Më 2 tetor, ditëlindja e At Mati Prennushit o.f.m.
At Mati PRENNUSHI O.F.M. (2 Tetor 1882 – 11 Mars 1948)
Me daten 8 Janar
1948, në gjyqin e mbyllun që po zhvillohej në mensen e burgut të Kishës së Fretenëve
në Shkoder, Provinçiali At Mati Prennushi në fjalën e fundit tha: “Tash e disa
shekuj na kanë ngulë ndër hûj e na kanë varë n’ konop ata që nuk deshten as fenë as
kombin, por e kemi thirrë vedin gjithmonë Shqiptarë katolikë të Gjergj Kastriotit. Kemi
jetue gjithmonë me popullin si në luftë, si në paqë. Në luftë me turkun e me shkjanë,
sepse njani na mbante në robni e tjetri donte me na përpî. Ndërsa na nuk jemi nda
kurr prej popullit, por jemi përpjekë me e mësue e me i dhanë atë kulturë që ka Evropa
e mos me u dallue për keq prej të tjerëvet. Na kemi hapë shkolla Shqiptare e nuk kemi
dallue ndër to as katolikë as myslimanë, mjaft që populli Shqiptar të ecin në rrugën
e Zotit.” (Nga E. Merlika, Revista “Buzuku”, nr. 18, me 22 tetor 2005, Ulqin.) *** At
Matia ka lé në Shkodër më 2 tetor 1882, prej prindve Kolë e Drande Prennushi. Asht
i pagëzuem me emnin Paulin. Familja Prennushi asht e vjetër në qytetin e Shkodrës.
Të parët e tyne kanë ma shumë se 350 vjet që kanë ardhë nga Zhupa, fshat malor por,
që, asnjëherë nuk asht shkelë nga turqit deri në ardhjen e kësaj familje në Shkodër,
prandej, edhe nuk kanë ndrrue Fé. Tregojnë se vazhdimisht kanë pasë klerikë në za.
Ndër të fundit asht kenë Don Mati Prennushi, axha i At Matisë, që ka vdekë në vitin
1904 e asht varrosë në Rrëmaji, ku janë vorret e kësaj familje. Don Matia ishte
i njohtun për aktivitet atdhetar në krahinat e Veriut. At Matia trashigoi emnin e
Tij, mbasi pikërisht atë vit kur Ai vdiq, ky u shugurue meshtar, më datë 4 prill 1904,
në Kishën e Françeskanëve të Gjuhadolit. At Matia mësimet e para i mori në Troshan,
ku edhe iu kushtue Urdhnit të Shën Françeskut, i njohtun në Shqipni “Urdhni i Fretënve
të Vogjël, O.F.M.”. Vazhdoi në Bosnje mbasi pothuej ishte ba traditë paraprëgatitore
e fretënve për vazhdimin e studimeve të nalta në Austri. Kjo rrugë asht ndjekë nga
pjesa ma e madhe e françeskanëve Shqiptarë, mbasi Austria jo vetëm se ishte forcë
e madhe, por edhe ishte e vullnetëshme me ndihmue Shqipninë me kuadër të naltë në
të gjitha fushat. Pergatitja e klerikëve atje bahej me dëshirën ma të madhe prej tyne
mbasi atë kohë ajo shihte edhe tëposhtën që kishte marrë Përandoria Turke. At Matia
studimet e nalta i përfundoi në Grac në vitin 1904. E theksova këtë fakt mbasi
edukata dhe kultura e marrun në këto qendra edukimi në Austri, la përjetësisht gjurmët
e veta të pashlyeshme në formimin atdhetar e fetar në të gjithë ata Shqiptarë që edhe
pse ishin ende nën pushtimin mizor turk, formuen atë brezni që Shqipnia nuk do të
mundët me e persëritë kurrëma. Në moshën 24 vjeçare At Matia, zotnonte mirë gjuhët:
latinisht, greqishtën e vjetër, italisht, gjermanisht, serbo-kroatisht dhe frengjisht,
gjuhë, të cilat i fliste dhe i shkruante saktësisht. Françeskani i ri e filloi
misionin e tij si profesor në gjimnazin e fretënve dhe mbas një viti shkon në Katund
të Kastratit, ku, përfshihej edhe Bajza. Ka edhe sot familje e që kujtojnë me respekt
meshtarin e ri ndër votrat e të parëve të tyne. Shumë shpejt u fiton zemrën besimtarëve
të vet. At Dioniz Maka më tregonte më 14 prill 1995: “Kur turqit në agoninë e tatpjetës,
mendonin aty nga 1905 me djegë Shkodrën, në shenjë hakmarrje për përpjekjet që po
baheshin me dalë nga zgjedha e robnisë së tyne, njëditë të dielë mbas meshët At Matia
çveshi teshat e meshës e u tha besimtarëve me pritë në oborr pesë minuta. Ai vetë
shkoi te qela, doli para Kishës dhe ju drejtue të pranishëmve tue nxjerrë prej xhepit
të zhgunit një alltije: - Kush asht burrë dhe e don me zemër Shkodrën o sot o kurr,
me ardhë mbas meje, do t’ju prij unë e do të shkojmë me i ndalue dorën hasmit turk
që don me zharitë vëllaznit tonë! Të gjithë si ishin shkuen ndër shtëpia, ndrruen
teshat, u armatosën dhe u rreshtuen mbas Tij ndër kuaj për pak kohë. Dhanë kushtrimin
përreth ndër male dhe nën drejtimin e At Matisë u nisën në drejtim të Shkodrës. Lajmi
erdhi shumë shpejt edhe në Shkodër. Me të marrun vesht Valia dërgoi ndërmjetësit tek
Kisha e Madhe e Shkodrës për me e ndalue këtë veprim, tue premtue se ushtria turke
nuk do të bajë asnjë reprazalje kundër shkodranëve. Imzot Guarini i dërgoi një përfaqësues
me u dalë para malësorëve që po vinin me At Matinë në krye. Përfaqësuesi i klerit
i takoi ata pak pa mërrijtë në Vrakë dhe mbasi ishin marrë garancitë prej Valisë,
malësorët u kthyen, Shkodra shpëtoi... At Matia qysh i ri asht dallue në trimni. Kishte
një za të trashë dhe pak të marrun... e, si tash e kam ndër veshë zanin e tij kur
këndonte Gloria...” Me shkuemjen e Imzot Lazër Mjedjes në Prizren, aty nga 1908,
At Matia shkon në Traboin, Deçiq dhe Greçë. Tue pa përditë me sy tiparët e malësorit
të kulluem atje, Ai preku me dorë gjanë ma të çmueshme që e karakterizon Shqiptarin
dhe që e veçon nga kombët tjera, aty ishte burrnia e besa! Në çdo votër ndër ata male
përcillej ndër breza qëndresa e kreshnikia pa mburrje. Virtyti ma i shenjti i
yni besa, qarkullonte ndër damarët e gjakut të malësorit fisnikinë me formulen Fé
e Atdhé, aqsa dukej, sikur ky ny i pazgjidhshëm asht lidhë njëherit me kërthizën e
tij. Prova ma e saktë asht vetësakrifica për hatër të mikut, ndërsa, për priftin
edhe binte në zjarr e nuk i dhimbsej jeta si me lé së dyti. Ishin françeskanët
të parët që e provuan këtë gja ndër male mbasi me ndôre të këtyne, ata mërrijtën me
falë edhe gjaksin. Një veper sa Fetare aq Atdhetare e papersëritëshme. Ishte besa
që në karakterin e atyne burrave ruente të forta dhe të freskëta ndjesitë atdhetare
që prisnin çdo çast me u zgjue nga dora e bekueme me gjakun e martirëve, nga dora
e atij Kreshniku që shpejt do të thërriste: “Çonju burra, ku jeni, drejt e në Deçiq!..”
E, mbas Tij, fluturuen edhe shqipet e Alpëve tona! Më 24 mars 1911 janë At
Mati Prennushi e At Buon Gjeçaj, që shpalosin nga gjoksi i tyne Flamurin Kombëtar
të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut, dhe ia dorëzojnë të pathyeshmit Trim të Traboinit,
DEDË GJO’ LULIT, që me ata dy sy zhgabë që i vezullojshin prej gëzimi, e buzëngërthye
nën ata mustakë të bardhë si biluri, me kësulë mbi një sy si bora e MAJËS SË BRATILES,
i mbërthyem ndër armët e të Parëve, në atë brez të punuem prej lokes qysh se rrezja
e diellit kishte shkrepë ndër ato maje, me ata çakçirë nën të artin xhamadan ku rrahte
ORA E SHQIPNISË, aty, po, ishte zëmreku i kombit ku gufonte gjaku i shkuem rrëkajë
i Fatosave; aty, po, ishte ajo e forta zemër që me duer prej bronxi, ngjiti në atë
shtizë të latueme në shekuj atë cohë KUQ E ZI, të qëndisun nga duert e bijave të Rozafës,
po, në atë shkam ku asht daltue amaneti i GJERGJIT, që për pesë shekuj priti: AGIMIN
E LIRISË... Po, po, bash AI BURRË, që sot nuk ka as vorr! Për këtë
ngjarje kaq të randësishme përveç dokumentëve historike të botueme të asaj kohe, fotografive
etj., në revistat “Leka”, “Hylli i Dritës”, etj., shkruan edhe Stephen Schwartz, në
Albanian Catholic Bulletin, 1994, vol. XV, fq.150, University of San Francisco: “On
March 24, 1911 the Albanian double-headed eagle flag was raised for the first time
in five centuries since the death of Scanderbeg. The flag was raised on the top of
Deçiq mountain, near the toën of Tuzi. It had been wrapped and secretly carried from
Shkoder by Franciscan Father Mati Prennushi under his religious habit.”; dhe, e përkthyeme
shqip: “Më 24 Mars 1911, pesë shekuj mbas vdekjes së Skënderbeut, për herë të parë
u ngrit Flamuri Shqiptar me shqiponjën dykrenare. Flamuri u ngrit në maje të malit
Deçiq, afër qytetit të Tuzit. Atë e solli në mënyrë të fshehtë nga Shkodra, Françeskani
Padre Mati Prennushi, i cili e kishte palosë nën zhgunin e tij.” At Matia nuk
asht i knaqun vetëm me lirinë e malëve mbasi atje liria pothuej nuk ishte shkelë asnjëherë.
Vepra fisnike e Deçiqit vërtetë që ishte një shpërblim i luftës së vazhdueshme të
malëve tona, por kënaqësia duhej me u shtri në të gjithë vendin. Asht kjo arësyeja
që në qelën e At Matisë, në Greçë, shkon Imzot Lazër Mjedja dhe organizojnë takimin
historik ku përpilohet një dokument i randësishëm: “Memorandumi i Greçës”, më 23 qershor
1911, që i prinë ngjarjës së madhe të Pavarësisë Kombtare në Vlonë, më 28 nandor 1912.
Ky memorandum u shkrue në gjuhën frenge nga dora e atdhetarit Luigj Gurakuqi dhe u
përpilue nga Imzot Lazër Mjedja, Ismail Qemali, Luigj Gurakuqi, At Mati Prennushi,
At Buon Gjeçaj, dhe asht nenshkrue nga: Sokol Baci i Grudës, Ded Gjon Luli i Traboinit
të Hotit, Dedë Nika Bajraktar i Grudës; Dodë Preçi Bajraktar i Kastratit; Tomë Nika
i Shkrelit, Col Dedi i Selcës Këlmendit; Lul Rrapuka i Vuklit të Këlmendit; Llesh
Gjergji, Bajraktar i Nikçit; Gjeto Marku i Hotit; Mehmet Shpendi, i pari i Djelmënisë
së Shalës; Martin Preka i Shkrelit; Prelë Marku, Bajraktari i Shalës, Avdi Kola Bajraktar
i Gimaj, Nik Mëhilli i Shllakut, Pup Çuni Prekalor, Binak Lulashi Toplanas; Bash Bajrami
Bajraktar i Nikajve dhe Bec Delia. Ajo që sot bie në sy në këte Dokument kaq të
rendsishem asht përdorimi i saktë i terminologjisë juridike të asaj kohe, kur as Shqipni
“nuk kishte”...që, të jep përshtypjen e përpilimit të tij në kohën e sotme moderne
prej ndonjë grupi juristësh të një shteti shumë të përparuem. Kur malazezët shkelin
tokat tona, për këto akte atdhetarie që At Matia kishte organizue e kapin dhe e dënojnë
me varje në litar. Gjatë zhvillimit të gjyqit një anëtar i trupit gjykues, i thotë:
“E sheh litarin që ke në brez, në atë litar do të varim!”....dhe, At Matia me buzë
në gaz i përgjegjët: -“Ua dij për nderë me më varë në konopin tem mbasi me siguri
litari em ka me ma falë jetën!” Thanja kishte dy kuptime: Së parit, konopi i Françeskanit
do të këputej, mbasi nuk do të pranonte që të varet kush në atë litar; së dyti, litari
i tij nuk kishte si me bajtë peshën e randë të trupit të madh e të shëndetshëm të
At Matisë. Asht e vërtetë që me At Fishtën ishin miq por ishin edhe bashkëpunëtorë.
Për hirë të kësaj dashtnije që kishte At Fishta për té, Ai ndërhyni tek Krajl Nikolla
për me i falë jetën At Matisë. Krajli jo vetëm i fali jetën por edhe e liroi dhe ja
dha me vete. Erdhën në Shkodër ku për pak kohë punoi si profesor në Gjimnazin Françeskan.
Siduket, ata i përpiqte bashkë edhe humori. Fishta e tregonte shpesh thanjën e At
Matisë para gjyqit dhe qeshëshin. Kjo vërehet edhe ndër ato pak letra të korrespondencës
së tyne që për fat nuk janë zhdukë dhe prej të cilave një muejta me e fotokopjue.
Pjesa ma e madhe e tyne asht e vështirë me ra në duert e mija. Nuk zgjati shumë kohë
dhe At Matia u kthye në Bajzë të Kastratit edhe njëherë mjedis miqve të vjetër, që
e pritën me dashtninë ma të madhe. Në vitin 1924 asht përkrah Opozitës si gjithë
Kleri Katolik, kryesisht ai Françeskan kundër regjimit të Zogut. Lëvizjet e 1926 e
përfshijnë edhe At Matinë, i cili mbas vrasjes së Luigj Gurakuqit, nuk donte me i
ndigjue emnin Zogut dhe as Musa Jukës. Arrëstohet prap në këtë Lëvizje bashkë me shumë
klerikë të tjerë. Don Gjon Gazulli u dënue me varje dhe u ekzekutue vëndimi në Shkoder.
At Matia do të pushkatohej. Këtë herë asht At Palë Dodaj që ndërhyn tek Zogu, i cili
për miqësinë që kishte me At Palin, ia fali jetën At Matisë. Edhe ky e liron por me
kusht që At Matia me u largue nga ato krahina malore. Atëherë detyrohet me u largue
përfundimisht dhe emnohet në Laç të Kurbinit. Në vitin 1928 shkon në Iballe të Pukës
dhe mbas pak vitësh asht famullitar në Gomsiqe. Në vitin 1941 emnohët në Tiranë, megjithëse
aty nuk shtrihej veprimtaria e Françeskanëve. Bashkë me Provinçialin e tyne At Anton
Harapin, hapin Kishën Françeskane të kryeqytetit, ku At Matia ushtron një aktivitet
të gjanë atdhetar. Këto vepra as nuk perkujtohen! Aty bashkëpunon me At Pjeter
Meshkallën, Imzot Vinçenc Prennushin, Imzot Bumçin, Don Lazër Shantojën etj. At Matia
jo vetëm, ishte antifashist por ishte edhe anti-italian. Nuk pajtohej me pushtimin
e Shqipnisë nga Italia, gja të cilën, e ka shpreh pa kurrfarë frike. Në Kishën Françeskane
të Tiranës më 28 nandor 1942, ai ka vue Flamurin Kombëtar me shqipën e flamurit të
Deçiqit, pa stemat e fashizmit. Kryente vizita kortezie ndër autoritetet shtetnore
edhe italiane që i kishte të detyrueme po, prej tyne Ai konsiderohej “françeskan me
ndjenja të theksueme nacionaliste dhe antifashiste italiane”. Dëshmi e At Dioniz Makës. Në
Tiranë ai u njoh me shumë përsonalitete të kohës si, me Shefqet Vërlacin, Mustafa
Krujën, Maliq Bushatin, Iliaz Agushin, Musa Gjylbegun, Rexhep Mitrovicën, Ibrahim
Biçakun, Lef Nosin, Cafo Beg Ulqinin etj. Të gjithë dokumentët arkivore të marrëdhanjëve
të At Matisë, me këta përsonalitete, flasin vetëm për ATDHETARIZËM. Ai, edhe pse ishte
në Tiranë ruen miqësinë me fisin e Ded Gjo’Lulit, me Prekë Calin, Kol Zefin e Grudës,
Kol Ndoun - Bajraktar’i Shalës, Lulash Gjeloshin e Shoshit dhe, veçon Gjelosh Lulin,
si trim dhe atdhetar. Në grupin e politikanëve të njohun ruen respekt për Mehdi Frashërin,
si politikan, jurist, historian e liberal shumë i kulturuem. Ndër takimet e bame
me italianët shihët kjartë interesa që ata kishin për té, dhe ky përfiton tue u marrë
të holla për ndërtime qelash e Kishash në zonat e Tiranës. Kjo dokumentohët edhe me
shpjegimet e shpënzimeve të bame të ruejtuna në Arkivin e Shtetit Tiranë. (shif librin
“Françeskanët”) Në vitin 1943 vjen në Shkodër. Mbas emnimit të At Anton Harapit
në Regjencë, në vendin e Tij si Provinçial i Françeskanëve të Shqipnisë, emnohet At
Matia, detyrë e cila i njihët zyrtarisht nga eprorët në muejin qershor të vitit 1944.
Detyrën e fillueme në gjysmën e vitit 1943 e vazhdon pa emnim zyrtar, mbasi rruga
e ndjekun me At Anton Harapin për aprovimin e Tij në Regjencë vazhdoi aq kohë. Mënyrën
si u veprue do ta shpjegoj tashti nga burimet e vërteta për këtë çashtje: Zgjedhja
e At Mati Prennushit si Provinçial asht mjaft origjinale. Po filloj me citue At
Konrrad Gjolaj, i cili ishte i pranishëm në atë mbledhje porsa kishte ardhë nga studimet
prej Italie. Në librin “Çinarët” (fq. 67) shkruen: “At Çiprian Nika ishte ndër françeskanët
ma me vlerë që ka pasë kleri e kjo asht edhe arësyeja që kur u zgjodh Provinçial At
Matia, pat ngulë kambë mos me u zgjedhë At Çipriani, se komunistët punën e parë që
kanë me ba kanë me pushkatue Provinçialin, prandej, t’a ruejmë At Çiprianin për ma
vonë, mbasi asht i ri dhe i vlefshëm shumë për né. Ai e mori vetë detyrën e Provinçialit
me bindje të plotë se do të pushkatohet, por At Matisë, nuk i bante përshtypje pushkatimi,
se edhe dy herë maparë kishte shkue deri te gryka e pushkës, bile edhe deri tek stoli
i konopit në Serbi.”. Po në këtë mënyrë e shpjegon edhe At Dioniz Maka mënyrën e zgjedhjes
së tij Provinçial. Në fq. 65, At Konrrad Gjolaj shkruen: “Ardhjen e At Mati Prennushit
si Provinçial të Françeskanëve të Shqipnisë, unë e kam konsiderue gjithmonë si një
fat i madh i Kishës Katolike dhe i Françeskanëve të Shqipnisë. Ai asht kenë portreti
shpirtnuer, fizik e moral i një françeskani të vërtetë. Inteligjent, trim dhe organizator.
Janë tri cilësi të vështira me u kombinue, por sidukët Zoti tue dashtë me na ruejtë
me faqe të bardhë na shndriti mendjën me zgjedhë At Matinë në kohën ma të rrezikshme
dhe delikate, në të cilën asht ndodhë Kisha përballë terrorit sllavo-aziatik komunist”.
Shkuemjen e At Anton Harapit në Regjencë, At Matia e konsideron të rregullt dhe
në përputhje të plotë me normat ligjore të Urdhnit, mbasi vetë At Antoni ka kërkue
rrugën ligjore. Mbasi u mblodhën françeskanët: At Mati Prennushi, At Pal Dodaj,
At Çiprian Nikaj, At Donat Kurti, At Pashko Bardhi, At Gjon Shllaku dhe At Augustin
Ashiku; At Matia deklaron: “... U bisedue në se mund t’i sillej ndonji dobi Atdheut
me pjesëmarrjen e tij (Padër Antonit) në Regjencë, e arritëm në përfundimin se mund
t’i sillet shumë, prandej e autorizueme Padër Antonin të marrin pjesë në Regjencë.
(A. M. Prennushi Dosja 1302, fq. 56, Arkivi Min. Mbrendshme, Tiranë). Ma poshtë
vazhdon: “Mbas kësaj mbledhjeje i asht kërkue mendimi Papës dhe Vatikani në bazë të
Kodit Kishtar, e lé në dorë të Argjipeshkvit. Argjipeshkvi i Shkodrës e pëlqen këtë
vëndim dhe Padër Antoni shkoi në Regjencë”.(po aty fq. 57.) Kur hetuesi e pyet
At Matinë, se konsiderohët apo jo At Antoni “kriminel lufte”, përgjegja asht kjo:
“Për Padër Anton Harapin nuk ka ndonjë fakt që të më bindin se ky mund të jenë kenë
kriminel lufte”. (Dosja 1302 fq. 6). Letra e At Antonit që i ka dhanë Osman Kazazit
njëditë para pushkatimit, ende nuk po botohet. E quej me vlerë po të ishte mundësia
e një studimi të plotë për At Anton Harapin, me nxjerrë në dritë një letër të Lef
Nosit që ruhet në Arkivin e Shtetit, me të cilën Lef Nosi kërkon me çdo kusht kenjen
e At Antonit në përbamjen e Regjencës. Po aty asht e ruejtun një letër tjetër që At
Matia u dërgon të gjithë françeskanëve me rastin e vrasjes At Lekë Lulit në mënyrë
mizore dhe tradhëtisht, vetëm me i plaçkitë të hollat që kishte me vete. Në këtë letër
jep urdhën të premë që asnjë frat të mos merrët me politikë dhe të mos ju besojnë
asnjenës parti, mbasi jo vetëm mund të pësojnë fatin e At Lekë Lulit, por edhe do
të njolloset me akuzat ma të këqia nga ajo parti që do t’i marrë edhe jetën. Porosia
asht e padiskutueshme. Ka një shënim me të cilin akuzojnë At Matinë, se kjo letër
asht shkrue vetëm kundër Lëvizjes N.Çl. dhe formacionëve partizane. Qëllimi i vërtetë
me sa duket asht frika e përzimjes klerikëve në turbullinat e kohës. Në të vërtetë
koha e turbullt dhe e pasigurtë e vitit kobzi 1944 sjell të paprituna të njëmbasnjëshme.
Shumë nana shkodrane zanë derën e kuvendit për me ju shpëtue kokat e djelmëve të kapun
nga gjermanët, si komunistë ose të dyshimtë; shumë të tjerë afrohën me vërejtë se
çfarë qëndrimi po mbante kleri kundrejt partizanëve; shumë të tjerë vijnë me lypë
ndihmë për jetesë si Pjerin Kçira me shokë; shumë të tjerë kërkojnë me rrahë në të
dy krahët dhe me e pasë mirë me të gjitha palët e, që këta të fundit janë kenë ma
të shumtit. Praktikisht në Kuvendin e Fretënve gjetën strehë edhe shumë prej atyne
që ma vonë do të dëshmojnë për “veprimtarinë antikombëtare” të françeskanëve, vetëm
e vetëm me sigurue një vend pune të rahatshëm, me marrë një gradë shkencore të pameritueme
etj. etj., që shtjellohën ma kjartë në ngjarjet e ndodhuna mbas vitit 1944. Proçesët
e bame ndër gjyqet e hapuna të Shkodrës janë dëshmi e mirë dhe mbahën mend nga qytetarët,
por proçesët e “mbylluna”, që sot edhe ato janë të hapuna e publike, për fat të keq,
dëshmojnë se shumë vetë kanë mendue se komunizmi asht i “përjetëshëm” dhe asnjëherë,
nuk kanë mendue se do të dalë në shesh e vërteta e vëprimeve të tyne antiatdhetare. ●Nuk
ishte detyrë e thjeshtë me kenë Provinçial në një kohë ma keq se në kohë të paganëve,
për Françeskanët e Shqipnisë ishte koha ma e vështirë e shekullit. Gjithshka ishte
në dorën e jugosllavëve e tradhëtarëve, e kush ma parë se fretnit do të kishin punë
me ta? ●Në fillim të Janarit 1945, At Matia asht i pari klerik katolik që takohet
me terroristët e njohun Sheuqet Peçi dhe Mehmet Shehu, në kuvendin e Gjuhadolit në
Shkoder, dhe kur ata i kanë kerkue shkëputjen nga Vatikani, At Matia u asht pergjegjë:
“Kjo punë nuk mund të bahet kurr nga Kleri Katolik Shqiptar!” Pikrisht, aty ishte
edhe piknisja e Gjenocidit komunist kunder Klerit! ●At Mati Prennushi ruejti dinjitetin
e vet dhe të shokëve pa madhështi. Ai u ndodh i vorfën mjedis të vorfënve të Asizit,
dijti me lidhë gjithmonë veprën me logjikën, tue arsytue gjithshka e këshillonte atë
vëllau i kuvendit. Per këte flasin dokumentat e Dosjes 1302. ●Ai ishte i sjellshëm,
i premë në vëndime, i njerëzishëm, bujar dhe i pakundërshtueshëm, mbasi me fjalë e
vepra nuk dijti me iu randue as anmikut. At Matia ishte elokuent, të bante për vete,
se ishte gjithmonë dashamirës. Këshilla e vërejtja e Tij mirëpritej si prej Atit.
●Punoi pa iu ndigjue zani për Fé e Atdhé si të gjithë françeskanët, mbasi zemër
u vlonte LIRIA. Ai vdiq i respektuem edhe nga anmiqtë, se njihëj për Burrë trim. ●PADËR
MATI PRENNUSHI, me 11 Mars 1948, në Zallin e Kirit para pushkatimit tha: “Jam i pafajshëm,
po vdes në krye të detyrës s’eme. Rroftë Krishti Mbret, Rroftë Papa, Rrofshin Katolikët,
Rroftë Shqipnija! U bëj hallallë gjyqit dhe ato që do të shtijnë mbi trupat tonë
të pafajshëm!” (Dosja 1302, Arkivi i Ministrisë së Punëve të Mbrendshme Tiranë,
1998.)