Малітваслоўе - новае слова або стары метад?

Сёння мы працягваем разважаць аб малітоўным правіле. У папярэдняй размове я згадаў, што правіла - гэта загадзя прадуманае следванне малітвы, да якога мы штодня (або рэгулярна) звяртаемся. Правіла ж такое нам неабходна, каб упарадкаваць сваё малітоўнае жыццё. Сёння я раскажу аб адным з элементаў малітвы, або лепш сказаць - тэхніцы малітвы. Гэтая тэхніка называецца - малітваслоўе. Малітваслоўе - не новае слова ў слоўніку і не я яго выдумаў. Яго можна сустрэць у тоўстых кніжках пра духоўнае жыццё і малітву, і азначае яно чытанне малітваў па малітоўніку. «А, усяго толькі чытанне чужых малітваў па кніжцы!» - Чую я вашыя ўздыхі расчараваныя.

Так, сябры, так яно і ёсць. Аднак, гэта зусім не з'яўляецца прычынай для ўздыхаў. Чамусьці нікога не здзіўляе той факт, што пачынаючы ў гатаванні ежы, карыстаецца ўжо гатовымі рэцэптамі, а не прыдумляе свае. І толькі майстар паваранай справы можа дазволіць сабе творчасць - скласці новы супер рэцэпт. І так у любой справе...

Сябры, вядома, я не хачу гэтым прыкладам сказаць, што малітва - гэта доля абраных. Маліцца можа кожны і без усялякіх навыкаў. Бо і «Госпадзе, памілуй!» - Таксама малітва, толькі б гэтыя словы былі сказаныя сапраўды ад сэрца. (Зрэшты таксама, як і кожны можа гатаваць, асабліва калі моцна прагаладаўся). Аднак, для тых, хто хоча навучыцца маліцца «па сістэме» я прапаную зрабіць наступны крок. Гэты крок - малітваслоўе.

Ці з'яўляецца малітваслоўе малітвай?

«Ці з'яўляецца малітваслоўе малітвай, бо мы чытаем чужыя словы?» - Такое пытанне слушна можа паўстаць. Адказ - «так». Хоць мы і чытаем чужыя словы - наша задача зрабіць так, каб б гэтыя словы сталіся нашымі словамі. Самі па сабе словы - гэта яшчэ не малітва. Памятаем акрэсленне Феафана Затворніка: малітва - гэта ўсё тое, што мы аддаём Богу! Такім чынам, словы нам патрэбныя для таго, каб заахвоціць сябе без рэшты аддаць Богу ўсё, што ўзнікае ў нашым сэрцы пры чытанні слоў. Гэта могуць быць думкі, эмоцыі, пачуцці, жаданне укленчыць ...

Ключом да разумення таго, чым з'яўляецца малітва малітваслоўя ёсць разуменне і адчуванняў тэксту малітвы. Вось як пра гэта піша ўладыка Феафан: «Унікаць ва кожнае слова, і думку слова даводзіць да сэрца, інакш: разумей што чытаеш і зразуметае адчувай» (вып. 2, стр. 33-40, п.227).

«Як і дзе стаць, малітоўнік які ўзяць?»

Наступныя пытанні, якія трэба вырашыць пачаткоўцу ў практыкаванні малітваслоўя - гэта з якога малітоўніка чытаць малітвы, а таксама якую заняць малітоўную пазіцыю цела?

Адкажам спачатку на другое пытанне. Маліцца, вядома, лепш за ўсё ў адасобленым месцы. Наша цела таксама ўдзельнічае ў малітве, таму звычайна, той які моліцца, становіцца проста (перад іконай, абразом) або можа ўкленчыць. Можна таксама і сесці, аднак, варта памятаць, што становішча цела павінна дапамагаць малітве, а не перашкаджаць.

Што тычыцца малітоўніка, то ідэальны варыянт - гэта скласці свой «малітоўнік». Цэнтрам, ядром любога малітваслоўя заўсёды будзе мінімальнае правіла Серафіма Сароўскага. Гэта правіла ўключае ў сябе ўсяго дзве малітвы: «Ойча наш» і «Багародзіца Дзева, радуйся" («Вітай Марыя, поўная ласкі»). (Святой Серафім раіць чытаць хоць бы гэтыя дзве малітвы два-тры разы на дзень тым людзям, якія ўвесь дзень працуюць).

Да нашага «ядра» дадамо яшчэ некалькі малітваў, так каб агульны час чытання для вашага першага правіла быў каля 7-15 хвілін. Выбіраць малітвы варта тыя, якія вас «чапляюць», знаходзяць у вашай душы водгук. Пажадана таксама, каб малітва мела аўтара. Менавіта па аўтару мы можам меркаваць аб тым, наколькі дадзены тэкст натхнёны малітоўнай жыццём. Таксама, як і ў звычайным жыцці мы пры выбары пакупак звяртаем увагу на назву фірмы, брэнд або аўтарытэт, так і ў выбары малітваў варта кіравацца аўтарытэтам святых. («Святы» і «аўтарытэт», для хрысціяніна, зрэшты, адно і тое). Вось для мяне, напрыклад, аўтарытэтамі з'яўляюцца Ян Дамаскін, Макарый Вялікі, Серафім Сароўскі, Ігнат Лойола...

Звярніце ўвагу, як складзена малітоўнае правіла ў якім-небудзь малітоўніку. Вазьміце для сябе на ўзбраенне яго структуру. Дадайце ў сваё малітоўнае правіла «звычайны пачатак» або ўступныя малітвы, таксама як і малітвы на завяршэнне. У вас могуць быць два правілы: адно, якое вы вычытвае раніцай, іншае - для вечара. Пакідайце ў вашым правіле месца на малітву сваімі словамі - гэта дазволіць вам не забыцца, што тое, што вы робіце - не нейкая фармальнасць.

І яшчэ аб чытанні

Як чытаць: ўслых, шэптам, або ў думках? На першым этапе (пакуль малітваслоўе не станецца вашай звычкай) малітвы лепш за ўсё чытаць уголас. Пазней вы можаце паспрабаваць чытаць іх шэптам ці ў думках. Сачыце за вашай малітвай і вы ўбачыце, як вам варта рабіць далей.

Так, і яшчэ ёсць нешта важнае... Не спрабуйце адразу ж выканаць УСЕ рэкамендацыі, якія вы тут прачыталі: не падымайце вялікі цяжар, а пачынайце з «малой вагі». Пішыце ў вашых лістах, як у вас атрымліваецца. Нагадваю мэйл: [e-mail] . На канец нашай перадачы хачу вам усім запрапанаваць кароткую малітву для вашага малітоўнага правіла. Малітва Яна Кранштацкага:

Госпадзе! Імя Тваё - Любоў - не адкінь мяне, бо памыляюся.

Імя Табе - Сіла - ўмацуй мяне, знямоглага і схільнага да ўпадку.

Імя Табе  - Святло - прасвятлі душу маю, што у змроку жыццёвых клопатаў.

Імя Табе - Мір - збянтэжанай душы маёй дай супакой.

Імя Табе Літасць - не спыняйся літавацца нада мною. Амін.

Айцец Андрэй Буйніч