E keqja mâ e madhe qi i ka ardhë Fishtës prej vjetëve të komunizmit âsht qi sot, mbas
gjashtëdhetë e sa vjetësh prej dekës së tij, të gjithë e admirojnë por pak kush e
lexon. Fishta âsht nji fenomen i papërsëritshëm për shpirtin shqiptar, pse ai ka
mbërrit me kene njiherit poet, njerí i Zotit, humanist, patriot, burrë i virtytit
e i vlerave qytetare – e këto cilësina, ndër ne, janë të rralla, te nji njerí i vetëm. Shuma
e vargjeve të Fishtës âsht realiteti shqiptar i çdo kohet, prandej asnji njerí i letrave
shqiptare nuk mund të hjedhin nji rresht pa e pasë lexue fund e maje veprën e tij.
Shumëkush sot, po t’a lexonte Fishten - jo se do të mësonte me shkrue – por të paktën
do të bindej qi âsht mâ mirë mos me shkrue mbas Fishtës. Guralecat e letersise
shqipe s’kane mujtë me i bâ gja atij Mojzehi të gjuhës qi âsht Fishta, por shumë keq
mundet me i ba injoranca e brezave te sotshme tue mos e lexue atë. Pse duhet lexue
Fishta? Ai duhet lexue pse âsht nji klasik i letërsise tonë, e nji klasik s’prane
kurre së thanuni atë qi ka për të thanë – në çdo kohë e secilit prej nesh. Klasiku
âsht ai – për cilin ti ndien qi e çojne në qiell, por kur e lexon- ti vete njitesh
në qiell. sht fat me e lexue Fishten tue kenë në gjendje me e shijue, por me e shijue
duhet të paktën me pasë dishirin me u drejtue kah arti i tij. Fishta âsht nji shkrimtar
i tille – qi po u lexue njihere – njeriu kupton se çka jane kenë librat tjere qi ka
lexue para tij. Në fakt tanë letërsija shqipe – para e mbas Fishtes – nuk âsht tjetër
veçse nji pregatitje e nji jehone e këtij fenomeni sublim të shpirtit njerzór. Fishta
âsht i papërkthyeshme – pse shpirti i tij nuk ka zâdhanës, ai, si Mojzehi, ka qitë
gjuhën e letrat shqipe prej robnisë e me pendën e tij ka bâ me burue mâ të kulluemin
ujë – qi ka për të shue përherë etjen e atyne qi dojnë atdhé, kulturë e besim në Zotin.
Lahuta e tij âsht skulptura epike e gjuhës shqipe, vepra e tij satirike âsht portreti
mâ realist i shqiptarit të gjithmonshëm, lirika e tij âsht i vetmi vend ku qielli
i toka shqiptare bashkohen në tinguj të ambel muziket të amshueme. Prandej, mbas Fishtes
âsht e veshtire me thanë ndonji gja të ré në letërsinë tonë. Të gjitha përpjekjet
me e “përshtat” Fishten mbas gjuhës së sotshme, të bdarun e të bastardhueme, janë
të dështueme pa dalë në dritë, nuk bahet fjalë me e ul Fishtën te masa injorante e
dembele, duhet qi këta me u mundue me i ngjitë te Fishta. Intuita e popullit i
ka paraprí intelektualve, pse njerëzit e thjeshtë Fishtën e kanë mësue gjithmonë përmendsh;
por, edhe nji here të vetme me u takue me nji shkrimtar si ai, mjafton për me kuptue
të paktën se çka âsht nji klasik i letërsisë. Dr.Ardian Ndreca Romë, 2001