Միշտ կը լսենք, թէ քաջասրտութիւնը, արիութիւնը, մէկ խօսքով դիւցազներգութիւնը, ինչպէս
սովոր են կոչել հին յունական, հռովմէական կամ հայ հեթանոսութեան, բայց ոչ թէ քրիստոնէութեան
հոգիին եւ տրամադրութեան կը պատկանին: Ստոյգ է, բաւական թիւով երկչոտ, վախկոտ, եւ նոյնիսկ
վատ քրիստոնեաներ կան: Երբեմն այնպէս կը թուի, որ անոնց բոլոր ներքին բարեպաշտութիւնը`
վատութեան մէկ տեսակն ըլլայ: Սակայն այսպիսի բարեպաշտութիւն մը արդեօք իրական քրիստոնէութիւն
մըն է, քրիստոնէութիւն մը` Քրիստոսի սրտին համապատաասխան: Ո՛չ, որովհետեւ այս սրտին
մէջ վատութիւնը տեղ չունի: Թէեւ Քրիստոս ըսաւ. « Ինձմէ սորվեցէք, զի հեզ եմ եւ խոնարհ
սրտով»: Բայց այս` այն տկար հեզութիւնը չէր, որ ինքնին ուրիշ բան չէ, եթէ ոչ վատասրտութիւն:
«Որդի Դաւթի», թագաւորական զարմէ սերած, արքայական դիւցազներու շառաւիղը, ինքն ալ հսկայ
դիւցազն մըն էր, իր զօրութեան գիտակից մենամարտող մը: Ինքն անոնցմէ չէր, որ իրենց գործը
«առանձնութեան անկիւնը» նստած, գաղտնի խռովութիւններով եւ գրգռութիւններով գլուխ հանել
կ՛ուզէր: Այլ տակարին եւ ժովովարանին մէջ յայտնապէս կ՛ուսուցանէր: Ինչպէս նաեւ իրեն բեմ
եւ ամպիոն ընտրած էր լերան բարձրունքը, իր բարեկամներուն եւ թշնամիներուն` բոլորին` դիւրաւ
տեսանելի: Ան այնպէս կը խօսէր, ինչպէս այն` որ իշխանութիւն ունի: Ներկայացաւ հրեայ ժողովուրդին
եւ անոնց սխալները, կամակով մեկնութիւններն եւ ըմբռնումներն իրենց երեսին զարկաւ: Քրիստոս
չլռեց. իր միշտ կրկնուող «վայ»երը իր հակառակորդներուն վրայ, կայծակի եւ որոտումի նման
կ՛իջնէին եւ երբ զինք բռնել կ՛ուզէին, անոնց մէջէն աներկիւղ անցաւ գնաց: Այս է իսկական
հաւատքը. հեռոսութիւն մըն է: Երբ ան ձիթենեաց պարտէզը, իր թշնամիները կը դիմաւորէ ըսելով.
« Ի՞նչ կը փնտրէք, ես եմ»: Քրիստոնէութեան երակներուն մէջ քաջերուն եւ դիւցազներուն
արիւնը կ՛եռայ: Այս քրիստոնեայ դիւցազներու արիութիւնը` պատահական կամ արուեստական կերպով
ստացուած բան մը չէ: Արիութիւնը եւ քաջասրտութիւնը քրիստոնէութեան էութեան եւ հոգիին
հակառակ կամ օտար բան մը չէ, այլ` ինքնին կը ծնանի հարազատ եւ իսկական քրիստոնէութենէն:
Հարազատ քրիստոնէութիւնը` հաւատք, յոյս եւ անշահախնդիր սէր է: Նաեւ իրական քաջութիւնը
ուրիշ բան չէ, եթէ ոչ հաւատք: Հաւատք լաւ բանի մը, հաւատք` արդար եւ ամենահզօր Աստուծոյ
մը: Քաջութիւնը` յոյս է եւ վստահութիւն, որ զուր տեղ չենք պայքարիր, չենք զոհաբերուիր:
Քաջութիւնը` ամէնէն աւելի անշահասիրութիւն է, նուիրում եւ անձնանուիրում իր անձնական
եսին եւ անձին, ստացուածքին եւ կեանքին` գերագոյն իրի մը համար: Ով որ պատրաստ է ուրեմն
ամէն գնով, արիութեամբ, քաջութեամբ եւ անձնազոհողութեամբ իր նպատակին հասնելու` այնպիսին
դուցազ մըն է: Քաջութիւնը` աշխարհի վրայ գոյութիւն ունեցող ամէնամեծ բանին Սիրոյ
մէկ ուժեղ ձեւն է: Ան կը բուժէ մարդու «Ես»ին կարծրութիւնը, կը լուծէ «Ես»ը, անոր մոռցնել
կու տայ իր մանր բաղձանքները եւ իրաւունքները: Ուրիշ բան մը, ուրիշ մէկը եւ ամէնէն վերջ`
Աստուած իր «Ես»էն աւելի սիրել կու տայ: Քաջասրտութիւնը ուրեմն` մաս մը քրիստոնէութիւն
է: Եւ Քրիստոնէութիւնը քաջասրտութիւն է: