Me 20 janar kalendari kujton shën Fabianin e shën Sebastianin
Me 20 janar kalendari Kishtar përkujton Shën Fabianin papë e martir dhe Shën Sebastianin,
martir. Fabiani, Papë i Romës për katërmbëdhjetë vjet (nga 10 janari
i vitit 236 deri më 20 janar 250), luajti një rol të dorës së parë në organizimin
e Kishës. E ndau Romën në shtatë diakoni, për t’i ndihmuar më mirë të varfrit. Sistemoi
varrezat e krishtera e mbarti eshtrat e Papës Ponciani, vdekur në internim, në minierat
e Sardenjës. Me të figura e ipeshkvit të Romës fitoi një autoritet aq të madh,
sa ta shqetësonte seriozisht edhe perandorin Deçio, i cili mori pushtetin më 249,
pasi mbyti kundërshtarin e tij, Filipin Arab. Deçio, për të forcuar nga brenda perandorinë,
e cila nga jashtë kërcënohej në të katër anët prej barbarëve, mori vendim që të gjithë
nënshtetasit të shpallnin solemnisht besnikërinë ndaj paganizmit, duke kryer një akt
publik kulti me flijimin e një bagëtie. Si ta bënin këtë, do të merrnin një certifikatë,
që vërtetonte se ishin paganë të vërtetë e, prej këndej, besnikë të perandorisë romake.
Përballë një kërkese të tillë, të krishterët, për të cilët flijimi para idhujve
do të thoshte mohim i Krishtit, mbajtën tre qëndrime të ndryshme, qëndrime që mbajnë
njerëzit në të gjitha kohët përballë përdhunës: grupi i parë, për shkak të frikës
a të interesit, mohoi. Grupi i dytë u mundua të gjente një rrugë të ndërmjetme: të
siguronte me çdo kusht certifikatën, pa flijuar para idhujve. Edhe ky, mohim i Krishtit,
ndonëse i maskuar. Grupi i të krishterëve të bindur, që e dinin se në fe shtigjet
e tërthorta quhen tradhti, refuzoi publikisht të flijonte para idhujve. I pari që
nuk pranoi, ishte Papa Fabiani. Nuk e mbytën në cirk, as nuk e martirizuan. E flakën
në një nga qelitë e tmerrshme të burgjeve romake dhe e lanë aty, derisa u shua nga
etja e nga uria. Të krishterët e varrosën në varrezën e Shën Kalistit, gjatë Rrugës
Appia, duke e nderuar si martir; e epitafi i vënë mbi varrin e tij, ka arritur deri
në ditët tona. Shën Sebastiani. Të dhënat historike mbi Shën Sebastianin
janë vërtetë shumë të pakta, mirëpo përhapja e nderimit të tij, pra e kultit ka qëndruar
ndër shekuj deri në ditët tona. Lindi në Milano në vitin 237 e vdiq si martir i Krishtit
në Romë në vitin 304. Shën Sebastiani qe varrosur në katakombet e Romës, që më vonë
morën edhe emrin e tij. Martirizimi i tij ndodhi gjatë sundimit të perandorit romak,
Dioklecianit. Sipas jetëshkrimit, Sebastiani qe një kalorës trim milanez, i shpërngulur
në Romë i cili, duke shfrytëzuar miqësinë me Perandorin romak, u dh një ndihmë të
çmuar të krishterëve të burgosur e sidomos atyre që ishin të dënuar me vdekje. Zhvilloi
edhe veprimtari misionare, duke kthyer në fenë e Krishtit si të burgosurit, ashtu
edhe ushtarët që i ruanin. Pra në Romë, ai i ngushëlloi të krishterët e persekutuar,
duke punuar si oficer në Rojën Pretoriane. Si u zbulua se ishte i krishterë, u dënua
me vdekje nga perandori Dioklecian, të cilit i shërbente. Martirizimi i tij është
përshkruar me devocion e fantazi nga një murg i shekullit V me emrin Arnobi i Ri.
Murgu tregon se në Romë zelli i Sebastianit në shërbim të të krishterëve arriti deri
atje, sa të kthente në krishterim edhe vetë guvernatorin e Romës, Kromacin së bashku
me të birin, Tiburcin, të cilët më pas do ta dëshmonin fenë e re me gjak, njëkohësisht
me atë (Sebastianin) që i kishte bërë Bij të Krishtit. Një zell i tillë nuk mund
të mos binte në sy në oborrin perandorak. Vetë Diokleciani perandor e thirri centurionin
dhe i tha, me ton familjar: “Unë t’i kam hapur dyert e pallatit e me to, edhe rrugën
e karrierës së shkëlqyer, ndërsa ti vë në rrezik jetën time...Më thuaj, vërtetë je
i krishterë?”. Kujtojmë se asokohe të krishterët mbuloheshin me shpifje deri në atë
masë, sa të paraqiteshin si persona të rrezikshëm, madje si kriminelë të tmerrshëm.
Prej këndej edhe shqetësimi i perandorit romak, që kishte si roje kryesore pikërisht
centurionin e pashëm e trim. Posa e pa se Sebastiani e dëshmoi pa asnjë ngurrim
fenë e tij në Krishtin Zot, perandori romak Diokleciani kaloi menjëherë nga toni ledhatues,
në atë kërcënues e në dënimin shembullor. Atëherë Sebastianin e lidhën për një trung
në fushë të hapur dhe e mbytën duke e gjuajtur me shigjeta. Kështu edhe paraqitet
në ikonat e shumta që i janë kushtuar këtij shenjti të jashtëzakonshëm. Po kujtojmë
se Shën Sebastiani martir i krishterë, është një nga personazhet kryesore edhe të
romanit të shkruar nga kardinali Weiseman (Vajsman) “Fabiolës” kushtuar pikërisht
martirizimit të bashkësive të para të krishtera.