Եկեղեցական գիտելիքներ Ե. Շաբաթ Յիսնակաց (18-25 Դեկտեմբեր 2016)։

Յիսնակաց 5-րդ  շաբաթը ներողամտութեան շաբաթն է. կիրակի օրուան Աւետարանին մէջ` Յիսուս կը խնդրէ առաքեալներէն որ ներում շնորհեն անոնց որոնք իրենց դէմ յանցանք մը կը գործեն. Ոչ թէ օրական միայն մէկ կամ երեք անգամ, ինչպէս օրէնքը կը հրամայէ, այլ նոյնիսկ 7 անգամ, 7-ը կատարելութեան թիւն ըլլալով։ Մէկ խօսքով` Յիսուս կ՛անցնի օրէնքէն անդին, բայց ոչ օրէնքէն դուրս. Յիսուս միշտ յարգած է օրէնքը, սակայն սէրը չի կրնար սահմանափակուիլ օրէնքով. Կ՛անցնի անկէ անդին եւ շատ աւելի վեր. Նոր օրէնք մը կը ստեղծուի, սիրոյ օրէնքը որ կը գերազանցէ ամէն տեսակ օրէնսդրութիւն, քանի գիրէն վեր կը բարձրանայ եւ հոգի կու տայ։

Երկուշաբթի 19 Դեկտեմբերին, տօնն է Սուրբ Իգնատիոսի. Վկայաբանութեան մէջ` զինք կը կոչենք աստուածազգեաց հայրապետ, որովհետեւ, ըստ աւանդութեան, ինքն էր այն մանուկը զոր Յիսուս Կափառնաումի մէջ գրկեց եւ առաքեալներուն առջեւ դնելով` ըսաւ. Եթէ այս մանուկին պէս չըլլաք, չէք կրնար Աստուծոյ արքայութիւնը մտնել։ Ան աշակերտած է Յովհաննէս աւետարանչին եւ Անտիոքի 3-րդ հայրապետը եղած է։ 114 թուին, Հռոմ տարուած է եւ նահատակուած` կրկէսին մէջ, գազաններու առջեւ նետուելով։ Գրած է 7 նամակներ զանազան եկեղեցիներուն ուղղուած։

Երեքշաբթի 20 Դեկտեմբերին` Նիկոմիդիայի շրջանէն` կը տօնենք Թէոպոմպաս եպիսկոպոսը, որ քաջաբար դէմ դրաւ կայսեր հրամանին, որ էր պաշտել կուռքերը։ Կանչեցին Թէովնաս կախարդը, որպէսզի զինք հմայէ եւ համոզէ որ ուրանայ քրիստոնէութիւնը, սակայն իր բարութեամբ` Թէոպոմպաս զինք դարձի բերաւ եւ երկուքը միասին նահատակուեցան։ Նոյնպէս դարձի եկան եւ նահատակուեցան եպիսկոպոսին չորս բանտապահներն ալ, որոնք էին Բասոս, Եւսեբիոս, Եւտիքէս եւ Բասիլիդէս։ Անոնց նահատակութիւնը տեղի ունեցաւ 290 թուին։

Հինգշաբթի 22 Դեկտեմբերին` տօնն է Աբգար թագաւորին եւ Ադդէ հայրապետին։ Աբգար Եդեսիոյ թագաւորն էր. Ըստ աւանդութեան, նամակ մը գրած է եւ յղած Յիսուսի, որպէսզի գայ եւ զինք բուժէ. Յիսուս, իր յարութենէն ետք` կ՛ուղարկէ Թադէոս առաքեալը, որպէսզի բժշկէ զինք։ Աբգար, բուժուելէն ետք` ընտանեօք քրիստոնեայ կ՛ըլլայ եւ իր շրջանի շատ մը ուրիշ թագաւորներուն կը գրէ որպէսզի իրենք եւս ընդունին քրիստոնէութիւնը. Երեք տարի վերջ` կը մեռնի բարեպաշտ մահով։

Ադդէ հայրապետը Աբգարի թագը շինող անձն էր, որ ոչ միայն քրիստոնեայ կ՛ըլլայ, այլ եւ կը ձեռնադրուի վարդապետ եւ կ՛ըլլայ Եդեսիոյ առաջին հայրապետը. Սակայն Աբգարի որդին ետ հեթանոսութեան դարձած ըլլալով, հրաման կու տայ Ադդէի վերադառնալ իր նախկին արհեստին եւ իրեն համար թագեր պատրաստել. Երբ Ադդէ կը մերժէ, թագաւորը զինք կը սպաննէ. Ադդէի նահատակութեան թուականն է 36-ը։

Տօնն է նաեւ՝ Սուրբ Աբրահամի, Խորենի ու անարծաթ բժիշկներ՝ Կոզմայի եւ Դամիանոսի։

Շաբաթ 24 Դեկտեմբերին` տօնն է Դաւիթ մարգարէին որ Հրէաստանի թագաւորն էր եւ Ս. Գրքի մէջ իր անունը ճանչցուած է որպէս յօրինող Սաղմոսներուն։ Ան նախահայրը կը սեպուի Յիսուսի, որ Բենիամինի ցեղէն եւ սերունդէն էր, ինչպէս Դաւիթ։ Յիսուս յաճախ կը կոչուի իր ժամանակակիցներէն Դաւթի Որդի։

Երկրորդ տօնն է Սուրբ Յակոբ, զոր կը կոչենք Տեառնեղբայր, այսինքն եղբայրը Յիսուսի. Աւելի ճիշտ պիտի ըլլար ըսել իր հարազատ զարմիկը, որով Հին Հրէաստանի մէջ` զարմիկները զիրար եղբայր կ՛անուանէին։

Միշտ Շաբաթ  24 Դեկտեմբերին` Ս. Ծննդեան Ճրագալոյցն է. Այդ օրը կը կարդացուին նախապէս Եսայիի եւ Միքիայի մարգարէութիւնները որոնք Յիսուսի Ծննդեան կը հային, որմէ ետք` տեղի կ՛ունենայ Ճրագալոյցի հանդիսաւոր սուրբ Պատարագը

Կիրակի 25 Դեկտեմբերին` տօնն է Քրիստոսի Ծննդեան Բեթղեհէմի քարայրին մէջ. Եկեղեցիներու մէջ սովորութիւն կայ մսուրներ շինել եւ արձանիկներով զարդարել, յիշատակելու համար Յիսուսի Սուրբ Ծնունդը։

Արեւելեան Եկեղեցիները` Հայերը, Ասորիները եւ Ղպտիները, սովորութիւն ունին Քրիստոսի Սուրբ Ծնունդը տօնելու 6 Յունուարին։ Այս աւանդութիւնը անշուշտ աւելի հին է քան 25 դեկտեմբերին ծնունդը տօնելու սովորութիւնը, որ յետագային ներմուծուած  է Յունա-Հռովմէական իշխանութիւններու կողմէ` որոնք Դ. դարուն վերջն է միայն որ այս որոշումն առին, արեւու ծննդեան հեթանոսական ժողովրդականացած տօնը վերջնականապէս ջնջելու համար ժողովուրդի յիշատակէն, զայն փոխարինելով Յիսուս Քրիստոսի ծննդեան տօնով։