Shën Domeniku i Guzmànit, predikatar i Ungjillit

Bashkëkohës me Shën Françeskun e si ai, gati të përqafojë varfërinë ungjillore: ky është shenjti spanjoll Domenik (Deda) i Guzmàn-it, të cilin e përkujton sot kalendari liturgjik. Një nga figurat më të mëdha të historisë së Kishës, shën Domeniku themeloi Urdhërin e Fretërve Predikatarë, të njohur si domenikanët. Ishte, para së gjithash, apostull i përvuajtur e i palodhur i Ungjillit.

         Kur vdiq, i rrethuar me dashurinë, të cilën e meriton vetëm ai, që e ka flijuar jetën e vet për të tjerët, shtrati ku dha frymën e fundit nuk ishte i tij. Sepse Domenik Guzmàn nuk kishte qelë të vetën në kuvend. S’është për t’u çuditur kur ke të bësh me një njeri 51-vjeçar, që s’mbajti asgjë për vete, përveç Ungjillit, të cilin e kumtonte kudo shkonte.

         Kur fëmijë – ai, me origjinë nga një fshat spanjoll nëpër male, në Castiljen e Vjetër – shkon për të studiuar në Palencia, nga fundi i vitit 1200, e sheh pasojat e luftës e të zisë së bukës, nuk mendon dy herë dhe shet objektet e dhomës e madje, edhe pergamenat e tij të çmuara, për t’u dhënë diçka të varfërve. Natyrisht, ky gjest shkandulloi, por jo më pak edhe përgjigjja e Domenikut: “Si mund të studioj mbi lëkura të vdekura, ndërsa vëllezërit e mi vdesin nga uria?”. Kështu i sheh Domeniku, si “vëllezër”, ato hije njerëzish, që luftonin kundër mjerimit e atyre do t’u shërbejë gjithë jetën.

         Bëhet meshtar në moshën 24-vjeçare dhe zgjidhet nga Ipeshkvi i Osma-s për ta shoqëruar në një mision delikat diplomatik në Danimarkë. Në ato udhëtime, Domeniku zbulon thirrjen e tij: t’u kumtonte Jezusin atyre, që s’kishin dëgjuar për Të. Papa Inoçenci III i thotë se ku: në Francë, në zonën e Albigese-s, teatër i herezisë së katarëve. Ndërmjet bisedave intensive private dhe debateve publike, negociatave, pendesave e punës së palodhur me të varfërit, kalojnë rreth 15 vjet.

         Stili bujar, guximi dhe feja e patundur e Domenikut tërheqin si magnet. Disa miq i kërkojnë ta ndajë me ta këtë lloj jete dhe në shenjtin e ardhshëm piqet ideja, që ka për zemër prej kohësh: t’i japë predikimit një strukturë, një organizatë. Në tetor 1215 ia nënshtron planin gjykimit të Papës Inoçenci, i cili e miraton. Lind kështu, Urdhëri i Fretërve Predikatarë, të cilët, nga gushti i dy vjetëve më vonë, fillon të përhapet në gjithë Evropën.

         Bolonja qe qyteti, ku zhvillohen dy kapitujt e parë të përgjithshëm të Urdhërit, në të cilat përcaktohen pikat kryesore të karizmës: predikimi, varfëria – ashtu si e Shën Françeskut të Asizit – por një varfëri prej lypësi, aspekt ky, i lidhur për herë të parë me një Urdhër kishtar, pastaj studimi e natyrisht, misioni. E Bolonja është edhe vendi i mbramë i Domenikut të Guzmàn-it, që aty shuhet më 6 gusht 1221. E më 3 korrik 1234, Papa Gregori IX e shpall shenjt këtë apostull, të cilin, rregulltari domenikan i ‘800-ës, Lacordaire, e quajti “të ëmbël si nëna, të fortë si diamanti”.