Phỏng vấn Đức Hồng Y Reinhard Marx, Chủ tịch Liên
Hội Đồng Giám Mục Âu châu.
Trong các ngày
27-4 tới 1-5-2012 Hàn Lâm Viện Tòa Thánh các khoa học xã hội đã khai mạc phiên họp
khoáng đại lần thứ XVIII trong nội thành Vaticăng. Phiên họp có đề tài là ”Mong
ước của thế giới được trật tự yên hàn: Thông điệp
Pacem in terris, Hòa bình dưới thế, 50 năm sau”.
Sau lời chào mừng của bà Mary Ann Glendon, Chủ tịch Hàn Lâm Viện Tòa Thánh các khoa
học xã hội, là các bài thuyết trình do nhiều nhân vật nổi tiếng thế giới đảm trách.
Trong số các thuyết trình viên có các học giả và chuyên viên khoa học xã hội như:
Gérard-Francois Dumont, Russel Hittinger, Pierre Manent, Joseph Stiglitz, Hans Tiermayer,
Verabhadran Ramanathan, Margareth Archer, Partha Dasgupta. Trong số các thuyết trình
viên người Ý có các chuyên viên kinh tế chính trị như: Mario Draghi, Ettore Gotti
Tedeschi, Enrico Berti, Ombretta Fumagalli Carulli, Rocco Butiglione, Vittorio Possenti,
Stefano Zamagni, Pierpaolo Donati.
Đức Hồng Y Reinard Marx, Tổng Giám Mục
Muenchen-Freising cũng thuyết trình trong phiên họp. Đức Hồng Y Marx sinh năm 1953
là chuyên viên giáo huấn xã hội của Hội Thánh Công Giáo và từ năm 2012 cũng là Chủ
tịch Liên Hội Đồng Giám Mục Âu châu.
Trong sứ điệp gửi các tham dự viên khóa
họp, Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đề cao tính chất thời sự của Thông điệp ”Hòa bình
dưới thế” do Đức Gioan XXIII ban hành, và ngài cổ võ sự tha thứ trong tiến trình hòa
giải giữa các dân tộc. Đức Thánh Cha mô tả Thông điệp ”Hòa bình dưới thế” như ”một
bức thư ngỏ gửi thế giới”, như ”lời kêu gọi thống thiết” của Đức Chân Phước Gioan
XXIII ở giai đoạn cuối đời, cho chính nghĩa hòa bình và công lý, cần được thăng tiến
ở mọi cấp độ xã hội, quốc gia và quốc tế. Đức Thánh Cha Biển Đức XVI nhận xét rằng:
”Tuy bối cảnh chính trị thế giới đã thay đổi nhiều trong nửa thế kỷ qua, nhưng quan
điểm do Đức Gioan XXIII cống hiến vẫn còn rất nhiều điều để dạy chúng ta, giữa lúc
chúng ta nỗ lực đương đầu với những thách đố mới của hòa bình và công lý trong thời
Hậu chiến tranh lạnh, giữa cảnh võ khí tiếp tục lan tràn”.
Đức Chân phước
Gioan XXIII khẳng định rằng ”Thế giới sẽ không bao giờ trở thành nơi ở an bình, bao
lâu không có hòa bình trong tâm hồn mỗi người và từng người, bao lâu mọi sự không
được bảo tồn theo trật tự Thiên Chúa đã gìn giữ” (Pacem in terris, 165).
Đức
Thánh Cha Biển Đức XVI nhấn mạnh một điều chủ yếu trong giáo huấn xã hội Công Giáo,
đó là một nền nhân loại học nhìn nhận con người là hình ảnh của Đấng Tạo Hóa, có trí
thông minh và tự do, có khả năng nhận biết và yêu mến. Hòa bình và công lý là thành
quả của trật tự đúng đắn được ghi khắc trong chính các loại thụ tạo, được viết trong
tâm hồn con người” (Xc Rm 2,15).
Sứ điệp của Đức Thánh Cha đặc biệt đề cao
ý niệm tha thứ được Đức Gioan Phaolô II đề xướng trong tinh thần của Đức Gioan XXIII
và nhấn mạnh rằng ”không thể có hòa bình, nếu không có công lý, và không thể có công
lý nếu không có tha thứ” (Sứ điệp nhân ngày Hòa bình thế giới năm 2002).
Đức
Thánh Cha viết: ”Ý niệm tha thứ cần được đưa vào các diễn văn quốc tế về việc giải
quyết các xung đột, để biến đổi ngôn ngữ vô bổ của sự tố cáo lẫn nhau, vì thái độ
này không dẫn tới đâu cả. Nếu con người được dựng nên theo hình ảnh Thiên Chúa, một
vì Thiên Chúa công chính đầy lòng từ bi (Ep 2,4), thì những đặc tính ấy cần phải được
phản ánh qua cách cư xử trong các công việc của con người. Đó là sự liên kết giữa
công lý và tha thứ, giữa công lý và ân xá, ở trọng tâm câu trả lời của Thiên Chúa
đối với sự sai trái của con người (Xc Spe salvi, 44)... Tha thứ không phải là chối
bỏ hành động sai trái, nhưng là tham gia vào sự chữa lành và tình thương biến đổi
của Thiên Chúa, Đấng hòa giải và phục hồi”
Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy
vị và các bạn bài phỏng vấn Đức Hồng Y Reinhard Marx, Chủ tịch Liên Hội Đồng Giám
Mục Âu châu, về phương thuốc chống cuộc khủng hoảng kinh tế tài chánh hiện nay.
Hỏi: Thưa Đức Hồng Y, bài thuyết trình của Đức Hồng Y
khởi hành từ việc nhắc tới giấc mộng âu châu của ông Jean Monnet. Nhưng ngày
nay Liên Hiệp Âu châu lại hầu như chỉ được nhận
thức như là một thực thể kỹ thuật. Giấc mơ của
ông Monnet đã bị phản bội, hay giấc mơ mà chúng ta đang chứng
kiến đã là kết qủa của nó?
Đáp: Liên Hiệp Âu châu
chắc chắn phải là một cái gì hơn là hậu qủa phụ của một cộng đồng kinh tế, cả khi
không được quên rằng thị trường bị chỉ trích nhiều đã góp phần một cách có ý nghĩa
vào cuộc sống tự do, hòa bình và thịnh vượng của chúng ta ngày nay, trong một đại
lục đã từng có các cuộc chiến thảm khốc trong qúa khứ. Nhưng thị trường này cần có
một trật tự công bằng. Nó phải đâm rễ sâu trong tình liên đới và tinh thần trách nhiệm
chung. Có một mô thức liên quan tới điều này: đó là mô thức của nền kinh tế thị trường
xã hội không phải chỉ là một mô thức đơn thuần kinh tế. Các gốc rễ của nó là các nền
tảng triết lý và pháp luật của nền văn minh hy lạp roma và của nền thần học kinh thánh.
Nền kinh tế xã hội thị trường kết hiệp sự tự do thị trường với việc quy chiếu về công
lý và giới răn yêu thương tha nhân. Cuộc khủng hoảng hiện nay tại Âu châu cũng là
một cuộc khủng hoảng căn tính, vì Âu châu đã thường quên đi các gốc rễ nói trên. Nếu
chúng ta tiếp tục làm việc cho một cộng đoàn âu châu của tình liên đới và tinh thần
trách nhiệm, và đồng thời chúng ta cũng làm việc cho một nền kinh tế xã hội thị trường
trên bình diện âu châu trước rồi trên bình diện quốc tế sau, thì khi đó chúng ta có
thể thực hiện ý tưởng của ông Monnet về một Âu châu như ”việc đóng góp cho một thế
giới tốt lành hơn”. Thật là điều quan trọng, khi ý niệm về nền kinh tế xã hội thị
trường lần đầu tiên được đưa vào một thỏa hiệp quốc tế, hay thỏa hiệp Lisboa.
Hỏi: Thưa Đức Hồng Y, trong cuộc khủng hoảng tài chánh này các
căng thẳng giữa các nước âu châu và Liên Hiệp Âu châu
gia tăng một cách thê thảm. Đức Hồng Y có nghĩ rằng sự cáo chung
của đồng Euro hay cả của Liên Hiệp Âu châu nữa, như chúng ta
đã biết, có nhất thiết là một điều dữ hay không?
Đáp: Tôi rất âu lo quan sát các thúc đẩy mới đây của các quốc gia thành viên Liên
Hiệp Âu châu dưới dấu chỉ của sự ích kỷ, của chủ trương mị dân và duy tỉnh lỵ. Các
quốc gia âu châu không được co cụm trong chính mình, cũng không được chỉ theo đuổi
các lợi lộc kinh tế hay lợi nhuận riêng tư mà thôi, nhưng phải cùng định hình một
dự án tích cực cho thế kỷ XXI. Chắc chắn chúng ta không phải là những người cứu thế
giới này, nhưng chúng ta muốn góp phần vào việc xây dựng thế giới qua Âu châu.
Chúng ta không cần rút lui vào khuynh hướng quốc gia qúa khích, nhưng cần tái phát
động lý tưởng về Âu châu phát xuất từ quan niệm kitô về con người. Liên quan tới điều
này tôi nhớ tới ”tổng hợp nhân bản mới mẻ” của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, chú ý tới
sự phát triển con người toàn diện. Và chính từ đức tin kitô mà có thể nảy sinh ra
một sự hăng say lâu dài đối với một cộng đoàn thế giới được định hướng thực sự bởi
các nguyên tắc luân lý đạo đức. Việc tôn trọng phẩm giá bình đẳng của tất cả mọi người
là một yếu tố định đoạt đưa Âu châu tiến lên. Âu châu phải là một dự án huy động tích
cực. Điều này phải phản ánh cả trong các dự án chính trị cụ thể, chẳng hạn như trong
cuộc chiến chống nạn nghèo đói và bênh vực các quyền con người.
Hỏi: ”Âu
châu một đóng góp cho một thế giới tốt lành hơn” đã là
tựa đề bài thuyết trình của Đức Hồng Y. Qua tổ chức
Minh Ước Bắc Đại Tây Dương NATO, Âu châu đã nắm
giữ một vai trò hàng đầu trong các can thiệp quân sự tại Irak
và Afghanistan và đã là tác nhân cuộc thay đổi chính thể
đẫm máu tại Libia. Nó thiếu cái gì để thực sự trở thành một tác
viên của hòa bình, trong các sự kiện cụ thể, chứ không phải chỉ bằng lời nói
suông mà thôi, thưa Đức Hồng Y?
Đáp: Âu châu phải ý thức
được căn tính sâu xa của mình, phải ý thức được các nền tảng của mình, trong đó nòng
cốt là quan điểm kitô về con người. Quan điểm về Chúa Kitô, với cuộc sống, cái chết
và sự phục sinh của Người là lịch sử vĩ đại nhất của mọi thời đại, và đã là cuộc cách
mạng an bình nhất trong tất cả các cuộc cách mạng. Nhờ sức mạnh của cuộc cách mạng
đó của Chúa Kitô, cả chúng ta nữa cũng được mời gọi hoạt động cho hòa bình, cho tự
do và công lý. Thông điệp “Pacem in Terris” Hòa bình dưới thế nêu bật cho thấy hòa
bình đích thực không chỉ có nghĩa là vắng bóng chiến tranh, mà còn là một cái gì ”chỉ
có thể hiện hữu một cách chắc chắn và đích thật trong sự tin tưởng lẫn nhau”.
Như thế các tương quan giữa các quốc gia phải được điều hòa theo các luật lệ của sự
thật, công lý và tình liên đới tích cực. Chính trong cách thế này sự hiệp nhất của
Âu châu mới có thể là một đóng góp và một mô thức giúp đạt một nền hòa bình thực sự
trên thế giới này. Và tất cả những điều đó là một kích thích giúp củng cố các trợ
giúp phát triển và các sáng kiến ngoại giao tạo dựng hòa bình và dân chủ, chẳng hạn
cho các quốc gia A rập và các quốc gia vùng Trung Đông hiện nay.
Thông điệp
”Pacem in Terris” nhấn mạnh sự cần thiết của việc giải trừ vũ khí, là đề tài còn rất
thời sự. Nhưng rất tiếc là rất nhiều hãng xưởng chế tạo vũ khí của âu châu kiếm được
rất nhiều tiền lời với các chương trình vũ trang.