Phỏng vấn ông Eduardo Delgado, đại sứ Cuba cạnh Tòa Thánh về chuyến
công du của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI trong các ngày
26-28 tháng 3 tới đây
Trong các ngày từ 26 đến 28 tháng 3 tới đây
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI sẽ viếng thăm mục vụ Cuba sau khi viếng thăm Mêhicô. Cách
đây 14 năm Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II cũng đã viếng thăm Cuba và quần đảo Caraibi.
Trong thánh lễ cử hành tại Camaguay Đức Gioan Phaolô II đã khích lệ người trẻ Cuba
không sợ hãi làm chứng cho đức tin kitô, can đảm sống trong sự thật và liều lĩnh trong
tự do.
Cộng hòa Cuba là một quần đảo rộng gần 111.000 cây số vuông, có khoảng
11,5 triệu dân, 70% là người da trắng con cháu các người thực dân Tây Ban Nha, 17,3%
là người lai giống, và 12,4% là người phi châu da đen. Tuy chủ thuyết vô thần đã bị
bãi bỏ năm 1992, nhưng 30% tổng số dân tuyên bố mình là người vô thần. Tín hữu công
giáo chiếm 10% dân số; tín hữu các tôn giáo kitô - phi châu cuba một loại tôn giáo
hỗn hợp chiếm 20%; còn lại là tín hữu thuộc các Giáo Hội Kitô khác như Anh giáo, Chính
Thống, Chứng nhân Giêhôva, và Do thái giáo vv...
Kể từ khi Cristoforo Colombo
khám phá ra đảo Cuba ngày 24-10-1492 trong chuyến thám hiểm đầu tiên, Cuba trở thành
thuộc địa của Tây Ban Nha cho tới thế kỷ XVIII. Sau hai cuộc chiến giành độc lập,
năm 1902 Cuba chính thức được độc lập, nhưng trên thực tế nằm dưới quyền bảo hộ của
Hoa Kỳ trong mấy thập niên liên tiếp. Năm 1952 ông Fulgencio Battista đảo chánh, lật
đổ chính quyền của tổng thống Ramon Grau San Martin, rồi lên làm tổng thống. Ông Battista
bán 90% mỏ kền và đất đai của Cuba, cũng như 80% các dịch vụ công cộng, và 50% hệ
thống xe lửa cho các hãng xưởng Hoa Kỳ. Cuba trở thành thủ đô của các sòng bạc, nạn
mại dâm, và là nơi dung thân của tổ chức tội phạm mafia Mỹ. Các tổ chức này kiểm soát
các khách sạn, sòng bạc, nhà chứa và khai thác du lịch Mỹ.
Năm 1958 Fidel
Castro phát động cuộc cách mạng chống nhà độc tài Battista và năm sau đó tiến chiếm
thủ đô La Habana. Fidel Castro áp đặt chủ nghĩa cộng sản trên Cuba và quốc hữu hóa
mọi sự, trong đó có các hãng xưởng của Hoa Kỳ. Xung khắc với Hoa Kỳ khiến cho Cuba
theo Liên Xô và cho phép Liên Xô đặt các dàn hỏa tiễn của Nga trên đất Cuba. Sự kiện
này dẫn đến cuộc khủng hoảng giữa hai cường quốc, nhưng sự cứng rắn của tổng thổng
John Kennedy đã khiến cho Chủ tịch Nikita Krusciov phải nhượng bộ rút các hỏa tiễn
về nước.
Trong thập niên 1970-1980 binh sĩ Cuba tham dự nhiều chiến trường
bên Phi châu như tại Angola và Etiopia. Biến cố Liên Xô sụp đổ trong các năm đầu của
thập niên 1990 khiến cho Cuba rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng vẫn còn
kéo dài cho tới nay. Vì lý do sức khỏe năm 2006 Chủ tịch Fidel Castro đã từ chức và
nhường quyền cho em là Raul Castro.
Sau đây chúng tôi xin gửi
đến qúy vị và các bạn bài phỏng vấn ông Eduardo Delgado, đại
sứ Cuba cạnh Tòa Thánh về chuyến viếng thăm của Đức
Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II và chuyến viếng thăm sắp
tới của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI.
Hỏi:
Thưa ông đại sứ, ông đại sứ có kỷ niệm nào về chuyến viếng
thăm của Đức Gioan Phaolô II cách đây 14 năm?
Đáp: Chuyến viếng thăm của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã là một biến cố gây
âm hưởng rất lớn đối với nhân dân Cuba. Nó đã là chuyến viếng thăm không thể quên
được, và nó vẫn còn có các vang vọng cho tới nay, chẳng hạn như việc tái lập lễ Giáng
Sinh như là quốc lễ, và việc rộng mở đối thoại thường xuyên với Giáo Hội công giáo
liên quan tới nhiều vấn đề mục vụ, và tất cả đều phục vụ sự tiến triển của các tương
quan đã có sẵn. Người dân Cuba chúng tôi rất yêu kính Đức Chân phước Giáo Hoàng Gioan
Phaolô II. Chúng tôi đánh giá rất cao và không chỉ nhớ tới chuyên viếng thăm của người,
mà cả các giáo huấn và triều đại giáo hoàng lâu dài của người nữa.
Hỏi:
Theo đại sứ, có sự tiếp nối giữa những gì đại sứ vừa mới nhắc
tới trên đây với chuyến viếng thăm sắp tới này của
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI trong các ngày 25-28 tháng 3 tới
đây hay không? Nhân dân Cuba chờ đợi những gì từ chuyến viếng
thăm sắp tới này của Đức Giáo Hoàng?
Đáp:
Tôi nghĩ là có, ngoài ra, trong các năm qua đã có các thay đổi trong tương quan giữa
hai bên. Còn hơn thế nữa trong nhiều khía cạnh các tương quan này đã được đào sâu
thêm, và đó là điều có lý thôi. Còn chúng tôi khát vọng những gì? Trước hết, chúng
tôi mạnh mẽ ước mong rằng chuyến viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha Biển Đức XVI
cũng tích cực và tốt đẹp như chuyến viếng thăm của vị tiền nhiệm của ngài. Và chúng
tôi cũng cầu mong nó để lại trong con tim của Đức Thánh Cha một kỷ niệm biết ơn như
đã xảy ra với Chân phước Giáo Hoàng Gioan Phaolô II.
Hỏi: Người
ta đã nói nhiều về việc chính quyền Cuba ân xá cho gần 3.000 tù nhân.
Người ta cũng nói rằng đó là một cử chỉ thiện chí đối
với chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha. Làm thế
nào để đào sâu đề tài quan trọng này thưa ông đại
sứ?
Đáp: Trước hết phải nói rằng việc ân xá này có hai chiều kích:
một đàng nó là một cử chỉ cao cả, đồng thời cũng là một cử chỉ nhân đạo. Đàng khác
cần phải nhắc lại rằng tại Cuba ân xá là một thực hành bình thường, trung bình mỗi
năm một lần. Trong qúa khứ đã có các vụ ân xá cho số tù nhận đông hơn lần vừa qua.
Chúng ta không đứng trước một điều gì ngoại thường. Điểm thứ ba, các vụ ân xá và đặc
biệt vụ ân xá vừa qua, là một câu trả lời cho các tình trạng nhân đạo đáng kể, chẳng
hạn như các tù nhân già yếu hay đau nặng, các người tù trẻ tuổi đã cải thiện thái
độ sống xã hội của họ bằng cách làm việc hay học hành, các người tù đã chứng minh
cho thấy có cung cách sống tốt, hay đã trải qua phần lớn thời gian bị tù của họ...
Ngoài ra, đây cũng là việc đáp trả lại các lời yêu cầu của thân nhân người tù và của
các Giáo Hội, của Giáo Hội công giáo cũng như của Hội đồng đại kết các Giáo Hội Kitô.
Thế rồi chúng tôi đang đứng trước chuyên viếng thăm của Đức Thánh Cha, vì thế ân xá
cũng là một cử chỉ bầy tỏ thiện chí có tính cách nhân đạo. Như vậy, đây không phải
là một cử chỉ chính trị.
Hỏi: Với việc loan báo chuyến viếng thăm
mục vụ của Đức Thánh Cha tại Cuba trong vài tuần nữa, cùng với
Hoa Kỳ, Mêhicô và Colombia Cuba được kể vào trong số ít các nước
Mỹ châu được hai vị Giáo Hoàng viếng thăm. Qúy vị
đã tiếp nhận tin này với các tâm tình nào?
Đáp: Tôi tin
là có thể tóm gọn các tâm tình của nhân dân Cuba, của chính quyền, cũng như của các
cá nhân, khi nói rằng trước hết đây là môt vinh dự rất lớn được hai vị Giáo Hoàng
viêng thăm: Đức Gioan Phaolô II và giờ đây Đức Thánh Cha Biển Đức XVI. Tôi cũng xin
nói thêm rằng Đức Thánh Cha sẽ được tiếp đón với rất nhiều kính trọng và tình yêu
thương, và chúng tôi sẽ làm tất cả những gì có thể làm được, nhằm để lại một kỷ niệm
không thể quên như đã xảy ra với Đức Gioan Phaolô II.
Hỏi: Làm sao có thể
kể lại sự xúc động của nhân dân Cuba, đặc biệt của những
người đơn sơ, các công nhân, sinh viên học sinh, phụ nữ,
người già và giới trẻ, thưa ông đại sứ?
Đáp:
Trong mọi hoàn cảnh, theo thiển ý tôi, chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha luôn luôn
được tiếp đón với thiện cảm lớn và với nhiều chờ mong, với các biểu lộ lòng qúy mến
và kính trọng. Chuyến viếng thăm này trùng hợp với cuộc hành hương quốc gia tới đền
thánh Đức Bà Mỏ Đồng: tượng Đức Mẹ đã được rước qua khắp nơi trên đảo từ tháng 8 năm
2010. Đây là một cuộc hành hương không chỉ tới với các nơi địa lý chuyên biệt như
các thành phố lớn nhỏ, mà cũng đi ngang qua nhiều môi trường xã hội nữa. Thật thế,
ngoài các nhà thờ, tượng Đức Bà đã được rước tới các trường học, các trung tâm văn
hóa, các trung tâm nghệ thuật và các nhà tù. Cuộc hành hương này đã tạo ra một bầu
khí đặc biệt, được diễn tả ra bằng sự gia tăng các chờ đợi liên quan tới sự hiện diện
của Đức Thánh Cha. Tôi không nghi ngờ rằng các thánh lễ mà Đức Thánh Cha sẽ chủ sự
sẽ có sự tham dự đông đảo của người dân Cuba. Ai cũng biết là dân Cuba là một dân
tộc hiếu khách, liên đới và tiếp đón.
Hỏi: Theo Hiến pháp Nhà nước
Cuba là nhà nước đời, và từ nhiều năm nay, từ
hơn 70 năm nay, đã có các liên lạc ngoại giao với Tòa Thánh. Trong nhãn quan
này đại sứ đọc hiểu chuyến viếng thăm này của
Đức Thánh Cha như thế nào?
Đáp: Đó là một
sự kiện chắc chắn, như qúy vị đã ghi nhận: Chính quyền Cuba của chúng tôi là một chính
quyền đời. Tất cả mọi Giáo Hội hiện diện tại Cuba có thể hoạt động bên trong một khung
cảnh luật lệ chính xác. Tuy nhiên tôi tin nơi sự kiện giáo lý kitô là phần nòng cốt
trong nền văn hóa của nhân dân Cuba, và kiểu suy tư của nó thật là điều quan trọng.
Hỏi: Từ những gì Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã
nói về Cuba trong nhiều dịp khác nhau, người ta có cảm tưởng
là Đức Thánh Cha Biển Đức XVI hiểu biết một cách rõ ràng đất
nước Cuba, các vấn đề của nó, cũng như các khó khăn, thách
đố và các ưu tiên của nó. Có đúng thế không
thưa ông đại sứ?
Đáp: Vâng, đúng thế. Đức Thánh Cha biết
rất rõ đất nước Cuba và tại Vaticăng các giới chức cao nhất cũng hiểu biết thực tại
của chúng tôi. Trong các nhiệm vụ ngoại giao của chúng tôi, chúng tôi trực giác được
từ phía Tòa Thánh lòng qúy mến và sự tôn trọng. Chúng tôi cũng thường nhận được từ
nhiều phía khác nhau các bầy tỏ qúy mến ấy đối với đất nước chúng tôi và sự hiểu biết
Cuba là gì.
Hỏi: Xin phép hỏi ông đại sứ một câu hỏi
hơi lạ: đất nước Cuba chờ đợi gì
từ chuyến viếng thăm này của Đức Thánh Cha Biển
Đức XVI, đất nước Cuba uớc mong gì và tại sao?
Chúng ta không thể quên rằng Đức Thánh Cha đi hành hương để
gần gũi các Giáo Hội và dân chúng địa phương...
Đáp: Trước hết phải nói rằng các tương quan của Tòa Thánh với Cuba là các tương
quan tốt đẹp. Các liên lạc giữa chúng tôi đã kéo dài 76 năm. Trên bình diện quốc tế,
Tòa Thánh đã luôn luôn nói lên sự chống đối của mình với cuộc cấm vận Cuba từ nhiều
năm nay, và nó là sự hạn chế nặng nề nhất mà nhân dân Cuba phải chịu trong viêc xây
dựng tương lai của mình.
Từ phía Tòa Thánh, trong nhiều trường hợp, chẳng
hạn trong các tai ương thiên nhiên khác nhau, Tòa Thánh đã bầy tỏ sự gần gũi và tình
liên đới tinh thần và vật chất đối với nhân dân Cuba. Theo thiển ý tôi nhân dân Cuba
trước hết chờ đợi trông thấy Đức Thánh Cha, đây là điều quan trọng lắm rồi, nhân dân
Cuba ước muốn được gần gũi ngài, lắng nghe ngài nói và tiếp nhận sứ điệp của ngài.
Lời nói của Đức Thánh Cha có ảnh hưởng tích cực trên con người và trên sự phát triển
xã hội, và nó cũng sẽ như thế trong chuyến viếng thăm sắp tới của Đức Thánh Cha.