Sám hối xưng thú tội lỗi là tái giao hòa và hiệp thông với Thiên Chúa
Như chúng ta đã thấy, khi phạm tội con người bẻ gẫy các tương quan với chính mình,
với Thiên Chúa, với tha nhân, và với thiên nhiên vạn vật. Nhưng Thiên Chúa không bỏ
rơi con người và đã hứa ban Đấng Cứu Tinh. Khi phán xử Thiên Chúa phán với con rắn:
”Ta sẽ gây mối thù giữa mi và người đàn bà, giữa dòng giống mi và dòng giống người
ấy; dòng giống đó sẽ đánh vào đầu mi, và mi sẽ cắn vào gót nó” (St 3,15).
Tuy con người và vợ bị trục xuất khỏi vườn Eđen, nhưng nỗi nhớ nhung cuộc sống hài
hòa hạnh phúc trước khi phạm tội vẫn luôn ở trong trái tim con người. Và bởi vì con
người là hình ảnh của Thiên Chúa, mang trong chính hơi thở của Thiên Chúa, nên lời
kêu mời và ơn gọi của con người vẫn không phai nhòa. Đó là lý do giải thích tại sao
trong trái tim con người luôn có các khát vọng không thể tiêu diệt được: khát vọng
chân lý, công bằng, tinh thần trách nhiệm, sự hòa hợp và hòa bình. Chúng là những
khát vọng không bao giờ có thể dập tắt được, và luôn tái sinh trong con tim và cuộc
sống con người. Các khát vọng ấy, ngày nay đặc biệt sâu xa, gợi ý cho thấy rằng cả
con người tân tiến ngày nay nữa cũng tìm kiếm một cách lẫn lộn để vượt thắng chính
mình, trở thành quảng đại hơn, xây dựng một thế giới vững chắc và lâu bền hơn. Nó
đi tìm một loại siêu việt nào đó: một cái gì khác, một lý do hiện hữu, một cái gì
hơn nữa. Nó đi tìm nguồn gốc và vận mệnh của mình, nó đi tìm Thiên Chúa Cha của nó.
Nhưng cuộc tìm kiếm ấy chỉ có thể đạt mục đích trong Chúa Kitô, mà Thiên Chúa Cha
đã thiết định như nơi chốn, như bí tích của sự hiệp thông giữa con người và Thiên
Chúa.
Sự hiệp thông được thiết lập bởi Chúa Kitô và trong Chúa Kitô. Thiên
Chúa đã ra khỏi mầu nhiệm của mình và hướng tới loài người. Ngài đã vén mở cuộc sống
cá nhân của Ngài và thông truyền cho loài người dự án của một giao ước vĩnh cửu chưa
từng thấy để cho con người được hiệp thông sự sống với Ngài. Lời Ngài ban đầu xa xôi,
lẫn lộn, cách quãng được trao ban nơi Đức Giêsu Kitô một cách hoàn toàn và vang lên
như sứ điệp của một tin vui. Và lời đó đòi hỏi một câu trả lời từ phía người nghe,
để có sự hiệp thông giữa họ và Thiên Chúa. Cấu trúc đối thoại từ nay trở đi sẽ là
sư phạm được Thiên Chúa dùng để bước vào tiếp xúc với nhân loại. Đây là tương quan
liên bản vị bao gồm từ phía Thiên Chúa sự mạc khải và từ phia con người niềm tin tôn
giáo. Trong cuộc đối thoại này Thiên Chúa là vị đưa ra sáng kiến, với các sức mạnh
tự nhiên con người không thể có các tương quan cá nhân lập tức với Thiên Chúa, con
người chỉ có thể đến với Thiên Chúa qua và trong thụ tạo như là nền tảng tuyệt đối
cuộc sống của thụ tạo. Nói một cách nhân loại, chúng ta không thể đạt tới Thiên Chúa
như là bản vị trong chính Người và cho chính Người. Bởi vì sự hiệp thông với Thiên
Chúa chỉ có thể qua và trong một tiếp xúc nhân hậu của Thiên Chúa đối với chúng ta.
Đức Kitô là sự biểu lộ và việc hiện thực tình yêu thương của Thiên Chúa Cha. Chính
nơi Người mà Thiên Chúa vô hình nói với loài người trong tình yêu của Người, và cũng
nơi Người mà loài người trả lời cho tình yêu được cống hiến cho họ. Người biết rộng
mở con tim cho lòng nhân từ tuyệt đối của Chúa Giêsu trong thái độ phó thác, tiếp
nhận các đòi hỏi không giới hạn, sẽ gặp gỡ tình yêu thương của Thiên Chúa và sẽ được
tràn đầy ơn thánh. Ơn thánh ấy một đàng là sự tha thứ và hòa giải, đàng khác là sự
thánh hóa, sự thần thánh hóa và hiệp thông với chính Thiên Chúa.
Trong Chúa
Kitô đã xảy ra trong lịch sử sự tan chảy hòa hợp giữa cử chỉ duy nhất và vĩnh cửu
sự hiến dâng tình yêu của Thiên Chúa và lời đáp trả vĩnh viễn tình yêu ấy từ phía
nhân loại trong Đức Kitô Thủ Lãnh của mình. Giao ước hòa giải đó đã được thông truyền
cho toàn nhân loại trong biến cố chết và sống lại của Chúa Giêsu Kitô, nhưng nó sẽ
chỉ được phê chuẩn từng bước trong lịch sử nhân loại, bởi từng người trong các thành
phần của gia đình nhân loại. Và chính Giáo Hội tiếp tục bảo đảm trong các thế kỷ việc
thời sự hóa giao ước đó cho tới khi Chúa trở lại.
Điểm thứ ba là việc hiện
thực sự hiệp thông ấy trong Giáo Hội. Cũng như trong qúa khứ và trong tương lai, con
người ngày nay còn có khả thể gặp gỡ Chúa Kitô là sức mạnh cứu rỗi của Thiên Chúa,
nhờ Giáo Hội thân mình mầu nhiệm của Chúa, được làm cho hiện diện và có thể đụng chạm
tới bởi lời rao giảng Tin Mừng và cuộc sống bí tích của Giáo Hội.
Lời giảng
dạy của Giáo Hội cống hiến cho chúng ta việc tới với lời của Chúa Kitô, tiếp tục vén
mở và hiện thực chương trình của Thiên Chúa giữa loài người. Việc trả lời của con
người cho lời loan báo Chúa Kitô, được Giáo Hội làm vang lên, là một hành động yêu
thương, một tiếng ”có” cho phép Chúa Kitô thời sự hóa tiếng ”có” vĩ đại, mà nhân danh
nhân loại Người đã nói lên với Thiên Chúa Cha của giao ước, của sự hòa giải. Và câu
trả lời này dẫn đưa con người vào trong các bí tích của Giáo Hội, bởi vì ơn cứu rỗi
được loan báo trong mạc khải, được chấp nhận trong lòng tin, phải mở ra trong cuộc
gặp gỡ bí tích, có thể được trong Giáo Hội, qua Giáo Hội và với Giáo Hội. Toàn cuộc
sống của Giáo Hội là bí tích, bởi vì nó cho phép gặp gỡ Chúa, và bẩy bí tích là các
điểm tột đỉnh của cuộc gặp gỡ ấy: chúng đặt để con người trong tương quan với chính
Chúa Kitô, Đấng Cứu Độ của họ, cũng chính là Đấng đã khổ đau trong lịch sử dưới thời
quan Pontio Pilato và đã sống lại. Các cuộc gặp gỡ bí tích là các lúc đặc ân của sự
hiệp thông của con người với Thiên Chúa. Chúng ghi dấu một giai đoạn trong con đường
thần thánh hóa bản vị con người, và trên lộ trình của Giáo Hội lữ hành hướng về việc
thành toàn Nước Thiên Chúa. Cuộc gặp gỡ của Kitô hữu với thân mình mầu nhiệm, được
làm cho hiện diện bởi cuộc sống bí tích của Giáo Hội, như thế là một việc tái lập
tình trạng hiệp thông ơn thánh tiên khởi, và là một diễn tả trước chiến thắng cánh
chung trên tội lỗi và cái chết, đã được khai mào bởi mầu nhiệm Vượt Qua của Chúa Kitô.
Nhưng nó đích thực trong mức độ, trong đó nó biến đổi cuộc sống chúng ta.
Ơn cứu rỗi đã được loan báo, chấp nhận trong đức tin và mở ra trong các bí tích phải
được biểu lộ ra nơi chúng ta làm sao để cuộc sống chúng ta trở thành một dấu chỉ tin
mừng đối với thế giới: Thiên Chúa hòa giải nơi chúng ta và sống ở đây trong lúc này
trong chúng ta. Đến lượt mình chúng ta trở thành sự biểu lộ quyền năng cứu độ của
Thiên Chúa, là các nhân chứng của Người giữa loài người, để thế giới trông thấy nơi
chúng ta các sứ giả hòa bình, công lý, và tình yêu của Thiên Chúa. Chúng ta nhận được
tất cả từ Giáo Hội, và qua Giáo Hội nói cho cùng là từ Thiên Chúa; nhưng là những
người mang trong mình ơn thánh đã nhận được, chúng ta thực sự trở thành không gian
lịch sử của ơn thánh đó, và như thế chúng ta nới rộng ảnh hưởng của Giáo Hội là sự
hiện diện của Thiên Chúa cứu độ.
Điểm thứ tư. Sám hối hòa giải là bí tích
của việc tái thời sự hóa sự hiệp thông. Tiếng ”có” của chúng ta với Chúa Kitô chúng
ta nói trong bí tích Rửa Tội, và chúng xác nhận mọi ngày của cuộc sống trong khung
cảnh của cộng đoàn giáo hội. Và đây là một tiếng ”có” tích cực” trong mức độ, trong
đó chúng ta tố cáo tội lỗi và luôn ngày càng xa lánh nó. Toàn cuộc sống của Giáo Hội
giúp chúng ta cụ thể hóa và đi vào chi tiết sự gắn bó của chúng ta đối với Chúa Kitô
trong cuộc sống thường ngày: Giáo Hội cùng sám hối với chúng ta, bởi vì Giáo Hội là
thánh trong Thủ Lãnh của mình, mà Giáo Hội loan báo, và phân phát, nhưng Giáo Hội
cũng tội lỗi trong các chi thể của mình. Toàn cuộc sống kitô là một cuộc thanh tẩy,
và chúng ta là thành phần của phong trào hoán cải ấy, và thời điểm mạnh mẽ và đặc
ân của nó được ghi dấu bằng việc gặp gỡ bí tích với Chúa Kitô. Trong bí tích sám hối
ơn tha thứ được Thiên Chúa Cha ban cho trong Chúa Kitô được hiện tại hóa cho chúng
ta. Bi tích này là một cử chỉ hoán cải và hòa giải của tín hữu kitô với Thiên Chúa
và với Giáo Hội. Trong viễn tượng này bí tích sám hối không phải là việc tẩy rửa đơn
sơ, tầm thường các tội lỗi tín hữu đã phạm với một cú chùi đi qua lương tâm để làm
cho nó được sạch sẽ, nhưng là phần toàn vẹn lịch sử của mỗi kitô hữu và lịch sử của
Giáo Hội như là lịch sử ơn thánh, bao gồm việc xây dựng như là ơn và như dấn thân
của bản vị đích thật của tín hữu kitô, được lồng vào một cách hữu hiệu và có trách
nhiệm
trong việc xây dựng Giáo Hội và lịch sử thế giới. Như thế chúng ta có thể ghi nhận
tất cả chiều kích lịch sử - hiện sinh của việc hoán cải thường ngày, bắt đầu từ bí
tích Rửa Tội đươc Giáo Hội dẫn đi quy chiếu về bí tích sám hối, con đường của sự hoán
cải, đã được bắt đầu, trợ giúp hướng dẫn và đưa tới chỗ thành toàn trong Giáo Hội,
với Giáo Hội và qua Giáo Hội.
Điểm thứ năm cuộc sống kitô là một cuộc sống
sám hối liên tục. Giáo Hội tiếp nối sứ mệnh cứu rỗi của Chúa Kitô trên trần gian này.
Vì thế Giáo Hội không thể theo con đường nào khác hơn là con đường chính Chúa Kitô
đã vạch ra, tức là tiếp nối sự vượt qua của Chúa Kitô. Như là dân của Thiên Chúa,
khi tham dự vào các khổ đau của Chúa Kitô, chu toàn các công tác thương xót và bác
ái, hoán cải mỗi ngày để sống theo Tin Mừng của Chúa Kitô hơn, Giáo hội trở thành
dấu chỉ của sự hoán cải trở về với Thiên Chúa trong thế giới này. Và Giáo Hội diễn
tả mầu nhiệm này trong cuộc sống và cử hành nó trong phụng vụ, khi tín hữu tự nhận
mình là những kẻ tội lỗi, họ khẩn nài Thiên Chúa tha thứ cho chính mình và cho các
anh chị em khác, như thường làm trong các buổi cử hành nghi thức sám hối, trong các
buổi công bố lời Chúa, trong những thời gian sám hối đền tội, và trong các buổi cử
hành thánh thể. Như là thành phần dân Chúa kitô hữu tham dự vào việc tiếp nối lễ vượt
qua của Chúa. Họ được Giáo Hội trợ giúp để thực hiện điều họ đã có được trong bí tích
Rửa Tội: đó là việc trở nên đồng hình dạng trong cái chết và sự sống lại của Chúa
Kitô (Rm 6,3-11; Cl 2,11-15).
Kitô hữu không thể được hưởng vinh quang phục
sinh, nếu không khước từ chính mình và đi theo dấu chân của Thầy Chí Thánh, bằng cách
vác thập giá mình và tham dự vào các khổ đau để được biến đổi trong cái chết của Người.
Tất cả những điều này phải đi sâu vào toàn cuộc sống của người đã được rửa tội trong
mọi thời đại và trong mọi kiểu cách. Làm việc sám hối đền tội như thế không phải là
cái gì tùy thích, mà là điều nằm trong luân lý của bí tích Rửa Tội của cuộc sống kitô,
bởi vì tham dự vào mầu nhiệm phục sinh là một cuộc hoán cải liên tục và ngày càng
sâu đậm hơn để trở về với Thiên Chúa. Việc hoán cải chiếm một chỗ nền tảng trong lịch
sử cứu độ. Nó dẫn đưa con người tới bí tích Rửa Tội, và rồi thực hiện ý nghĩa của
bí tích ấy trong toàn cuộc sống tín hữu. Bí tích giải tội, hay bí tích hòa giải, canh
tân sự hữu hiệu cứu độ của bí tích Rửa tội, trong đó tín hữu chết đi cho tội lỗi để
có được sự sống của Thiên Chúa. Nó ghi dấu trong các thời điểm mạnh mẽ cố gắng hoán
cải liên tục và thường ngày của tín hữu, nâng đỡ họ và đồng hành với họ cho tới khi
Nước Thiên Chúa tới, và họ được sống trong sự hiệp thông toàn vẹn với Thiên Chúa.