Phỏng vấn giáo sư Bruno Barberis (1/3) Vào hạ tuần tháng 5 năm nay - 2012 - giáo
sư Bruno Barberis, chuyên viên nghiên cứu Tấm khăn liệm thành Torino, đã thuyết trình
các bài cuối cùng trong chương trình khóa học lấy bằng chuyên môn về khoa nghiên cứu
Tấm Khăn Liệm, do đại học giáo hoàng Nữ Vương các Tông Đồ ở Roma tổ chức.
Giáo
sư Barberis đã bắt đầu nghiên cứu Tấm Khăn Liệm thành Torino năm 1975, và từ năm 1977
giáo sư là thành viên Huynh đoàn Tấm Khăn Liệm Rất Thánh thành Torino và của Trung
tâm quốc tế Khoa Tấm Khăn Liệm học, là cơ quan tổ chức các cuộc nghiên cứu và tìm
hiểu Tấm Khăm Liệm. Từ năm 1983 ông là giáo sư Vật lý toán học tại phân khoa ”Khoa
học toán, Vật lý và Thiên nhiên” của đại học Torino. Trong các năm 1988-2002 giáo
sư đã là Chủ tịch Huynh đoàn Tấm Khăn Liệm Rất Thánh và là giám đốc Trung tâm quốc
tế Khoa Tấm Khăn Liệm thành Torino. Từ năm 2002 giáo sư là Giám đốc khoa học của Trung
tâm. Giáo sư Barberis cũng là tác giả của hơn 20 cuốn sách và hơn 150 bài viết về
Tấm Khăn Liệm trên bình diện khoa học cũng như trên bình diện phổ biến kiến thức đại
đồng. Các bài nghiên cứu này được đăng trên các tạp chí khoa học quốc gia và quốc
tế, cũng như trên các nhật báo Italia và quốc tế. Giáo sư cũng đã chủ tọa 2.000 buổi
diễn thuyết về Tấm Khăn Liệm tại Itaia cũng như tại hải ngoại.
Hỏi:
Thưa giáo sư Barberis, theo giáo sư đâu là các tiêu chuẩn lượng
định các nghiên cứu và tìm tòi về Tấm Khăn Liệm thành Torino?
Đáp:
Trong hơn 100 năm chia cách chúng ta với bức hình chụp Tấm Khăn Liệm lần đầu tiên
hồi năm 1898, đã có hàng ”sông mực” chảy ra để nghiên cứu và tìm hiểu Tấm Khăn Liệm.
Thư mục về Tấm Khăn Liệm hiện bao gồm hàng ngàn tác phẩm được công bố trên năm châu.
Nhưng không luôn luôn dễ dàng minh giải và gỡ rối các tác phẩm khác nhau, thường đưa
ra các giả thuyết mới, các phê bình hay chỉ trích ít nhiều xây dựng liên quan tới
các nghiên cứu đi trước, hoặc các đề nghị nghiên cứu tìm tời mới. Làm thế nào để lựa
chọn các công việc nghiêm chỉnh và có ý nghĩa trong hàng đống tác phẩm như thế?
Khía
cạnh thứ nhất quan trọng cần chú ý gắn liền với sự kiện Tấm Khăn Liệm liên kết các
lý do và các lợi ích khoa học cũng như tôn giáo. Điều này đương nhiên không có gì
là tiêu cực cả, trái lại còn vô cùng hấp dẫn và lý thú nữa. Nhưng rất thường khi người
ta có nguy cơ lẫn lộn hay trộn lẫn hai bình diện với nhau, và đánh mất đi giá trị
và hiệu lực của sự truyền thông, nhất là khi người ta phạm lỗi lầm nghiêm trọng đương
đầu với các vấn đề có tính cách tôn giáo với các phương pháp khoa học, và ngược lại,
đương đầu với các vấn đề khoa học với các phương pháp loại tôn giáo.
Có một
nguy cơ nghiêm trọng khác nữa: đó là để cho các xác tín cá nhân liên quan tới đức
tin ảnh hưởng trên các cứu xét và các kết qủa nghiên cứu lịch sử khoa học. Điều này
thường dẫn tới các kết luận gò ép, được đưa ra bởi ý muốn chứng minh bằng mọi cách
các luận thuyết chế sẵn, hay để chống lại các luận thuyết không trùng hợp với các
xác tín cá nhân của mình.
Hỏi: Và như thế là dễ rơi
vào một khuynh hướng cuồng tín, có đúng thế
không thưa giáo sư?
Đáp: Vâng, như thế là dễ rơi vào khuynh hướng qúa khích,
và như vậy không phải là việc tìm tòi khoa học nghiêm chỉnh. Khuynh hướng qúa khích
này thường gây ra sự lẫn lộn nơi người đọc, khiến cho họ có cảm tưởng đang chứng kiến
một cuộc chiến giữa các luận thuyết chống đối nhau hơn là một cuộc đối thoại nghiêm
chỉnh và chính xác. Cuộc đối thoại ấy có thể chặt chẽ, nhưng để thực sự khoa học,
thì phải có tính cách xây dựng, biết tôn trọng các ý kiến của người khác, và chỉ có
mục đích tìm hiểu sự thật.
Nhiệm vụ của nhà khoa học nghiêm túc là nhiệm vụ
thông tin một cách đúng đắn, bằng cách luôn luôn phân biệt giữa các tin tức và các
sự kiện chắc chắn với các giả thuyết chỉ dựa trên một phần các dữ kiện và tài liệu,
hay dựa trên các dữ kiện và tài liệu không đáng tin cậy chút nào. Do đó khó mà phân
biệt được một cách rõ ràng giữa các sách vở tài liệu tuyệt đối nghiêm chỉnh và chính
xác với các sách vở tài liệu không nghiêm chỉnh và chính xác.
Hỏi: Vậy thì
thưa giáo sư đâulà các đặc thái của cuộc thảo luận về
Tấm Khăn Liệm trong hai mươi năm qua?
Đáp:
Trong các năm qua, người ta đã chứng kiến một cuộc thảo luận khá sôi nổi chung quanh
Tấm Khăn Liệm, có lẽ chưa bao giờ xảy ra như thế trong qúa khứ. Được như thế cũng
là nhờ cái loa phóng thanh của các phương tiện truyền thông.
Cuộc tranh luận
này đã bắt đầu bởi việc xác định thời gian của Tấm Khăn Liệm qua tia hồng ngoại tuyến
hồi năm 1988. Và kết qủa của nó khẳng định rằng Tấm Khăm Liệm thuộc thời Trung Cổ,
đã khơi dậy một cuộc đối đầu sôi nổi, không chỉ giữa các nhà khoa học và chuyên viên
nghiên cứu, mà cả trong dư luận công cộng nữa. Cũng như đã xảy ra trong qúa khứ, cuộc
tranh luận không chỉ giới hạn giữa hai phe chống đối nhau kịch liệt: một bên bênh
vực tính cách xác thực tuyệt đối không thể thảo luận của Tấm Khăn Liệm vì cho rằng
nó là tấm khăn liệm xác Đức Giêsu thành Nagiarét; và bên kia ủng hộ luận thuyết cho
rằng nó là tấm khăn liêm giả, hay không dính dáng gì tới Đức Giêsu thành Nagiarét.
Sau cùng nó cũng lôi cuốn nhiều nhà khoa học và các chuyên viên vào cuộc: họ bị lôi
kéo bởi việc kiếm tìm sự thật hơn là khả năng chứng minh một luận thuyết làm sẵn.
Dù muốn hay không, họ tự đặt mình vào trong một lập trường dung hòa ở giữa hai phe
chống đối nhau, và thường không phải là lập trường thuận tiện nhất.
Và như
thế người ta đã chứng kiến một loạt các can thiệp bất tận, đôi khi nặng nề, theo sau
đó là các phản bác không kém nặng nề. Một vài nghi ngờ được nêu lên với các sự kiện
rõ ràng có chứng cớ tài liệu; các nghi ngờ khác thì tự ý và có thể theo ý kiến này
hay ý kiến nọ. Kết qủa đã là sự chia rẽ ngày càng rõ ràng và vô lý trong cuộc tranh
cãi của hai bên chống đối nhau, làm giảm sự chú ý tới các lý lẽ tuyệt đối có tính
cách khoa học đáng lý ra phải là các lý lẽ duy nhất cần lưu tâm; đàng khác là tình
trạng dậm chân tại chỗ như hiện nay. Trong khi đó còn có rất nhiều việc phải làm để
kiểm thực cặn kẽ các phê bình chỉ trích nghiêm chỉnh liên quan tới việc dùng phương
pháp tia hồng ngoại than để xác định thời gian của Tấm Khăn Liệm, và nhất là để giải
thích các dự kiện đã đạt được một cách đúng đắn.
Hỏi: Nhưng mà đáng
lý ra thì cuôc tranh luận khoa học phải phải xảy ra giữa các nhóm khoa học
gia và các chuyên viên nghiên cứu thôi chứ, thưa giáo sư?
Đáp: Vâng,
đáng lý ra thì phải như vậy, vì đó là điều đúng đắn theo luận lý. Nghĩa là cuộc thảo
luận chỉ ở giữa các nhà khoa học và chuyên viên nghiên cứu Tấm Khăn Liệm để xác định
Tấm Khăn Liệm đã được dệt khi nào ra sao và gồm các chất liệu gì, với khả thể là công
bố các kết qủa thử nghiệm và các nhận định lý thuyết trong các cuộc gặp gỡ và các
hội nghị khoa học. Nhưng thật ra đã không xảy ra như thế, bởi vì trong cuộc thảo luận
đã có các lý luận không khoa học liên quan tới việc lấy mẫu thử nghiệm và định thời
gian không theo các tiêu chuẩn khoa học, mà đúng hơn là theo tiêu chuẩn luân lý đạo
đức và sự liêm chính trong cung cách hành xử của những người tham dự công việc điều
tra với các tước hiệu khác nhau.
Hỏi: Giới truyền thông có phần lỗi nào
trong cảnh hỗn loạn này không?
Đáp: Có. Giới truyền thông chắc chắn đã
không giúp cho công việc được dễ dàng hơn, vì họ thường can thiệp một cách rộng rãi
vào một ít tin tức nhỏ nhặt, mà lại im lặng đối với các tin nghiêm chỉnh quan trong.
Họ hầu như chỉ chú ý tới các tin giật gân trong xác tín vô lý và nguy hiểm rằng đối
với giới độc giả trung bình việc hiểu biết các bước tiến, đôi khi rất nhỏ và không
có tính cách định đoạt, của việc nghiên cứu, tuyệt đối không quan trọng. Và hậu qủa
là dư luận công cộng hầu như chỉ biết tới các thảo luận thô kệch và vô nghĩa, mà không
biết gì về các nghiên cứu có ý nghĩa và quan trọng.
Thế rồi còn có cuộc tranh
cãi giữa hai khuynh hướng qúa kích. Một bên bênh vực lập trường chắc chắn Tấm Khăn
Liệm này là Tấn Khăn Liệm thật đã bọc xác Chúa Giêsu Kitô, và một bên cho rằng không
có tương quan nào giữa hai Tấm Khăn Liệm. Có thể bênh vực lập trường của mình, nhưng
cũng phải tôn trọng các tiêu chuẩn của khoa học tân tiến. Ở đây trái lại người ta
chứng kiến nhiều khẳng định và các tranh luận, khởi hành từ các giả thuyết tuyệt đối
tự do và chế sẵn. Người ta sử dụng các lý luận đi ngược lại các luật lệ luận lý sơ
đẳng nhất, để đi đến các kết luận không thể chứng minh được.
Hỏi: Thế người
ta đi đến các kết luận nào?
Đáp: Nhiều thứ lằm: nào là trên Tấm
Khăn Liệm có vẽ hình của nhà danh họa và khoa học gia Leonardo di Vinci; nào là Tấm
Khăn Liệm là khăn giả thuộc thời Trung Cổ đã dùng các kỹ thuật lạ không được biết
ngày nay. Rồi Tấm Khăn Liệm là bằng chứng khoa học của sự sống lại, hay là hậu qủa
của hiện tượng phóng xạ đặc thù của sự sống lại, làm như thể sự sống lại là một điều
tự nhiên, có thể lập lại được trong phòng thí nghiệm, và vì vậy có thể xem xét được
với các phương pháp khoa học. Và danh sách còn dài lắm.
Gò ép các dữ kiện khoa
học hay hoàn toàn lơ là chúng và khởi hành từ các giả thuyết tuyệt đối không có các
nền tảng có nghĩa là gây thiệt hại và làm mất uy tín ý nghĩa và sứ điệp khiến cho
Tấm Khăm Liệm là vật duy nhất trên thế giới này. Khởi hành từ giả thuyết Tấm Khăn
Liệm là khăn bọc xác Chúa Kitô, và tìm mọi cách chứng minh cho điều đó mà không chú
ý tới các lý lẽ nghiêm chỉnh và khách quan, hay khởi hành từ việc coi Tấm Khăn Liệm
là một tác phẩm giả thời Trung Cổ, thì không chỉ là làm một việc không đúng đắn trên
bình diện khoa học, mà còn là lừa dối tất cả những người muốn biết nhiều hơn về Tấm
Khăn Liệm, coi các kết luận ấy là thật.
Hỏi: Như vậy
đâu là thái độ đúng đắn nhất thưa giáo sư?
Đáp:
Thái độ đúng đắn nghiêm chỉnh và liêm chính duy nhất là của người ước muốn hiểu biết
sự thật, khiêm tốn kiếm tìm, mà không yêu sách nuốn chứng minh luận thuyết chế sẵn
nào cả; trái lại khước từ tất cả những gì không được chứng minh một cách nghiêm chỉnh
và khoa học.
Lập trường của người tìm kiếm quân bình và liêm chính thì khá
phiền toái, và ai chọn nó thì phải có can đảm và kiên trì theo đuổi cho đến cùng,
bởi vì nó là con đường duy nhất dẫn tới chỗ thực hiện các cuộc tìm kiếm nghiêm chỉnh
và có nền tảng, giúp thông tin cho dân chúng một cách trung thực và liêm chính. Lời
Đức Gioan Phaolô II nói ngày 24 tháng 5 năm 1998 trước Tấm Khăn Liệm phải là kim chỉ
nam hướng đẫn nhà nghiên cứu: ”Giáo Hội khuyến khích các nhà khoa học đương đầu với
việc nghiên cứu Tấn Khăn Liệm mà không có các lập trường chế sẵn coi các kết qủa như
đương nhiên, mà thực ra không phải như vậy. Giáo Hội mời gọi họ hành động với sự tự
do nội tâm và sốt sắng tôn trọng phương pháp khoa học cũng như sự nhậy cảm của các
tín hữu”.