2018-01-12 09:41:00

Վանականութիւնը Հայոց պատմութեան հոլովոյթին


Ժամերգութիւնները եւ աղօթքները կանոնաւոր կերպով կը կատարուէին վանքերուն մէջ։ Կրօնաւորներ իրենց օրուան ժամերուն մէկ ստուար մասը կը յատկացնէին աղօթքի։ Ժամերգութեան եւ պաշտամունքի աղօթքները, որոնք աւանդուած էին հայրերէն եւ վարդապետներէն ժամանակի ընթացքին կը ճոխանային։ Ժամերգութեան կարգը հասարակ էր բոլորին, սակայն իւրաքանչիւր վանական հաստատութիւն ունէր որոշ սովորութիւններ ժամերու եւ պաշտամունքը կատարելու կերպի նկատմամբ։ Իբր օրինակ  անդրադառնանք Յուսիկ Եպիսկոպոսի, «Անապատականներ եւ Վանականութիւն» ուսումնասիրութեան մէջ յիշուած Սեւանայ Վանքի ժամերգութեան կարգին։ Ան հետեւեալ նկարագութիւնը կու տայ՝

«Տարուայ մէջ ամէն օր չորս անգամ ժամերգութիւն է կատարուում. առաւօտեան, ճաշու, երեկոյեան եւ հանգստեան։

Առաւօտեան ժամը սկսուում է անյպէս, որ վերջանում է արեւածագին մօտաւորապէս, շատ քիչ բացառութեամբ, եւ տեւում է 2 ժամ հասարակ օրերին, 3 ժամ շաբաթ եւ կիւրակի օրերին, 7 ժամ հսկումներին եւ 8 ժամ զատկի հսկումին։

Ճաշու ժամն սկսուում է ամառը 8-9 ժամին իսկ ձմեռը 9-10 ժամին մօտաւորապէս եւ տեւում է մէկ ու կէս ժամ հասարակ օրերին, 2 ժամ պատարագ օրերին, եւ մէկ ժամ առաջաւորաց պասին։

Երեկոյեան ժամն սկսուում է 4-5 ժամին ամառաը. եւ 2-3 ժամին ձմեռը, եւ տեւում է մի ժամ հասարակ օրերին, մէկ ու կէս ժամ եւ աւելի՝ հանդիսաւոր տօներին։

Հանգստեան ժամն սկսուում է արեւը մայր մտնելուն եւ տեւում է ուղիղ կէս ժամ։

Առաւօտեան ժամերգութիւնը բաղկացած է երեք մասից, գիշերային ժամ, առաւօտեան եւ արեւագալի։

Տէրունական տօներին Արեւագալի ժամ չէ ասուում։

Ճաշուն երկու մասիցն է. երեք ողորմեան եւ բուն ճաշուն (ժամամուտ, ճաշու շարական, Սուրբ Աստուած, գիրք, Աւետարան, հաւատամք եւն.)։

Առաջաւորաց պասին մի միայն երեք ողորմեա, իսկ մեծ պասի հասարակ օրերին երեք ողորմեա եւ նորան կից երեկոյեան ժամ։

Երեկոյեան ժամը երկու մասից է, բուն երեկոյեան եւ խաղաղական ժամ։

Տէրունական տօներին եւ շաբաթ երեկոներին խաղաղական չէ ասւում։

Հանգստեան ժամը մէկ մասն է. – Եկեսցեն։

Հսկում կատարուում է տօնացուցի համեմատ տարեկան տասն անգամ, - Ծննդեան, Տեառնընդառաջին, Ծաղկազարդին, Աւագ ուրբաթին, Զատկին, Նոր կիւրակէին, Հոգեգալստեան, Վարդավառին, Վերափոխման եւ Խաչվերացին։

Հսկումը հասարակ գիշերային ժամերգութիւնից տարբերւում է նախ՝ նորանով, որ «Եկեսցէ»ի հետ կից է ասւում, (Եկեսցէից յետոյ Հրաժարիմք եւ այլն)։ Եւ երկրորդը նորանով, որ կանոնագլխից առաջ փոխանակ ամէնօրեայ երկու կանոն սաղմոսի ասւում է ամբողջ ութ կանոնը։ Սովորականի պէս աւագ երէցն եւ ժամօրհնողը ատեան գալով գրակալի վերայ եւ Զքէն գոհանամք աղօթքից յետոյ սկսում են Սաղմոսը Երանեալ կանոնից. իսկ միաբաններն եկեղեցու զանազան տեղերում երկ-երկու կանգնած ասում են միեւնոյն կանոնը։ Ցած ձայնով են ասում բոլորը, մի անոյշ շշուկ տարածելով ամբողջ եկեղեցու մէջ։»

Սեւանայ վանքի ժամերգութեան այս կարգէն կը տեսնենք, թէ վանականներ որքա՛ն ժամանակ կը տրամադրէին աղօթքի։ Աստուած փառաբանել եւ Անոր խնդրանքներ ներկայացնել կրօնաւորին գլխաւոր պարտականութիւններէն մին է։ Եւ ահա կրօնաւորը մինչեւ 8 ժամ իսկ կը տրամադրէ մէկ ժամերգութեան։ Ժամանակը Աստուծոյ պարգեւն է. կրօնաւորը այդ ժամանակը կը մատուցանէ Աստուծոյ։

 

 

 








All the contents on this site are copyrighted ©.