństwo byli gotowi otworzyć się również na radykalizm ewangelii. Natomiast tam, gdzie odczuwa się dotkliwy brak kapłanów zalecają organizowanie nabożeństw słowa, jednak w formie odmiennej od mszy.


Ojcowie synodalni potwierdzili znaczenie celibatu w praktyce Kościoła łacińskiego i potrzebę wyjaśnienia jej wiernym. Zaznaczyli jednocześnie konieczność poszanowania tradycji Kościołów wschodnich. Wiele miejsca poświęcono duszpasterstwu powołaniowemu. Proponuje się między innymi szczególną opiekę duchową nad ministrantami, upowszechnienie adoracji eucharystycznej w intencji powołań, organizowanie w poszczególnych diecezjach centrów powołaniowych i niższych seminariów duchownych.

W rozdziale poświęconym katechezie i mistagogii ojcowie synodalni proponują większą integrację sakramentów inicjacji chrześcijańskiej oraz pogłębienie teologiczne i duszpasterskie Bierzmowania. Na nowo należy przemyśleć właściwy wiek, w którym udzielany jest ten sakrament oraz to, czy w obrządku łacińskim Pierwsza Komunia św. nie powinna następować po Bierzmowaniu.

Ojcowie synodalni podkreślają znaczenie Eucharystii dla duszpasterstwa i proponują wprowadzanie nowych form katechezy, dostosowanych do różnych sytuacji i kultur. Zwracają uwagą na rolę rodziny we wprowadzaniu dzieci w tajemnice sakramentalne, zwłaszcza Eucharystii oraz ścisłego wiązania wiary i sakramentów. W katechezie należy ukazywać święte obrzędy w świetle wydarzeń biblijnych, zwrócić uwagę na znak sakramentalny i związek z życiem codziennym. Postuluje się także opracowanie Kompendium Eucharystycznego.

Druga część Propositiones dotyczy udziału Ludu Bożego w sprawowaniu Eucharystii. Podkreślono ścisły związek łączący Słowo Boże z Eucharystią. Dla zrozumienia tej prawdy przez wiernych potrzeba lepszej katechezy biblijnej, a także homilii komentujących czytania bądź kazań tematycznych, poświęconych poszczególnym zagadnieniom wiary chrześcijańskiej. Należałoby się także zatroszczyć o bardziej aktywne uczestnictwo wiernych w liturgii, między innymi poprzez większą inkulturację. Potrzeba przy tym jednoznacznego przeciwdziałania ze strony biskupów nadużyciom w sprawowaniu Eucharystii w postaci, na przykład, zastępowania tekstów liturgicznych innymi treściami.


Także architektura i sztuka otaczające miejsce celebracji powinny być odpowiednio dobrane, a miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu godne i widoczne. Odpowiednie miejsce sprawowania Mszy należy szczególnie uwzględniać w przypadku transmitowania liturgii przez środki społecznego przekazu.


Synod ze szczególnym naciskiem podkreśla rolę niedzieli jako Dnia Pańskiego. Jego świętowanie nie ogranicza się do udziału w mszy, ale obejmuje także odnowienie relacji z samymi sobą i bliźnimi. Służą temu też inne rodzaje modlitwy liturgicznej czy wspólnotowej, które należy upowszechniać wśród wiernych. Synod przypomniał także specyficzne zadania dotyczące posług liturgicznych prezbitera, diakona czy akolity i lektora.
W wielokulturowych i zlaicyzowanych metropoliach należy zadbać o odpowiednie wytłumaczenie znaczenia przystępowania do Komunii świętej tak, by sakrament ten nie był udziałem osób przypadkowych. W liturgiach sprawowanych podczas spotkań międzynarodowych Synod proponuje stosowanie – zwłaszcza w modlitwach eucharystycznych – języka łacińskiego, bądź chorału gregoriańskiego. Byłoby to znakiem jedności Kościoła.

Trzecia część tekstu zaproponowanego przez ojców synodalnych nosi tytuł: „Misja Ludu Bożego karmionego Eucharystią”. Znajdujemy tu wyrazy wdzięczności dla kapłanów, diakonów i wszystkich osób pomagających w przygotowaniu i celebrowaniu mszy. Księżom zaleca się codzienne jej odprawianie, nawet gdy brak wiernych. Przypomina się, że duchowość eucharystyczna musi obejmować całe życie.

Z kolei podjęto sprawę rozwiedzionych, którzy zawarli powtórne związki. Nie mogą oni być dopuszczeni do komunii, jednak należą do Kościoła. Mają chodzić na mszę, adorować Eucharystię, modlić się, uczestniczyć w życiu wspólnoty. Sądy kościelne winny gruntownie badać, czy ich małżeństwo było ważne. Duszpasterze mają też dbać o dobre przygotowanie narzeczonych do małżeństwa.

Kolejna propozycja dotyczy dopuszczenia do komunii chrześcijan innych wyznań. Całkowicie wyklucza ekumeniczną koncelebrację. Pod pewnymi ściśle określonymi warunkami, dopuszczenie niekatolickich chrześcijan do sakramentów Eucharystii, pokuty i namaszczenia chorych jest możliwe i nawet wskazane.

Następne propozycje wskazują, że Eucharystia jest źródłem misji i przyczynia się do uświęcenia świata. Należy ułatwiać udział w Eucharystii chorym, niepełnosprawnym umysłowo i migrantom. Kolejna propozycja dotyczy „eucharystycznej konsekwencji” polityków. Jeśli chcą przystępować do komunii, nie mogą popierać ustaw niezgodnych z integralnym dobrem człowieka i prawem naturalnym. Dalej mowa o związkach Eucharystii z ekologią i jej wymiarze społecznym oraz jej znaczeniu dla pojednania narodów rozdzielonych konfliktami.

jp tc ak st