Այսօր Սպիտակի երկրաշարժի 25-ամեայ տարելիցն է. մարդիկ դեռ 25 տարուան մետաղեայ տնակներու մէջ կ’ապրին

1988 թուականի Դեկտեմբեր 7-ի Սպիտակի աղէտալի երկրաշարժէն 25 տարի անցած է, սակայն Հայաստանի մէջմ դեռ կան երկրաշարժէն տուժած ընտանիքներ, որոնք կը շարունակեն ապրիլ մետաղեայ ժամանակաւոր տնակներու մէջ: Իսկ որոշ բնակավայրերու մէջ, ինչպէս Գիւմրիի, դեռ կան երկրաշարժի հետեւանքով աւերուած շինութիւններ, որոնք տակաւին չեն նորոգուած: Այս մասին կը հաղորդէ Tert.am-ը:

Յիշեցնենք, որ 1988-ի երկրաշարժն ընդգրկեց հանրապետութեան հիւսիսային եւ հիւսիսարեւելեան շրջանները` անոր տարածքին մօտ 40%-ը: Հաշուած վայրկեաններու ընթացքին լրիւ կամ մասնակի աւերուեցան Սպիտակ, Լենինական, Կիրովական, Ստեփանաւան քաղաքները, Սպիտակի, Ախուրեանի, Գուգարքի, Արագածի, Կալինինոյի, Ստեփանաւանի շրջաններու հարիւրէ աւելի գիւղեր ու բնակավայրեր: Զոհուեցաւ 25 հազարէն աւելի մարդ, 500 հազարը մնաց անօթեւան: Շարքէ դուրս եկաւ բնակելի տարածքին 17%-ը, շուրջ 8 միլիոն քառ. մ բնակելի տարածութիւն:Գործելէ դադրեցան 170 արդիւնաբերական ձեռնարկութիւններ, շուրջ 1200 անասնապահական շինութիւններ աւերուեցան: Հայաստանի տնտեսութեան հասցուած վնասը կազմեց 13 միլիառ ռուբլի:

ի՞նչ փոխուած է ողբերգութենէն 25 տարի անց: Անօթեւան մնացած ընտանիքներէն քանի՞ հատը փոխհատուցում ստացաւ, քանի՞ հատը` ոչ:

Գիւմրիի աւագանիի անդամ, Լրագրողներու «Ասպարէզ» ակումբի խորհուրդի նախագահ Լեւոն Բարսեղեանի խօսքերով` այսօր Կառավարութիւնը 4000-էն աւելի անօթեւան ընտանիքներէն անօթեւան կը ճանչնայ մօտաւորապէս 1200-ը, միւսներուն մասին կ’ըսեն, թէ մենք անոնց առաջ պարտաւորութիւն չունինք:

«Բայց այդ մարդիկ 25 տարուան մետաղեայ տնակներու մէջ կ’ապրին, կը հիւանդանան, կ’արտագաղթեն: Քաղաքի բնակչութեան շուրջ 18 տոկոսը կ’ապրի այդ տնակներուն մէջ 25 տարիէ իվեր: Մենք վաղը պիտի նշենք ամօթի օրը»,- երէկ Tert.am–ին ըսած է Լեւոն Բարսեղեան:

«Շիրակ» կեդրոնի ղեկավար Վահան Թումասեան ըսած է, որ Գիւմրիի մէջ երկու կարգավիճակի անօթեւաններ կան. անոնք, որոնք պետութենէն փոխհատուցման ենթակայ են, եւ անոնք, որոնք ենթակայ չեն:

Ըստ անոր, կառավարութեան որոշումին համաձայն` բնակարանային փոխհատուցման ենթակայ են այն ընտանիքները, որոնք մինչեւ 2008 թուականի Նոյեմբեր 1-ը հաշուառուած են հերթացուցակներու մէջ:

«Այս պահի դրութեամբ անօթեւանների հերթացուցակում հաշուառուած են 4270 ընտանիք: Անօթեւանների հերթացուցակում 3200 անօթեւան ընտանիք կայ, որոնք փոխհատուցման ենթակայ են: Մնացած մօտ 1100 ընտանիքի խնդիրը բաց է մնում: Կառավարութեան խոստումների համաձայն նրանցից 430 պէտք է յաջորդ բնակարան ստանան»,- տեղեկացուցած է «Շիրակ» կեդրոնի ղեկավարը:

1988թ-ի երկրաշարժէն ետք երբեմնի խոշոր արդիւնաբերական քաղաք համարուող Սպիտակի համար հիմնական խնդիրը 25 տարի անց աշխատատեղերն են, որոնք դեռ «կամաց-կամաց կը փորձեն լուծել»: Սպիտակի քաղաքապետ Գագիկ Սահակեանը թուարկեց, թէ ինչ գործարաններ կային երկրաշարժէն ետք եւ այսօր ինչով կը զբաղին սպիտակցիները:

«Եթէ թուարկեմ նախկինում ինչ գործարաններ կային, շուրջ կէս ժամ կ’տեւի` ունէինք վերելակաշինութեան գործարան, շաքարի գործարան, ալրաղացի կոմբինատ, թռչնաբուծական ֆաբրիկա (գործարան), ռետինատեխնիկական իրերի գործարան, կօշիկի ֆաբրիկա, թեթեւ արդիւնաբերութեան` կարի ֆաբրիկաների մեծ ցանց ունէինք եւ սպասարկուող ոլորտում ամէն ինչ, շինարարական մի քանի կազմակերպութիւն, այսօր, ցաւօք, աշխատեղերի մի քիչ բաց ունենք, որը փորձում ենք կամաց-կամաց լրացնել»,-ըսած է ան` աւելցնելով, որ ներկայիս արդէն կը կառուցուի հզօր թռչնաբուծական գործարան:

«800 000 հատ հաւի համար` մեր գործարար պատգամաւոր Արկադի Համբարձումեանի միջոցներով: Վերելակաշինութեան նախագիծ կայ, այնպէս որ, փորձում ենք այդ խնդիրը կամաց-կամաց լուծել»,-ըսած է ան, իսկ հարցումին, թէ մինչեւ այդ գործարանները ինչ կար` քաղաքապետը դժուարացաւ պատասխանել. «Բաւական շատ ենթակառուցուածքներում են փոփոխութիւններ ունեցել, բոլորը թուարկել դժուարանում եմ»:

Քաղաքապետը անցաւ բնակարանաշինութեան խնդրին` պնդելով, որ վերջին 3-4 տարիներու ընթացքին 220 բնակարան կառուցուածէ եւ նուիրուած սպիտակցիներուն, դեռ 100-ն ալ կը ծրագրուի կառուցուել արդէն 2014թ-ին:

«Բնակարանաշինութիւնը, կարելի է ասել, արդէն աւարտին է հասցուել, պետական բնակարան կորցրածներից բոլորին բաւարարել են, բացի մէկ սենեականոց բնակարան կորցրած ընտանիքներից, որոնց համար էլ այդ 100 բնակարանը պէտք է կառուցուի»,- ըսած է ան:

Ինչ կը վերաբերի սեփական տուներուն, ապա այստեղ դեռ բաւական թիւով ընտանիքներ երկրաշարժէն ետք կը շարունակեն անօթեւան մնալ: «Սեփական տների համար երկրաշարժից յետոյ պետութիւնը փոխհատուցում տուել է մարդկանց, բայց ինչ-ինչ պատճառներով որոշ մարդիկ դա չեն օգտագործել նպատակի համար: Հիմա մեր հանրապետութեան նախագահը խոստացել է անդրադառնալ այդ հարցին` պետական բնակարան կորցրած մարդկանց խնդիրների լուծումից յետոյ»,- նշած է ան:

Գագիկ Սահակեան նշած է, որ այսօր քաղաքին մէջ աւերակ շէնքեր չկան: «Բնակֆոնդը եւ՛ քաղաքի, եւ՛ նաեւ արտադրական բոլոր մակերեսները, այդ թւում նաեւ մշակոյթի տուն, դպրոցներ, ամբողջութեամբ աւերուել էին, 100%-ով, հիմա բոլորը վերականգնուել են ու գործում են շատ նորմալ (բնականոն), այդ ոլորտում խնդիրներ չունենք»,- ըսած է ան:

Թէ որքանո՞վ քաղաքի բնակչութեան թիւը կրճատուած է 25 տարիներու ընթացքին, քաղաքապետը նշած է, որ երկրաշարժէն առաջ Սպիտակը ունեցած է մօտ 20 000 բնակիչ, այսօր արդէն անոնց թիւը 16 400 է: «Երկրաշարժից Սպիտակում զոհուել է 4003 մարդ»,-նշած է Գագիկ Սահակեան: