Koncistori: mbledhja e Kolegjit Kardinalor, që thirret e kryesohet nga Papa i Romës
Koncistor quhet mbledhja e Kolegjit Kardinalor, që thirret e kryesohet nga
Papa i Romës. Emri Fjala Koncistor, vjen nga latinishtja. Shfletojmë,
prandaj fjalorin e gjuhës latine e lexojmë shpjegimin. “Consistorium” do të thotë
mbledhje, asamble, këshill, aty ku jemi të gjithë së bashku. Fjala u përdor fillimisht
për të përcaktuar “sallën e pritjes” e, pastaj, mbledhjen formale të kolegjit të këshilltarëve
të një sovrani. Lashtësia romake Perandorët romakë kishin këshilltarët
e tyre, që mblidheshin në “kolegjin e shenjtë”, apo “sacrum consistorium”.
Ata ishin bashkëpunëtorët më të ngushtë, si kreu i administratës së perandorisë (magister
officiorum), ministri i financave (comes sacrarum largitionum), ministri
i drejtësisë (quaestor sacrii palatii), ministri i tokave – pronë private (comes
rerum privatarum). Mund të merrte pjesë, por jo gjithmonë, edhe çambelani i madh
(praepositus sacri cubiculi). Lashtësia kishtare Fjala “koncistor”
nisi të përdorej në Kishë, që në lashtësi, njëherësh me termin “sinod”. Tregonte mbledhjen
solemne të të gjithë kardinajve, kryesuar nga Papa, për trajtimin e çështjeve me rëndësi,
që kanë të bëjnë me qeverisjen e Kishës. Mbahej në Selinë e Papës, që nuk ka qenë
gjithnjë Vatikani, e kishte përherë edhe vlerë këshillimore, jo vetëm vendimmarrëse.
Mesjeta Që në shekullin XI, Koncistori nisi të zëvendësojë sinodin romak,
që thirrej herë pas here nga Papët për të diskutuar për problemet kryesore të Kishës.
Në fillim, në koncistor, që thirrej rregullisht, sipas programit të caktuar, diskutoheshin
të gjitha problemet me rëndësi, si në fushën kishtare, ashtu edhe në atë shtetërore
e koncistori shërbente edhe si gjykatë për procese të ndryshme gjyqësore. Sesa
rëndësi kishte koncistori në mesjetë, e dëshmojnë mbledhjet e tij të shpeshta. Aleksandri
III (1159-1181) e mblidhte një herë në muaj; Inoncenci III (1198-1216) nisi ta mblidhte
tri herë në javë. Pas themelimit të Kongregacioneve romake, aty nga fundi i shekullit
XVI, koncistori fitoi shumë solemnitet, por duke e humbur mjaft rëndësinë, që kishte
më parë. Mblidhej vetëm me rastin e ngjarjeve të mëdha të Kishës. Epoka moderne Nëepokën moderne nisën të mbahen tre tipe koncistoresh: publik (i jashtëzakonshëm),
gjysëmpublik dhe i fshehtë (ose i zakonshëm). Në të fundmin merrnin pjesë vetëm
kardinajtë. Para se të fillonte, portat mbylleshin e dëgjohej ftesa extra omnes, në
mënyrë që të gjithë, veç kardinajve, të dilnin jashtë. Ndërsa në të tjerët, pjesëmarrës
mund të ishin edhe kishtarë e shekullarë, me detyra të ndryshme në Kishë ose për Kishën.
Sot mblidhen koncistorë të zakonshëm e të jashtëzakonshëm, forma që
kanë zëvendësuar ato më të lashtat: koncistorin publik, gjysëmpublik dhe të fshehtë.
Koncistori i zakonshëm mblidhet kryesisht për krijimin e kardinajve të
rinj dhe në të duhet të marrin pjesë të gjithë kardinajtë, që ndodhen në Romë. Ndërsa,
koncistori i jashtëzakonshëm mblidhet për konsultime mbi argumente me rëndësi
të veçantë, për të shpallur akte, që pasqyrojnë nevojat urgjente të Kishës në atë
çast, ose u përpiqen të zgjidhin probleme jashtëzakonisht të rënda. Në të duhet të
marrin pjesë të gjithë kardinajtë, pa përjashtim. Sipas së drejtës kanonike (neni
353), kardinajtë kanë për detyrë ta ndihmojnë Atin e Shenjtë në udhëheqjen e Kishës,
përmes koncistorëve, në të cilat thirren nga vetë Papa.