Më 1 korrik të vitit 1643 vdiq ipeshkvi imzot Frang Bardhi, shkrimtar i letërsisë
së vjetër shqiptare. Pra si sot, më 1 korrik të vitit 1643 vdiq ipeshkvi shqiptar
imzot Frang Bardhi, shkrimtar i letërsisë së vjetër shqiptare. Ai lindi në Kallmet
të Zadrimës në vitin 1606. Studioi në kolegjin kishtar të Loretos në Itali dhe në
atë të Propaganda Fides të Vatikanit në Romë. U emërua ipeshkëv në dioqezën e Sapës.
Krahas misionit e punës meshtarake e pastaj ipeshkvnore, imzot Frang Bardhi pati një
kujdes të veçantë për kultivimin e kulturës shqipe dhe përparimin e popullit shqiptar,
e kështu zhvilloi edhe veprimtari të dendura letrare dhe shoqëroro-politike. Ipeshkvi
imzot Frang Bardhi u mor me përkthimin e veprave katekistike, liturgjike e fetare
nga italishtja e latinishtja në shqip për formimin shpirtëror të besimtarëve të krishterë.
Por imzot Frang Bardhi njihet edhe si leksikografi i parë shqiptar, si historian i
folklorit e si etnograf. Që kur ishte student në kolegj pat filluar të shkruajë në
latinisht vepra që më vonë e bënë të njohur. Disa prej tyre janë: Dictionarium
latino - epiroticum (1635, Romë ), ("Fjalori latinisht - shqip" dhe "Skënderbeu" (1636,
Venedik) (Apologji). Këto vepra e lidhin atë me humanizmin. Siç përmendem Imzot Bardhi
njofton vetë se ka përkthyer edhe libra fetarë të liturgjisë, katekizma e tjerë, të
cilët sot nuk njihen, dhe se ka shkruar disa relacione për viset shqiptare, të cilat
kanë vlerë historike. Në veprimtarinë e tij shoqëroro-politike imzot Bardhi do
të jetë në radhët e para të atdhetarëve që i përkushtohen luftës për t'u çliruar nga
zgjedha e huaj osmane, zhvillimit dhe përparimit të vendit e të gjuhës shqipe. Gjendja
e mjeruar e popullit shqiptar nën sundimin e egër osman, dëshira e përpjekjet për
ta ndihmuar atë që të shpëtonte nga kjo robëri, ishin shqetësime që e mundonin vazhdimisht
bariun shpirtëror imzot Bardhin. Kjo duket edhe në relacionet që ai i dërgonte herë
pas here Papës e Propaganda Fides në Vatikan. Ja si shprehet në relacionin e vitit
1641 për rëndimet dhe poshtërimet që u bëheshin fshatarëve shqiptarë, sidomos të krishterëve,
nga arbitrariteti i feudalëve turq: "Dhjetë ose pesëmbëdhjetë turq bashkohen dhe kalojnë
nëpër shtëpitë e krishterëve dhe hanë e pinë sa të kenë oreks, gjithë ditën gjithë
natën pa paguar asgjë. Ai i shkreti nuk mund të thotë se nuk ka bukë, verë, mish e
tagji për kuajt e tyre, sepse ia përmbysin shtëpinë dhe e rrahin egërsisht. Po nuk
pati, duhet të lerë peng rrobat e trupit për të ngopur lakmitë e tyre të mbrapshta
…" Relacionet e imzot Frang Bardhit kanë edhe shumë të dhëna të tjera për gjendjen
shpirtërore të popullit shqiptar, për zakonet, traditën, sfidat dhe perspektivat për
një të ardhme në liri e përparim.