Duke shfletuar kalendarin historik, përkujtojmë Atë Marin Sirdanin, françeskan
e studiues i madh i historisë, në përvjetorin e vdekjes Atë Marin Sirdani
lindi më 15 janar 1885 në Guci , studioi në kolegjin Françeskan në qytetin e Shkodrës.
Studimet filozofike e teologjike i kreu në Vjenë, kohë kur Atë Marini studioi së shumti
edhe historinë, lëndë me të cilën do të merrej për gjatë tërë jetës së tij. Më 1909
do të kthehej në Shqipëri, ku do të vijonte misionin e tij meshtarak në bashkësi
të ndryshme kishtare famullitare si në Kthellë, Pishkash, Bazë-afër Burrelit e Matit,
kohë e zona të cilat ai do t’i shfrytëzonte për botimin pak vite ma vonë të veprës
“Skenderbeu simbas gojëdhanave”. Vepër kjo e cila plotësonte boshllëqet
e detajet për të cilat e kishte porositur françeskani i jashtëzakonshëm Atë , mbi
gjithë traditën popullore, toponomastikën dhe legjendat mbi Heroin Kombëtar Gjergj
Kastriotin Skënderbeun. Atë Marini nga Pishkashi transferohet me mision meshtarak
si mësues në Troshan. Mbas Luftës së Parë Botërore fillon aktivitetin si shkrimtar
e historian. Në vitin 1922 e thërrasin në Shkodër, pranë Kolegjit Françeskan, ku bashkë
me Atë Gjergj Fishtën e Imzot e shumë intelektualë të shquar të Shkodrës, çelin të
parin lice me cikël të plotë me emrin “Illyricum”. Atë Marini jepte aty Histori dhe
Doktrinë të Krishterë; në të njëjtën kohë u bë strumbullari i një rrethi intelektualësh
të rinj të fushave të ndryshme shkodranë. Profesori i ditur pas pak kohe u emërua
Drejtor i Gjimnazit. Ndërkohë shkruan veprat "Skenderbegu mbas gojdhanash"
më 1926 (kryevepra e tij, ku përmblodhi mbetjet e fundit të kujtimeve popullore arbnore
për heroin e Kombit), "Për historinë kombëtare", monografia "Shqypnija
e Shqyptarët" më 1941, "Vepra kombëtare e Françeskanëve", si dhe legjenda
që sot janë në thesarin e kësaj fushe në revistat “” e “Leka”, ashtu edhe në shumë
gazeta të kohës, pse ai kishte aftësinë e rrallë të komunikonte me të gjitha shtresat,
ashtu edhe me intelektualë të prejardhjeve të ndryshme krahinore e fetare. Në
kohën kur qe bërë Epror (Guardian) i Kuvendit të Françeskanëve në Lagjen Arra e Madhe
në Shkodër, dëshmoi interesim të jashtëzakonshëm e aftësi po të tilla në komunikimin
me të rinjtë duke treguar interesim e bërë deri sakrifica, që më se një herë i shkaktuan
edhe telashe, për arsimimin dhe edukimin e të rinjve. Mbi rolin e vlerave të Atë Marin
Sirdanit si edukator më së miri rrëfejnë fjalët e Atë Gjergj Fishtës: “Rinia e
Shkodrës nuk e di ende ç’personalitet i shquem gjendet në mes tyne”. Veprave
të përmendura të Atë Marin Sirdanit i shtojmë "Historija e provincës françeskane në
Shqipëri" si dhe mjaft shkrime e vepra tjera botuar në "Hyllin e Dritës" si përshembull
"Për çka fajësohet Skënderbegu, Kontributi i katolikëve në Shqipëri, Nora e Kelmendit,Varri
i Skënderbeut si dhe botime mbi çështje të tjera . Atë Zef Pllumi pohonte se janë
afër 5 apo 6 vëllime gati për t’u botuar me këto shkrime të Atë Marinit mbi çështje
të rëndësishme kombëtare e kishtare të shqiptarëve. Atë Marin Sirdani pësoi edhe
përndjekje të ashpër, u burgos për dy vjet vetëm pse ishte françeskan e prift i Kishës
katolike. Vdiq më 14 shkurt në vitin 1962 në Shkodër pranë Kuvendi françeskan
te Arra e Madhe, pesë vjet para se feja të ndalohet në Shqipëri, e kujtojmë se
ishte vëllai i folkloristit, etnografit e martirit të krishterë në Shqipëri, dom Aleksandër
Sirdanit.