Robert Elsie, bir në shpirt i Kombit shqiptar

Robert Elsie djali kureshtar, që deshi të njihte botën mbarë, ishte poliglot i mirënjohur. Por, ndërmjet shumë gjuhëve, zgjodhi, për t’u shprehur, kryesisht dy gjuhë: të një kombi të madh, e të një tjetri, fare të vogël. E këtë, për t’i bërë të njohura në botën e madhe, virtytet, traditat, krijimtarinë e “të voglit”.  Përmes shkrimeve të tij të panumërta, të të gjitha natyrave, e ridimensionoi kontributin e kulturës katolike në kulturën mbarëshqiptare, duke ia rikthyer figurat më të ndritura. Në “Albanian Literature”(Centre for Albanian Studies, New York, 2005), nuk niset nga dokumentet e para të shqipes, por nga Teodor Shkodrani, ndonëse ky emër mbetet ende enigmatik. E vijon me plejadën e shkrimtarëve të shquar, duke nisur nga të vjetrit, për të kaluar, më pas, tek Vinçenc Prennushi, Anton Harapi, Lazër Shantoja, Bernardin Palaj, Ndoc Nikaj,  “babai i romanit shqip”, Ndre Zadeja “baba i dramës”, Gjon Shllaku e sa e sa të tjerë…. Flet edhe për situatën e sotme letrare, nën titullin kuptimplotë “ Freedom and caos”.

Tashti pushon në paqe në zemër të Alpeve shqiptare, në Thethin që, me sa duket, e zgjodhi si banesën më të denjë për të pritur zgjimin. Pasi kishte shëtitur gjithë jetën në vise të famshme për bukurinë e tyre natyrore, duke u ndaluar shpesh edhe në Radion tonë, për të shkëmbyer dy fjalë mike lidhur me vlerat e pallogaritshme kulturore të Kombit shqiptar e, doemos, të Vatikanit, ngarkuar me dijen e shekujve. Pa harruar kurrë të hapte bisedën për Atë Fishtën, “Lahutën” e të cilit e pëlqeu aq, sa deshi ta bënte të njohur në mbarë botën, duke e përkthyer në një gjuhë që kuptohet kudo. “Lahuta e Malcisë” u bë, përmes penës së tij, “The Highland Lute” e, më 2005, nisi të këndojë anglisht, gjuhë që flitet e kuptohet në mbarë botën. E në mbarë botën jehoi rishtas emri i Fishtës, Poetit kombëtar të shqiptarëve”, “Homerit shqiptar”, varrosur e zhvarrosur, sharë e rimbuluar me lavdi në gjirin e popujve. E, në parafjalën e saj, si i falënderon emigrantët e bashkësisë shqiptare të Detroitit, i shpreh mirënjohjen e tij të thellë popullsisë së Alpeve të Veriut për mbrojtjen, ndërmjet vështirësish të papërshkrueshme, të kulturës e të mikpritjes tradicionale. U foli me këtë gjuhë shi atyre viseve, që sot e mikpritën si Birin, që kthehet nga mërgimi, për të mos u larguar kurrë më. Prania e trupit të tij mes shkrepave të Alpeve shqiptare i bën nder Kombit tonë, që e priti dhe e përcolli shpesh sa ishte gjallë e sot i hapi krahët për ta ruajtur përgjithmonë trupin e tij në gji të maleve të veta, pranë kreshnikëve të eposit, që e studioi me aq zell e dashuri. 

 Tani  Elsie prehet në Theth, i veshur me kostumin kombëtar shqiptar.

Ndërsa dje, nga ora 14:00 deri më 16:00, në ambientet e Bibliotekës Kombëtare, trupit të Elsie, një nga figurat më të dashura të kulturës shqiptare, iu bënë nderimet e fundit.

Pastaj nisja drejt Thethit,  përmbushje e amanetit të fundit të shqiptarologut të shquar,    Ai mbetet një nga studiuesit më të çmuar të kulturës shqiptare, gjuhës, folklorit dhe historisë, sidomos në studimin e eposit. Ndoshta prandaj zgjodhi Thethin, për t’u prehur ndërmjet kreshnikëve, i veshur si kreshnik….

 Robert Elsie u nda nga jeta më datë 2 tetor 2017 për shkak të një sëmundjeje të rrallë, në moshën 67-vjeçare. I lindur më 1950 në Vankuver të Kanadasë, Elsie ishte njohur me shqipen dhe shqiptarët së pari gjatë viteve ’70-të, kur si student në Gjermani, kishte vizituar bashkë me një grup studentësh Tiranën

Na la trashëgim një thesar të vërtetë, që na përket të gjithëve:

"Dialect relationships in Goidelic, A study in Celtic dialectology" 1986
"Dictionary of Albanian Literature" 1986
"Migjeni, Freie Verse" 1987
"Einem Adler gleich, Anthologie albanischer Lyrik vom 16. Jahrhundert bis zur Gegenwart" 1988
"The Pied Poets, Contemporary verse of the Transylvanian and Danube Germans of Romania." 1990
"An Anthology of Sorbian Poetry" 1990
"Migjeni. Free verse" 1991
"Anthology of modern Albanian poetry An Elusive eagle soars" 1993
"Albanian folktales and legends" 1994
"History of Albanian literature" 1995
"Një fund dhe një fillim" 1995
"Studies in modern Albanian literature and culture" 1996
"Histori e letërsisë shqiptare" 1997
"Kosovo. In the heart of the powder keg" 1997
"Konstantinos Kavafis" 1997
"Konstantinos Kavafis" 1999
"Evliya Çelebi in Albania and adjacent regions (Kosovo, Montenegro, Ohrid)" 2000
"A dictionary of Albanian religion, mythology and folk culture" 2001
"Flora Brovina. Call me by my name" 2001
"Histori e letërsisë shqiptare botimi dytë" 2001
"Albanian folktales and legends" 2001
"Migjeni (Millosh Gjergj Nikolla). Free Verse" 2001
"Der Kanun" 2001
"Jean-Claude Faveyrial. Histoire de l'Albanie" 2001
"Reisen in den Balkan" 2001
"Handbuch zur albanischen Volkskultur" 2002
"Gathering clouds: the roots of ethnic cleansing in Kosovo and Macedonia" 2002
"Gjergj Fishta. The Highland Lute: the Albanian national epic" 2003
"Berit Backer. Behind stone walls" 2003
"Eqrem Basha. Neither a wound nor a song" 2003
"Early Albania" 2003
"Historical Dictionary of Albania" 2004
"Songs of the Frontier Warriors: Këngë Kreshnikësh" 2004
"Tales from old Shkodra" 2004
"Zhan Klod Faveirial. Historia (më e vjetër) e Shqipërisë" 2004
"Historical Dictionary of Kosova" 2004
"Visar Zhiti. The condemned apple" 2005
"Albanian literature: a short history" 2005
"Gjergj Fishta. The Highland Lute (Lahuta e Malcís)" 2005
"Leksiku i kulturës popullore shqiptare" 2005
"Balkan Beauty, Balkan Blood: Modern Albanian Short Stories" 2006
"Letërsia shqipe: një histori e shkurtër" 2006
"Bajazid Elmaz Doda: Albanisches Bauernleben im oberen Rekatal bei Dibra (Mazedonien)" 2006
"Fatos Kongoli: The Loser" 2007
"Writing in Light: Early Photography of Albania and the Southern Balkans / Dritëshkronja: fotografia e hershme nga Shqipëria dhe Ballkani" 2007
"Udhëtime nëpër Ballkan: Kujtime nga jeta e Franc Baron Nopca" 2007
"Azem Shkreli: Blood of the Quill. Selected Poetry" 2008
"Edward Lear in Albania: Journals of a Landscape Painter in the Balkans" 2008
"Evlija Celebiu në Shqipëri dhe në viset fqinje" 2008
"Azem Shkreli: Blood of the Quill. Selected Poetry" 2008
"Edward Lear në Shqipëri: ditar udhëtimesh, 1848-1849" 2008
"Ornela Vorpsi: The Country Where No One Ever Dies" 2009
"Albania and Kosova in Colour, 1913 / Shqipëria dhe Kosova në ngjyra, 1913" 2010
"Historical Dictionary of Albania" 2010
"Historical Dictionary of Kosovo" 2011
"Fjalor historik i Kosovës" 2011
"Fjalori historik i Shqipërisë" 2011
"Leo Freundlich: Die Albanische Korrespondenz - Agenturmeldungen aus Krisenzeiten" 2012
"Biographical Dictionary of Albanian History" 2013
"The Cham Albanians of Greece: a Documentary History" 2013
"The Balkan Wars: British Consular Reports from Macedonia in the Final Years of the Ottoman Empire" 2013