Duke shfletuar kalendarin historik, sot me 22 tetor, përkujtojmë në 15 vjetorin
e vdekjes së Imzot Frano Illisë, kryeipeshkvi i parë i Shkodrës pas rënies
së komunizmit në vitet 1993 – 1997. Imzot Frano Illia lindi në fshatin
Juban, pranë Shkodrës më 21 shkurt 1918. U shugurua meshtar më 18 dhjetor 1943. Shërbeu
në Tiranë, Shkodër, Milot e rrethina. Më 1967 u arrestua, ndërsa më 25 prill 1968
u dënua me vdekje. Datë e shënuar në jetën e tij është 25 prilli i vitit 1993, sepse
pikërisht 25 vjet pas këtij dënimi, shndërruar në burgim të përjetshëm, do të shugurohej
ipeshkëv nga dora e vetë Papës Gjon Pali II gjatë vizitës së paharrueshme e historike
në Shqipëri me 25 prill 1993. Imzot Frano Illia u bë kështu kryeipeshkvi i parë
metropolit i pas-diktaturës në Shkodër. Fitoi edhe titullin Profesor për punën e tij
të palodhur në mbledhjen dhe kodifikimin e Kanunit të Skëndërbeut, vepër që
pa dritën e shtypit shumë vjet pasi ishte përgatitur për botim. Po ai mbeti gjithnjë
meshtari i thjeshtë, dom Franoja, njeriu që ia kushtoi gjithë jetën elterit e kulturës
kombëtare, Fesë e Atdheut. Kërkonte me këmbëngulje nga katolikët shenjtërimin e jetës
e në kultivimin e kulturës. Shenjtërimit e kulturës i shërbeu gjithë jetën, duke punuar
me kujdesin e dashurinë më të madh në misionin e tij meshtar, në njërën anë përherë
besnik ndaj Ungjillit të Krishtit e në anën tjetër duke mos e lëshuar kurrë penën
nga dora. La kështu pas një vepër që vijon t'i shërbejë kombit e popullit të vet,
"Kanunin e Skandërbegut". Sot, në 15 vjetorin e vdekjes së tij, kujtojmë se imzot
Frano Illia, autor i "Kanuni i Skandërbegut" ishte njeri i dialogut, i paqes dhe
i harmonisë. La pas veti edhe shembullin e punëtorit të palodhur të ekumenizmit, të
meshtarit që bashkëpunoi tërë jetën me vëllezërit e besimeve të tjera, për të mirën
e përbashkët e në emër të bashkimit kombëtar. Duke ecur në gjurmët e traditës
së krishterë ndër shqiptarë, Imzot Franoja jo vetëm që nuk hezitoi të fliste për vëllazërí
të sinqertë e ruajtjen e bashkëjetesës në Shkodër e Shqipëri, por edhe organizoi personalisht
mbrojtjen e ndërtesave të kultit të qytetit verior, duke ftuar përfaqësuesit e bashkësisë
islame të ruanin Kishat e duke nisur meshtarët e vet në mbrojtje të xhamive të Shkodrës.
Ishte një ngjarje e paparë ndonjë herë në historinë e kombit shqiptar kjo, që u regjistrua
në analet e turbullirave të 1997-tës. Kryeipeshkvi Frano Illia Jetoi me moton:
"Edhe sikur të më premtojnë njëqind jetë, asnjenën nuk e due tue mohue fenë".
Moto kjo që ruan ende sot vlerën e aktualitetit të mesazhit ungjillor. Vdiq më
22 tetor 1997.