Niemiecki historyk o sprzeciwie papieży wobec hitleryzmu
Papieże Pius XI i Pius XII sprzeciwiali się hitleryzmowi o wiele silniej, niż się
dziś powszechnie uważa. Zdaniem niemieckiego historyka Karla Josepha Hummela potwierdzają
to badania dokumentów z otwartej przed dwoma laty części Archiwów Watykańskich. Pozwoliły
już one rozstrzygnąć pewne kwestie od kilku dziesięcioleci dyskutowane – uważa dyrektor
bońskiej Komisji Historii Najnowszej.
W wypowiedzi zamieszczonej w sierpniowym
numerze norymberskiego magazynu historycznego „Geschichte” zwraca on uwagę na obiegowe,
pełne uprzedzeń opinie, nie znajdujące w dokumentach żadnego potwierdzenia. Zupełnie
nieuzasadniony jest zarzut, że obaj wspomniani papieże dążyli do kompromisu z nazistami,
szukając w nich sojusznika przeciw bolszewikom. W połowie lat 30. zasięgnięto w Watykanie
opinii niemieckich jezuitów, którzy tak samo negatywnie ocenili rasizm, nacjonalizm,
komunizm i totalitaryzm. W maju 1938 roku Hitler podczas wizyty w Rzymie był zirytowany,
że Pius XI demonstracyjnie go nie przyjął. Pod koniec tego samego roku Watykan planował
szeroko zakrojoną akcję przeciwko narodowemu socjalizmowi, z której zrezygnowano na
prośbę niemieckich biskupów, obawiających się odwetowych represji nazistów.
Również
„czarna legenda” o bezczynności Piusa XII w czasie wojny nie ma pokrycia w faktach.
Zresztą zdaniem Hummela rozwinęła się dopiero w latach 60. pod wpływem sztuki Rolfa
Hochhuta „Namiestnik”. Pius XII nie był bynajmniej bezczynny ani na polu dyplomatycznym,
ani humanitarnym. W roku 1943 przyczynił się do uratowania przed zagładą trzech czwartych
z 8 tysięcy rzymskich Żydów.