Калі хтосьці рэгулярна
слухае гэту перадачу, то ведае, што апошнія яе выпускі былі прысвечаны вядомаму ангельскаму
пісьменніку Дж.Р.Р.Толкіну. У мінулай перадачы мы з ім развіталіся, затое сёння надышла
чарга пазнаёміцца з ягоным лепшым сябрам – не менш вядомым пісьменнікам – Клайвам
Стэйплзам Стэнлі Льюісам.
Заўсёды цяжка распавядаць пра знакамітых людзей.
У якім святле прадстане ён у нашых перадачах? Быць можа варта пачаць з навяртання
Прафесара, якое раз і назаўсёды дало пачатак існаванню такога Льюіса-аўтара, якога
мы сёння ведаем – папулірызатара і апалагета хрысціянства.
Неабходны ўступ
Перад
тым як пяройдзем да тэмы навяртання, дазвольце, сябры, што я зраблю кароткі, але неабходны
біяграфічны ўступ. Льюіс нарадзіўся ў Бэлфасьце (Ірляндыя) 29 кастрычніка 1898 году.
Яго маці Флорэнс Аўгуста Льюіс была дачкой англіканскага святара.
Пасля заканчэння
школы ў 1917 годзе Льюіс паступае ў Юнівэсіты-коледж у Оксфардзе. У хуткім часе перапыняе
навуку і ідзе ў брытанскае войска, удзельнічае ў Першай сусветнай вайне, але ўжо ў
1918 годзе ён быў паранены і дэмабілізаваны. Клайв вяртаецца ва ўніверсітэт, дзе сканчвае
сваю адукацыю.
У 1923 годзе Льюіс атрымоўвае належныя навуковыя ступені ды
становіцца выкладчыкам філалогіі. З 1925 па 1954 г. ён выкладае ангельскую мову і
літаратуру ў коледжы Магдаліны ў Оксфардзе. Варта тут зазначыць, што не гледзячы на
тое, што большась жыцця Льюіс пражыў у Англіі ды выкладаў ангельскую мову, але вызнаваў
ён сябе ірландцам. Аднак пісаў ён па-ангельску, таму, паводле моўнага крытэрыя, ён
лічыцца ангельскім пісменнікам.
Нам, беларусам, гэта сітуацыя цалкам знаёмая.
Дастаткова ўзгадаць нашага земляка паэта Адама Міцкевіча, які вызнаваў сваёй айчынай
Беларусь, але пісаў па-польску.
Шлях да Бога
Таму, хто хоча пазнаёміцца
ў поўні з духоўнымі пошукамі Льюса, я б параіў прачытаць ягоную аўтабіяграфію “Здзіўлены
радасцю”. У рознай біяграфічнай літаратуры падкрэсліваецца раптоўнасць ягонага навяртання.
Напэўна так яно і было, аднак, калі чытаем уважліва яго аўтабіяграфію, то разумеем
– гэта навяртанне было падрыхтаванае рознымі падзеямі і шматлікімі разважаннямі Прафесара.
Між іншым на яго паўплывала лектура знакамітага пісьменніка і хрысьціяніна-католіка
Чэсцертана (спадзяюся, што і да яго мы дабярэмся ў нашай праграме). Дазвольце мне
тут зацытаваць пэўны урывак з вышэйзгаданай кнігі з некаторымі скарачэннямі:
І
тут я прачытаў “Вечнага чалавека”, і ўпершыню хрысціянскі погляд на гісторыю падаўся
мне разумным і паслядоўным. Я на розны спосаб намагаўся абараніцца ад гэтага шока.
Як вы памятаеце, я і раней лічыў Чэсцертана самым разумным чалавекам на свеце, “калі
адкінуць на бок яго хрысціянства”. Ну дык вось, цяпер у мяне атрымоўвалася (зразумела,
што гэтага я немог выказаць словамі), што і хрысціянства цалкам разумна, “калі адкінуць
на бок хрысціянства”. (…) На пачатку 1926 году самы ўпарты з усіх маіх знаёмых атэістаў
прыйшоў да мяне, сеў каля агменя і абвесціў, што доказы гістарычнай аўтэнтычнасці
Евангелляў занадта моцныя. “Нейкая лухта, - бурчэў ён. – Усе гэтыя паміраючыя богі
у Фрэзера… Не, поўная лухта! Нават здаецца, што адзін раз гэта і насмрэч “адбылося””.
Каб зразумець маё зшакаванне, улічыце, што гэты чалавек ні раней, ні пазней не праяўляў
нават малой зацікаўленнасці да хрысціянства.
Тры гады пазней, у адну з начэй
1929 году, пасля цяжкай унутранай барадзьбы і сумненняў, Льюіс укленчыў і вымавіў
малітву. Як ён сам гаворыць пра гэта: “У тую ноч, напэўна, я быў самым змрочным і
панурым з усіх неафітаў Англіі. Тады я яшчэ не разумеў таго, што яўна ззяе цяпер перада
мною – я не бачыў, які пакорны Госпад, які прымае нованавернутага нават на такіх умовах”.
Гэта навяртанне, аднак, як і сам зазначвае Льюіс было толькі да тэізму (г.зн. да прызнання
таго, што Бог існуе), але не да хрысціянства. Як развіваліся падзеі далей? Пра гэта
ў наступнай перадачы.
Калі ж у вас, сябры, няма церпялівасці чакаць, тады варта
наведаць бліжэйшую бібліятэку, пазычыць там кнігу “Здзіўлены радасцю”, знайсі ўтульнае
месца і… добрага вам чытання. а. Андрэй Буйніч