Kjo Udhë Krygje u thur me fjalorin poetik dhe vargjet, krijuar nga tre Poetë shqiptarë, meshtarë e laikë, përfaqësues të tri breznive: Atë Gjergj Fishta OFM, Pashko Gjeçi dhe Atë Vinko Malaj, OFM, e u përshtat për të Premten e Madhe 2018.
Stacioni I: Jezusi dënohet me vdekje
“Ecce Homo!” - briti me sa zâ qi kishte
romaku. Krahve të shprishun hjellë nji mbloje;
me ‘i kunorë ferrash n’krye, kambzdathë po vite
nji nieri. Populli briti: “Kryqzoje!”.
“Po ky s’ka faj” tha kah për tê dhimë ndite!
Ndrejtë në kambë, me ‘i kallam n’dorë
pa qitë fjalë goje
Krishti Mbret, e gjak prej kresë n’për mjekërr bite
“Ka fye Çezarin” zane ushtuen, të droje
Filloi zyrtari atbotë: “S’due me u përzí
n’gjak t’njaj t’pafaji”. U dridhen si n’gjamë t’motit
shpijat: “Aj gjak raftë krejt mbi né, mbi fmí!”.
Kadalë i çoi qerpik’t e rít prej lotit
Martiri dhe i shikjoi: “Por e kanë ndí
ato mure sa i randë kje gjaku i Zotit”.1
Stacioni II: Jezusi ngarkohet me kryq2
Sa çel e mbyll sytë
mbi sup i randoi kryqi.
Jezusi ndjeu se do t’i fikej jeta.
Ai, që ishte dëshirë,
shpresë, shenj
Krishti, që ishte Krisht,
i pavdekshëm,
ndjeu se njeriu
po e dënonte me dekë
tue i hapë, kështu,
Atij e vetvetes,
udhën e Ngjalljes!
Stacioni III: Jezusi rrëxohet për herë të parë
U nis,
nën barrën e randë të kryqit.
I vlojshin mendimet
si në vorbull;
si shpresat e harrueme
nen hinin e votrës.
I vlojshin për motet e ardhshme.
Po i sotmi ishte
agim i zymtë.
Kumbonët binin vetëm
në tempull të zemrës,
nësa rrëzohej për të parën herë…
nën barrën e randë të kryqit…
Stacioni IV: Jezusi takohet me Nanën
Çoi kryet…
Një vaj i thektë,
ma shumë se kryqi
mbi zemër i randoi;
ma shumë se shpresat e shueme
të fëmijnisë.
Një lindje, një jetë, një vdekje
janë pak për një Zot -
e shumë për një nanë
që e ndjek në udhë t’Kalvarit
Birin e vetëm:
pa bukë
pa ujë
pa gjumë,
po jo pa liri.
Thembren gur,
po jo kurrë zemrën gur.
Një nanë që qan,
e në kokërr të lotit
sheh Birin në kryq,
Birin la në gjak
Birin që shkon tue u rrëzue
kah Kalvari
në Golgotë…
Stacioni V: Jezusi ndihmohet për ta bajtë kryqin prej Cireneut
Si mund ta dinte katundari
që kthehej lodhë nga ara,
me duert regjun nga djersa
e plasë krejt nga parmenda,
çka mendon Zoti,
çka sajon Zoti,
çka andërron Zoti?
Zoti i rrahun në kamxhik,
i rreshkun e i përvluem
prej diellit e prej etjes,
ecte…
nën peshën e randë të kryqit …
Sytë e Jezusit pushuen një çast
mbi sytë e Kireneut.
E ai pa andrrën tue xixëllue
ndër ta porsi gur stralli:
për me shkrepë shkëndija,
me ndezë zjarmije,
me nxe edhe me djegë
e me i dhanë jetë njerëzimit
të kapërthyem ndër lufta
Psherëtiu një herë…
Mandej e mori
drunin përmbi shpinë
e u ba i fortë si gur:
si gur me harqe,
që lidh bregun me breg,
fisin me fis,
kombin me komb,
kulturën me kulturë!
E mori kryqin
e mbet me të mbi shpinë
ndër udhët pambarim…
Mbeti tue ecë mbas Krishtit
deri në amshim.
Stacioni VI: Shën Veronika ia fshin Jezusit fytyrën
Iu qas Veronika
Zotit të vet…
E, si në libër andrrash,
vulosi mbi peshqir
fytyrën e tij
të pikturueme përmbi pëlhurë
me djersë e gjak.
Afresk me dy ngjyra:
ngjyrat e vdekjes
e të jetës.
Ngjyra, që thonë se jeta
nuk ka veshtrim as kuptim
pa dashuni
pa vetëflijim!
Si në një libër andrrash
Zoti la fytyrën e vet mbi pëlhurë,
që e ruejti përfytyrimin
edhe mbas vdekjes,
në albumin e amshimit!
Stacioni VII: Jezusi rrëxohet për herë të dytë
Zoti-me-ne Emmanuel
Shëlbues e Mesi
ecte e rrëxohej
Në këtë shekull të zi.
Si në kryq t’ Golgotës,
e në grazhd të Betlemit
ai bahej lojë e polemit
e shkandull i mbarë botës.
Gur i flakun sot,
E gur themeli për jetë e mot!
Stacioni VIII: Jezusi takohet me gratë e Jeruzalemit
E ndiqshin gratë tue qa.
E Ai u gjegj:
“Vdekje n’t’vërtetë nuk ka.
Ajo asht veç ekstazë,
një kurrgjasend:
ankth, trishtim, tymtajë…
Asht shkapërcim prej shtegut n’shteg.
Kalim prej shkretisë, në oazë…
Mos qani gra!
Vdekja asht urë,
tunel, galeri e nëndheshme,
udhëtim anë e kand
prej një jete së shkurtë
e të shueme
t’këtij shekulli të zi,
në tjetrën jetë:
ma të mirë,
ma të bukur,
ma të lirë.
Fatlume n’lumni.
Vdekja asht motra jonë,
ardhtë e bardhë gjithmonë!
Stacioni IX: Jezusi rrëzohet për herë të tretë
Lëngonte për vdekje prej plagësh,
prej peshës së kryqit;
e ra përsëri përdhe.
S’i dhimbej vetja, por njerëzit
që s’prajshin tue e pështy.
Ndër ta shikonte njeriun,
e kapërthyem ndër lufta
të randa, sa pesha e Kryqit
nën të cilin ra përsëri…
E pa mbi vedi
emblema t’frikshme motesh.
Pa zjarm mbas zjarmi,
sa hyjt njeni mbas tjetrit
ndezun për me ba dhunë
prej mendjesh të këqija.
Desht me ulë kryet…
Po ndjeu se s’ishte vetëm.
Dikush po e veshtronte
andej kufijve të botës.
Një Frymë e ngrohtë
i rrinte pezull
përmbi vetminë e Kryqit.
Dielli i depërtoi ndër dej..
Një rreze i shkjeu retë
e i priu përpara
kah Mali i Rrashtës.
Stacioni X: Jezusit ia zhdeshin petkat
Lehtë-lehtë koha fluturonte
e Zoti mbërriti mbi Golgotë.
Koha rridhte
rrëmbyeshëm si rrjedh uji.
Hyjtë prej nalt
mbi diell e përmbi hanë
soditshin Zotin e tyne
la në gjak.
Zotin, të zhdeshun picak.
E Ai çoi sytë
e hyjt i pa kah lulëzojnë
në kopshtin e qiellës
për bukuri.
Po poshtë shikonte veç dhimbje,
ndigjonte veç dënesë
Prej syve të Tij vetima
u shkëputën të stuhishme.
Prej gojës - gjamë u ndigjuen t’ furishme
E prej qerpikëve ranë pika djerse e gjaku.
E bindi qiellën me një britmë
që e trandi krejt gjithësinë
e zemrën e Atit.
Stacioni XI: Jezusin e mbërthejnë mbi kryq
Kryqëzuesit shpejtonin
frigueshëm
pa pushue.
Muzika e vetme
n’atë pejzazh morti
ishte goditja e gozhdave
e zhurma e thekët çekiçit
përmbi mish të gjallë,
prej kah gurronte
Gjaku i paçmueshëm…
Stacioni XI: Jezusi vdes mbi Kryq3
Qiella âsht muzgë e shkimë âsht dielli;
Dridhet toka tue gjimue;
Rruzullimit trandet shtielli;
Gjâmen t’dekunt kanë vezhgue;
Shkamijt tmera po i pershkon.
Tisi i tempullit âsht shkye,
Rrebtë ka shekullin trandë thellimi,
A natyra âsht tue shperthye
E rroposet rruzullimi
Ase Zoti dikû pson.
Jo! Pson Zoti ! T’Izraelit
Bijt e prûjtun n’mal të Golgotit
Mbi nji t’ashper drû zabelit
Kryqëzue paskan t’Bir’n e Zotit:
Krejt e paskan lá me gjak.
N’atë shëmtim, n’atë mizori
Kqyrë i Ati nalt prej qiellet;
E, kah sheh atë kob të zí
Idhshem mnija xên e i pshtiellet
Edhe mshirës i vên ai cak
Stacioni XIII: Jezusin e zbresin nga kryqi
E u ndi ma mbramja rrahje e zemrës
E e para frymë e amshimit.
Shkëndi, zjarm, ngrohtësi
që i jep çdo çasti përjetësi.
Mbarimi ish fillim
lumni edhe qindresë
se Krishti ishte Zot,
nuk kishte lindë të vdesë!
Stacioni XIV: Trupin e Jezusin e vendosin në vorr
U zgjue në vorr.
E i la mbas rrasës
gjithë andrrat e këqija;
jashtë rrasës,
t’gjitha pranverat e njerëzimit.
Zemra drejt amshimit fluturoi me vrull
pa e humbë kurrë rrugën e kthimit!
E mati thellësinë,
e kuptimit të rrezeve hyjnore.
E u ba dhuratë
për të tjerë, bujarisht
Dhuroi amshimin
që njeriu
t’i besonte thellësisht.
Epilog-Lutje
O Ti Gjaku i Flís s’hyjnueshme,
Fise e popuj qi vllaznove,
Deh! ‘dhe n’dritë të jetës s’lumnueshme,
Me çmim t’And qi na fitove,
Fise e popuj Ti bashkoi! 3
1 Nga Zani i Shna Ndout, nr. 4, 1937, fq 105-106
2 Atë Vinko Malaj, nga “Papërdhokë e gurë faqokë”, Tuz, 2010
“Vallja e Parrizit”, Shkodër, 1940, P.Gjergj Fishta, Të Kryqzuemit, fq 7-11
All the contents on this site are copyrighted ©. |