Смерць: цікавыя падрабязнасці

Напэўна, гэта банальна, тое што я збіраюся сказаць, але... Мы ўсё калі-небудзь памрэм. Тэма смерці актуальная заўсёды і для ўсіх. Ва ўсе часы чалавека цікавіла: а што там, за парогам смерці?

Апошнія падзеі вашай жыцця

На гэтае пытанне бяруцца адказаць ўсе сусветныя рэлігіі, а ў дваццатым стагоддзі спрабуе адказаць на яго таксама і навука. Доктар Райманд Моудзі ў сваёй кнізе «Жыццё пасля жыцця» апісвае досвед людзей у момант клінічнай смерці, існуе таксама мноства прыватных адкрыццяў розным людзям на дадзеную тэму. Не гледзячы на багацце інфармацыі звычайны чалавек, аднак, мае вельмі смутныя ўяўленні пра смерць і замагільнае жыццё. Калі гэты чалавек веруючы, то вельмі часта і яму цяжка вылучыць істотныя моманты ў сваёй веры ў «жыццё будучага веку».

У любым каталіцкім Катэхізісе (а катэхізіс - гэта такая кніжка, якая ўтрымлівае асновы веравучэння), можна знайсці тры скупых радкі пра апошнія падзеі ў жыцці чалавека. Вось яны: «Чалавека чакаюць: 1) Смерць, 2) Суд Божы, 3)« Неба або Пекла ». Гэта, так званыя, «апошнія рэчы» і пра першыя дзьве — смерць і суд, я хачу сёння, шаноўныя радыёслухачы, вам распавесьці некалькі слоў.

Паміраць дык з музыкай?

Мне, як і вам, шаноўныя сябры, мяркую, даводзілася бываць на пахаванні. У нас у постсавецкай Беларусі, гэта відовішча моцна прыгнятае, пасля яго застаюцца цяжкія ўражанні. Не хачу падацца цынікам - я шчыра стараюся спачуваць кожнаму ў яго горы - аднак, адчайны лямант і ледзь не скокі ў магілу за памерлым, хутчэй сведчаць пра адсутнасць веры ў жыццё вечнае, чым пра яе наяўнасць.

Смерць для хрысціяніна - дзякуючы Госпаду Ісусу - мае станоўчы сэнс (пар. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла 1010). Апостал Павел так кажа пра смерць: «Бо для мяне жыцьцё - Хрыстос, і сьмерць - набытак» (Флп 1, 21), а ў іншым месцы чытаем: «Дакладна слова: калі мы зь Ім памерлі, дык зь Ім і ажывём (2 Цім 2,11)».

Катэхізіс Каталіцкай Царквы звяртае таксама нашу ўвагу на навізну хрысціянскай навукі аб смерці. Навізна хрысціянскага разумення смерці ў тым, што праз хрост хрысціянін ўжо тáинственно (сакраментальна) «памёр з Хрыстом», каб жыць новым жыццём.

Адказнасць і паміранне

У чым заключаецца гэтая тáинственная (сакраментальная) смерць? У адмове ад грэшных звычак нашага ранейшага жыцця? У вернасці нашаму Госпаду Ісусу Хрысту? Так, у гэтым, але перш за ўсё сакраментальная сьмерць заключаецца ва ўзяцці на сябе адказнасці за сваё жыццё, за свае ўчынкі, рашэнні, і за іншых людзей.

Аднойчы жанчына запрасіла мяне, як сьвятара, да свайго паміраючага мужа. Мне не было вядома, што яна гэта зрабіла ў таямніцы ад яго. Калі яе муж пабачыў мяне, апранутага ў звычайную святарскую вопратку, ён жудасна спалохаўся. Я неадкладна выйшаў ад яго прэч.

Мне не вядома, што адбылося ў яго душы пры ўваходе дя яго палаты «служыцеля культа», аднак у мяне няма сумненняў - гэты чалавек не мог прыняць, пагадзіцца з непазбежным прыходам сваёй смерці.

Прыняцце свайго памірання пачынаецца ў момант нашага Хрышчэння, у момант, калі мы бярэм адказнасць за нашае жыццё на сябе. Вось чаму духоўныя аўтары раяць памятаць пра смерць. Аднак гэтая памяць не тая, што апускае нас у роспач! Гэта памяць, якая дапамагае нам не страціць з поля зроку нашыя галоўныя жыццёвыя мэты.

Рэч другая: Суд. Па любові

Вось такое кароткае разважанне пра першую з апошніх рэчаў — смерць. Паколькі мы маем яшчэ час, то давайце працягнем наш роздум і вы паслухаеце некалькі словаў, якія я хачу сказаць пра другую апошнюю рэч — суд, падзею, якае чакае кожнага чалавека.

«А як жа тунэль, сьвятло і ўсё такое? .." - Спытаеце вы. Так, сябры, магчыма будуць і святло і тунэль, але сёння нас цікавяць выключна прыпынкі, а не аўтобусы і светлафоры.

"Наступны прыпынак - суд!»

Наогул слова "суд" асабіста ў мяне выклікае дыскамфорт. Калі ёсьць суд, то павінны быць суддзі, міліцыя, кайданкі, краты... І, нарэшце, ёсць падсудны, якога, падобна, ёсць за што судзіць... Суд не можа не выклікаць эмоцыяў. Наўрад ці каго-небудзь суд пакіне абыякавым, асабліва, калі судзяць блізкага чалавека ці нават... мяне самога. І калі на суд пры жыцці трапляюць не ўсё, то пасля смерці ніяк нельга праехаць гэты прыпынак.

Навука Каталіцкай Царквы кажа нам аб двух судах: прыватным судзе і Страшным судзе. Прыватны суд - гэта асабістая сустрэча з Ісусам Хрыстом адразу пасля смерці. На прыватным судзе наша асоба: г. зн. нашы ўчынкі, думкі і словы - усё гэта будзе суаднясяно да асобы Ісуса і да таго, што Ён зрабіў для нас, да Яго збаўчай смерці і Уваскрасення. Пра што мы будзем гаварыць са Збаўцам - гэта вядома толькі Яму, хоць і кожны з нас можа аб гэтым здагадвацца.

Аднак часта можна сустрэць людзей, якія, падобна, суда Божага не баяцца. «А што я? - Кажуць яны. - Я нікога не забіў. Не скраў. У чым мне каяцца?». Такое павярхоўнае меркаваньне сведчыць, на жаль, аб адсутнасці чуйнасці да свайго ўнутранага жыцця, аб адсутнасці маяка, які б сваім святлом паказаў бы чалавеку рыфы, на якія нясецца карабель яго жыцця.

«У вечар нашага жыцця мы будзем судзімыя па любові»

Ёсць старая прыпавесць аб двух духоўных настаўніках. Першы настаўнік палохаў сваіх слухачоў Страшным судом Божым. Другі настаўнік, які праходзіў міма і ўсё чуў, сказаў яму: «Не палохай людзей. Бог не будзе задаваць шмат пытанняў. Ён толькі спытае: я быў увесь час з табой, а дзе быў ты?».

Асабіста мне здаецца, што гэта адзінае пытанне не менш страшнае, чым усе пытанні Бога ў версіі першага настаўніка, аднак яно паказвае нам на сутнасць справы. Бог увесь час з намі, да кожнага Ён шукае дарогу, да кожнага хоча дастукацца. А мы? Мы кожны дзень робім выбар: альбо прымаем Ягонае сяброўства, альбо адмаўляемся ад яго.

І толькі з надыходам смерці чалавек губляе магчымасць выбіраць. Тэксты Новага Запавету гавораць аб канчатковым лёсе чалавека, які вырашаецца на прыватным судзе (параўнай Лк 16, 22; Катэхізіс Каталіцкай Царквы (ККЦ) 1021).

Катэхізіс Каталіцкай Царквы так фармулюе гэта вучэнне: «Кожны чалавек атрымлівае ў сваёй несмяротнай душы вечную ўзнагароду з моманту смерці на прыватным судзе, сутнасць якой у суаднясенні яго да Хрыста, альбо праз ачышчэнне, альбо праз непасрэднае ўступленне ў вечную радасць, альбо праз неадкладнае праклён навекі . У вечар нашага жыцця мы будзем судзімыя па любові» (ККЦ 1022).

Вось і ўсё, сябры. У наступнай перадачы я распавяду пра апошнюю падзею ў нашым жыцьці - «неба» (або «пекла»). Нагадваю э-мэйл нашай перадачы «З сэрцам у кантакце», на які вы можаце даслаць вашыя лісты з пытаннямі [e-mail]. З вамі быў а. Андрэй Буйніч. Да хуткай сустрэчы.