Ամէն ինչ իր ժամանակին կատարելու իմաստութիւնը միշտ գնահատուած է, սակայն մարդիկ միշտ ուշացումի թերութեամբ յանցաւոր նկատուած են: Ժամանակը չէ՛ անշուշտ յանցաւորը, այլ մարդիկ իրենք, որովհետեւ յաւիտենական ժամանակը Աստուած վստահած է ու յանձնած բանականութեան տէր մարդուն, որպէսզի իր կեանքին համապատասխան՝ տնօրինէ զայն ու օգտուի անոր ընձեռած հնարաւորութիւններէն:
Ուշացումը ընդհանրապէս անախորժութիւն պատճառող երեւոյթ է, նոյնիսկ եթէ այդ ուշացման պատճառով կանխուած են երբեմն դժբախտութիւններ: Ուշացման վրայ առաջին ակնարկով, դրական տպաւորութիւն չենք ստանար: Սակայն երբ այդ ուշացման հետեւանքով ստոյգ դժբախտութիւն մը բախտով հեռանայ մեզմէ, այն ատեն ակամայ կը գնահատենք ուշացումը, որ ըստինքեան ժխտական երեւոյթ է:
Ժամադրութիւն յարգելու առաքինութիւնը ունեցողներ գովեստներու կ՛արժանանան: Երբեմն ազգային նկարագիրի բնոյթ կը տրուի այս երեւոյթին: Օրինակ, կ՛ըսեն, թէ այսինչ ազգի զաւակներ սովորութիւն ունին բնա՛ւ չուշանալու իրենց ժամադրութիւններուն, այլ՝ պարտաճանաչ կ՛ըլլան ըսուած ժամէն ալ աւելի կանուխ հասնելու որոշուած վայրը ու այնտեղ կը սպասեն:
Մեր ազգի պարագային, դժբախտաբար, մեր իսկ կողմէ տրուած վկայութիւնը այն է, թէ մենք միշտ կ՛ուշանանք մեր ժամադրութիւններուն, ընդհանրապէս որոշուած վայրը հասնելով որոշուած ժամէն բաւական ուշ:
Ուշացումները հիմնաւորուած պէտք է ըլլան բանաւոր «հիմնաւոր» պատճառաբանութիւններով:
Ընդհանրապէս, երբ ուշանանք մեր ժամադրութեան, ամէնէն սովորական դարձած երթեւեկութեան խճողումի պատճառաբանութենէն սկսեալ մինչեւ երբեմն երեւակայական եւ աւելի՛ «ծանրակշիռ» պատճառաբանութիւններ կու տանք, պարզապէս արդարացնելու համար մեր ուշացումը:
Ուշացումները միայն անհատական մակարդակի վրայ չեն ըլլար: Ազգեր, պետութիւններ եւ կրօններ նաեւ ուշացումի թերութեամբ կը մեղադրուին: Ազգային որոշումներ քաղաքական դիրքորոշումներ, կամ կրօնական հայեացքներ եւս ճի՛շդ ժամանակին պէտք է կատարուին, կանխելու համար մարդկութեան կեանքին մէջ ի յայտ եկող բազմաթիւ դժուարութիւններ:
Քրիստոնէութեան հիմնադիրին՝ Յիսուսին վարդապետութիւնը աւելի՛ շօշափելի դարձաւ Իր ունկնդիրներուն ու հետեւորդներուն, երբ Ան գործնական մօտեցումով, մարդասիրական ու ընկերային ծառայութիւններով հիմնաւորեց Իր պատուէրները, անոնց առաջին գործադրողը անձամբ Ի՛նք ըլլալով: Ուստի՝ յաճախ զԻնք շրջապատող մարդոց ֆիզիքական առողջութեան եւս բժիշկը հանդիսանալով, Յիսուս զայն միացուց հոգեւոր բժիշկի Իր դերակատարութեան, հոգի եւ մարմին ամբողջական միութեան ու առողջութեան կարեւորութիւնը գերազանցօրէն ընդգծելով:
Մարդասիրական առաքելութեան առաջին ու գլխաւոր կէտը իրարու համար աղօթելու նուիրական պարտականութիւնն է: Երբ սովորութիւն դարձնես աղօթել հաւատքիդ չպատկանող մարդուն համար, նոյնիսկ անոր՝ զոր չես ճանչնար անձնապէս, այդ պահուն սիրտիդ խորը իտէալ սէրն է որ ծնունդ կ՛առնէ: Սէր, որուն մասին շա՜տ քարոզներ լսած ես անցեալին եւ կը լսես գրեթէ ամէն օր, գրեթէ ամէն տեղ եւ գրեթէ ամէն մարդու շրթներէն: Սէր, որ առանց ճանչնալու իր առարկան, կը սիրէ զայն, այնպէս ինչպէս կրօններու հետեւորդներ առանց տեսած ըլլալու իրենց Աստուածը, զԱյն հոգեւին սիրել կը դաւանին հրապարակայնօրէն եւ երբեմն այնքան ինքնավստահութիւն բուրելով իրենց չորս դին:
Աշխարհը ուշացաւ կրօնաբարոյական իր դասաւանդութիւնները արագացնելու «կրթական» կարեւոր համակարգը կազմելուն մէջ ու առաւելաբար զբաղեցաւ ժողովրդավարական կարգերու հաստատումով՝ մեկուսացնելով կրօնքին այնքան կենսական լծակը:
Քաղաքակիրթ աշխարհը, ժողովրդավարութեան մէջ տեսնելով մարդկային իրաւանց անհրաժեշտ բոլոր տարրերը, կրօնքի ուսուցումները արդէն իսկ ներառուած համարեց իր ստեղծած ժողովըրդավարութեան համակարգին մէջ: Սակայն, մարդկային ընկերութիւնը փորձառաբար տեսաւ, թէ՝ կրօնական ուսուցումները անջատելուն հետեւանքով մեծ վտանգներ կը դիմագրաւէ աշխարհը: Իսկ իր այս ուշացումը արդարացնելու համար, աշխարհը զայրոյթով լեցուած, անարդարութեան զոհ համարելով իր այնքան ժողովրդավար մտածելակերպը, որդեգրեց այլ տարբերակ, որ «արիւնով արիւն լուալու» այլընտրանքն է:
Աշխարհ չի՛ կրնար ուրանալ իր ուշացած ըլլալը:
Անոր զայրոյթը անիմաստ է, վախը անտեղի, որովհետեւ տհաճ բոլոր երեւոյթներուն պատճառները բացայայտուած կ՛ըլլային, եթէ ան ուշացած չըլլար…
Գրիգոր Եպս. Չիֆթճեան
All the contents on this site are copyrighted ©. |