Portret i Jorge Mario Bergoglio: të varfërit, në krye të vendit, parë me sytë e Krishtit.
Papa i Romës, me emrin Françesk, është 77 vjeç, ish-kryeipeshkëv i Buenos Ajres, Papa
i parë jezuit e i pari Papë, që vjen nga Amerika Latine. Motoja ipeshkvnore e Françeskut,
e marrë nga një Homeli e Shën Bedës së Nderuar, është fraza latine “Miserando atque
eligendo”, që përmbledh ngjarjen ungjillore të thirrjes së publikanit mëkatar,
Mateut: “E pa me mëshirë dhe e zgjodhi”. Stema, përveç motos, ka në qendër, mbi fushën
blu, monogramin e Krishtit, paraqitur në formën tipike të jezuitëve. Duken, gjithashtu,
një yll e një vile rrushi. “Si do t’i përgjigjeshit pyetjes: ‘Kush jeni ju?”,
i pati thënë një gazetar Papës Françesku tri vjet më parë. E ai “Jorge Mario Bergoglio,
meshtar”. Kjo përgjigje flet shumë për personalitetin e Papës Françesku. Njeri i përvuajtur
e i thjeshtë. Gjithnjë, në çdo vend, në çdo kohë, në çdo pozitë. Dje, si meshtar
e ipeshkëv; sot, si Pasardhës i Shën Pjetrit. Papa i parë jezuit, i pari me emrin
Françesk, lindi në Buenos Ajres më 17 dhjetor 1936, në një familje me origjinë piemonteze.
I ati, Mario, ishte nëpunës hekurudhash; e ëma, Rexhina, shtëpijake. Që në moshë të
re, Papa i ardhshëm u dallua për thjeshtësi ungjillore, natyrë të ëmbël e sjellje
të përzemërt me të gjithë.
Asnjë Papë nuk lind papë. Të gjithë kanë një jetë,
para se të bëheshin… Para se të bëhej ipeshkëv e papë, shumë përpara se Zoti ta thërriste
për rrugën e meshtarisë, kur as nëpër mend s’i shkonte se do vishte veladonin e gjatë,
Jorge, ende në moshë të krejt të re, deshi një vajzë, Amalinë. “Ishim gati fëmijë,
kur ai më dorëzoi një letër me dy rreshta, ku kishte vizatuar një shtëpi të bardhë
e ku shkruante: ‘Në qoftë se nuk do të martohem me ty, do të bëhem prift”. Letra
ra në dorë të babait tim, i cili e qortoi Bergoglion e ia dorëzoi së ëmës, që e grisi.
Kështu historia mori fund, kujtoi Amalia, e sulmuar, ditën kur Horhe u zgjodh Papë,
nga një mori gazetarësh. Kështu më tha dhe e mbajti premtimin. U bë prift. Madje papë,
gjë që nuk na kishte shkuar as nëpër mend asokohe, kur ishim aq të vegjël e nuk e
dinim ç’ rrugë do të na hapte përpara jeta.
Papa Françesku studioi e u diplomua
si teknik kimik, por pastaj zgjodhi rrugën e meshtarisë e hyri në Seminarin e Vilës
Devoto. Prej këndej, bëri noviciatin në Shoqërinë e Jezuitëve. Kreu studimet në shkencat
klasike, në Kili e, më 1963, duke u kthyer në Buenos Ajres, mori laurën në filozofi,
në Kolegjin e Madh “San Josè” të San Miguel. Nga gjysma e viteve ’60, Papa i ri
studio edhe në Gjermani e, pastaj, dha mësim në Kolegjin e Zojës së Papërlyer në Santa
Fe. Mësimin e të njëjtave lëndë e dha edhe në Kolegjin e Shëlbuesit, në Buenos Ajres.
Si argjentinas i mirë, i pëlqen shumë tangoja e futbolli: edhe sot e kësaj dite
është tifoz i Shën Lorencit, një nga klubet e kryeqytetit.
Në dhjetor 1969
u shugurua meshtar; katër vjet më pas, bëri kushtet e përjetshme. Në korrik të të
njëjtit vit, vetëm 37 vjeç, Papa Françesku u zgjodh Provincial i Jezuitëve të Argjentinës,
detyrë që e kreu për shtatë vjet. I impenjuar në dialogun ekumenik, dashuronjës i
kulturës e, sidomos, i letërsisë klasike, i kushtoi vëmendje të veçantë emigrantëve,
grave e fëmijëve, posaçërisht atyre, që janë më nevojtarë. Në vitin 1992, një
nga çastet më të rëndësishme të jetës së tij: Papa Gjon Pali II e emëroi ipeshkëv–ndihmës
të Buenos Ajres. Prelati fitoi menjëherë admirimin dhe dashurinë e besimtarëve, për
thjeshtësinë e jashtëzakonshme të jetës e risinë e misionit. I pëlqen të dialogojë,
deri me fëmijët, siç bëri gjatë një Meshe, kur i pyeti besimtarët e vegjël kush mund
t’ua ndryshonte zemrat: “Quien es el único que puede cambiar un corazón? Kush
është i vetmi që mund t’i ndryshojë zemrat? ‘Jezusi!’ Nuk dëgjoj? ‘Jezusi!’. Është
Jezusi ai, që mund ta ndryshojë zemrën e secilit nga ne? ‘Po!’ Po ju, mund t’jua ndryshojë
zemrat? ‘Po!’. Mua, mund të ma ndryshojë zemrën? Po”. Më 28 shkurt 1998, Papa
Françesku u bë kryeipeshkëv i kryeqytetit të Argjentinës e do të ishte, më pas, për
disa vjet, kryetar i episkopatit argjentinas. I lumi Vojtila e krijoi kardinal në
vitin 2001, me titullin e Robert Belarminit. Ndryshojnë veshjet, ndryshon ngjyra
e kësulës, po ai nuk ndryshon. Mbetet bariu i njerëzve të varfër, zë i atyre, që nuk
kanë zë; fytyrë e atyre, që nuk kanë fytyrë. Shkon në punë me mjete publike, i vë
të varfërit në krye të vendit, rrëfen në katedrale, si të ishte prift i thjeshtë,
i panjohur, ndërsa njerëzit e njohin gjithnjë më shumë, e kërkojnë gjithnjë më tepër.
Si ipeshkëv, e edhe si kardinal, nuk ka frikë t’i përballojë institucionet, kur bëhet
fjalë për të mbrojtur dinjitetin njerëzor: e ngre fort zërin kundër abortit, shfrytëzimit
të grave, kundër korrupsionit e dhunës. Njëkohësisht nënvizon se Kisha nuk duhet të
joshet kurrë nga madhështia. Një figurë, që e përmbledh gjithë këtë e që është skalitur
në zemrën e shumëkujt, e paraqet Jorge Mario Bergoglion në gjunjë, duke puthur këmbët
e një vajze, të sëmurë nga kanceri. Papa Françesku e dëshmoi përvuajtërinë e tij
ungjillore në çdo rast, në çdo vend! E këtë përvujtëri e solli me vete edhe në
Vatikan, kur ishte relator i përgjithshëm në Sinodin e vitit 2001, e ku pohoi me forcë
se ipeshkvi është i thirrur të jetë shenjt e nuk duhet t’ia ndajë kurrë sytë Krishtit.
Ose kur, tetë vjet më parë, mori pjesë në Konklavin, që zgjodhi Benediktin XVI. Për
Papën Françesku, ungjillëzimi duhet të jetë burim shprese, siç nënvizoi në një intervistë,
para pesë vjetësh: “L’evangelización de Jesús, dar esperanza … Ungjillëzimi
i Jezusit duhet t’i japë shpresë kësaj bote, kaq të mbyllur në vetvete. Duhet t’i
japë shumë shpresë, sepse ka vërtet nevojë. Ta çosh Jezu Krishtin në botë me të vërtetën
e tij. Sfida e mirëfilltë është të predikosh Ungjillin”. Në bazë të jetës së
tij, të veprimtarisë së tij si Bari, siç do të rrëfejë ai vetë në një intervistë dhënë
ndonjë vit më parë, ashtu si në bazë të të gjithë përvojës së krishterë, nuk është
një ideologji. Është mrekullimi i takimit me Jezusin, mrekullia e Vetjes së Tij. Njeri
me përshpirtëri të thellë, duke folur me një gazetar për mrekullitë, pati pohuar:
“Jam njëmendjeje me Manzonin, që thotë: “Nuk kam gjetur askund që Zoti të ketë nisur
një mrekulli, e të mos e ketë përfunduar mirë”. Një frazë, që tani tingëllon gati
si urim për papninë e Atij, që e shpalosi menjëherë programin: “Ec, ndërto, dëshmo!”.
“Kush nuk i lutet Zotit, i lutet djallit, sepse kur nuk dëshmohet Krishti, dëshmohen
dredhitë tokësore të djallit, dredhitë e Demonit”. Që në takimin e
parë me gazetarët, më 16. 03. 2013, Papa Bergoglio shpjegoi pse e zgjodhi emrin
Françesk: “Sepse do të desha një Kishë për të varfërit, që të mbrojë paqen e të jetë
plot vëmendje për Krijesën”- nënvizoi. Ky, pra është Papa Françesku, të cilin një
rregulltare e thjeshtë e Zojës Ngushëlluese, motra Bonetti, e pikturoi veshur
me zhgunin e zemrës, me përparësen e zemrës, të vënë në shërbim të të gjithëve, për
një Kishë...:
“Një Kishë që shërben, mbi të gjitha; një Kishë që nuk e ka
për turp t’i ndotë duart, nuk ka frikë të thotë të vërtetën, edhe atëherë kur kjo
e vërtetë i godet në zemër njerëzit e pushtetshëm, që shikojnë vetëm përfitimin e
tyre, vetëm të drejtat e tyre, të cilat i mbrojnë fort, duke shkelur pa turp e pa
frikë mbi të drejtat e të tjerëve! Mendoj se kjo zgjedhje ishte shembull i madh për
mbarë njerëzimin, edhe për ata, që janë thirrur të qeverisin, në ndonjë farë mënyre.
Shoqëria jonë nuk ndryshohet me forcë, nuk nënshtrohet me dhunë. Nuk është dhuna,
ajo që e bën më njerëzore, më të drejtë. Shoqëria bëhet më njerëzore vetëm me dashuri,
me shërbim, me dhurim të vetvetes!”. Ky, Papa që do të vizitojë Shqipërinë
më 21 shtatorin e ardhshëm, Papa i thirrjes:“Ec, ndërto, dëshmo!”.