TƯỞNG NHỚ VÀ TRI ÂN CỐ HỒNG (CHA JOSEPH CLAUSE, MEP) THỪA SAI TẠI QUI NHƠN VÀ NHA
TRANG
... Cách đây đúng 40 năm, ngày 18-11-1971, Cha Joseph Victor Clause
- Cố Hồng - êm ái trút hơi thở cuối cùng tại bệnh viện Grall
ở Sàigòn, hưởng thọ 70 tuổi. Cố Hồng thuộc Hội Thừa Sai Paris (MEP).
Linh
Mục Joseph Victor Clause chào đời ngày 23-9-1901 tại Ham-sous-Varsberg,
vùng Moselle, thuộc giáo phận Metz (Đông Bắc Pháp). Cha là con thứ tư trong gia đình
có 5 anh chị em, 2 gái và 3 trai. Thân phụ là giáo viên, một tín hữu Công Giáo có
Đức Tin vững mạnh và là người phụ trách đánh đàn cho giáo xứ. Các con trong gia đình
đều chọn nghề giáo.
Thế nhưng đệ nhất thế chiến 1914-1918 và đệ nhị thế chiến
1939-1945 đã gieo chết chóc tang thương cho gia đình. Anh trai Eugène tử trận tại
Bitche năm 1918. Anh thứ hai Edouard tử trận tại Héricourt năm 1940. Em gái Marie
từ trần năm 1944. Duy nhất còn lại Chị Jeanne sống độc thân. Đều đặn mỗi tháng, Chị
Jeanne từ Lorraine viết cho em trai Joseph nơi miền truyền giáo Việt Nam xa xăm một
lá thơ. Và Cha Joseph trung tín phúc đáp thư cho bào tỷ yêu dấu.
Năm 1914,
cậu Joseph vào trường trung học ở Bitche và hấp thụ nền giáo dục vững chãi. Theo một
số dữ kiện minh chứng thì Joseph là học sinh chuyên cần, thích học hỏi và luôn dẫn
đầu lớp.
Năm 1919, Joseph gia nhập Đại Chủng Viện Metz và học 2 năm
Triết cùng 1 năm Thần học. Năm 1922 thầy Joseph gia nhập Chủng Viện Hội
Thừa Sai Paris ở số 128 đường du Bac. Thời gian
đầu thật khó khăn. Lý do vì tính tình thầy Joseph nhút nhát cộng thêm Pháp ngữ không
chuẩn - tuổi thơ ở Lorraine thường nói tiếng Đức. Thêm vào đó bầu khí Chủng Viện Hội
Thừa Sai Paris hoàn toàn khác biệt với Đại Chủng Viện Metz. Dần dần mọi chuyện ổn
định nhờ tình huynh đệ chân thành của thầy Camille Rohner. Đôi bạn thật khắng khít
đặc biệt trong những buổi đi dạo vào ngày thứ tư hàng tuần. Giữa đoàn ngũ các các
thỉnh sinh Hội Thừa Sai Paris hăng say và hoạt náo, thầy Joseph sống thật kín đáo,
ngoại trừ một ưu hạng: vì xuất sắc về âm nhạc nên thầy được chọn đánh đàn cho Chủng
Viện.
Thụ phong Linh Mục ngày 6-6-1925, tân Linh Mục Joseph Clause
trở về giáo phận nguyên quán để hoạt động mục vụ trong vòng một năm. Tháng 6 năm sau
- 1926 - Cha nhận được thư của Đức Cha Guébriant, Bề Trên Hội Thừa Sai Paris, chỉ
định Cha đi truyền giáo tại Qui Nhơn, miền Trung Việt Nam.
Khởi hành từ Paris
ngày 12-9-1926 Cha Joseph đặt chân đến Tòa Giám Mục Làng-Sông một tháng sau.
Chính tại Gò-Đại mà Cha Joseph Clause học tiếng Việt dưới sự hướng dẫn của Cha Solvignon
và làm Cha Phó Gò-Đại năm sau đó. Cha trú ngụ tại Tân-Thanh rồi tại Lạc-Điền. Từ nay
Cha Joseph Victor Clause được biết đến với tên Việt là Cố Hồng.
Cố Hồng giữ
một kỷ niệm êm đẹp về khoảng thời gian mục vụ linh động của những ngày khởi đầu cuộc
đời truyền giáo.
Đầu năm 1930 Cha Lassalmonie, giáo sư
Đại Chủng Viện Đại-An lâm bệnh. Cố Hồng được chỉ định thay thế và kiêm thêm chức quản
lý, giáo sư môn Tín Lý và Kinh Thánh. Vốn xuất sắc về tiếng La-tinh, chẳng mấy chốc
vị thừa sai trẻ tuổi nắm vững tình thế. Năm 1932 Cố Hồng giữ nhiệm vụ dời Đại Chủng
Viện về cơ sở mới ở Qui Nhơn. Năm 1936 Cha ngưng dạy để chỉ giữ nhiệm vụ quản lý.
Một năm sau, Cha được chỉ định làm Bề Trên Tiểu Chủng Viện. Chính trong chức vụ này
mà Cố Hồng dâng hiến phần lớn đời mình cho công cuộc truyền giáo.
Niềm ưu
tư triền miên của Cha là cống hiến cho chủng sinh một nền huấn luyện vững chắc về
phương diện tu đức. Cha dành thời gian nghỉ lễ để dọn các bài suy gẫm và các bài đọc
thiêng liêng để dạy các thầy và các chú chủng sinh. Cố Hồng đạt một hiểu biết rất
rõ về Việt-ngữ và nói thông thạo trôi chảy tiếng Việt. Cha có biệt tài trình bày một
chủ đề với ngôn từ vừa rõ ràng vừa có nền tảng tín lý. Chỉ đáng tiếc một điều là Cha
không chú ý nhiều đến nghệ thuật giảng thuyết nên các môn dạy của Cha thường mang
nét đều đều buồn chán.
Ngoài ra Cố Hồng là giáo sư tuyệt hảo. Như một chuyên
viên kỷ luật Cha phụ trách rất nhiều môn dạy. Giỏi về Toán và Khoa Học, Cha còn là
học giả về sư phạm, và La-ngữ không có gì là bí ẩn đối với Cha. Vì thế, theo dòng
thời gian Cha trau dồi kiến thức đủ để đạt khả năng trở thành giáo sư chính thức của
chương trình Trung Học Pháp đệ nhị cấp.
Tháng 8 năm 1946 Cố Hồng được
chỉ định đến Dinh Thủy, Phan Rang. Nơi đây Cha được giao nhiệm vụ khởi công điều hành
một Tiểu Chủng Viện. Cha hăng hái bắt tay vào việc, mặc cho bao khó khăn và thiếu
thốn trăm bề, nhất là các sách học đường. Cùng thời gian này Cha đến dâng Thánh Lễ
vào mỗi Chúa Nhật cho một xứ đạo trong vùng Phan Rang. Đặc biệt, Cha lưu tâm chăm
sóc cách riêng các tù nhân bị giam nơi trại tù quân đội Pháp ở Phan Rang. Với tư cách
là người duy nhất được phép đến gần các tù nhân, Cha tự nguyện làm trung gian mang
lương thực của gia đình đến cho các tù nhân. Mọi người lợi dụng tối đa lòng tốt của
Cha. Thật là nghĩa cử bác ái đúng theo tinh thần Kitô Giáo. Mãi đến 25 năm sau, nhiều
người ngoại giáo vẫn còn ghi ơn lòng bác ái của Cố Hồng và cầu xin ơn an nghỉ đời
đời cho vị ân nhân quá cố.
Tháng 3 năm 1951 một nhóm bộ đội cộng sản
đột nhập Tiểu Chủng Viện Dinh Thủy vào ban đêm. Cố Hồng ra trình diện và tự nguyện
làm tù binh với điều kiện họ phải để cho các chú chủng sinh yên thân. Thế là nhóm
bộ đội cộng sản đưa Cha lên núi trong vòng 10 ngày. Sau đó họ thả ngài về bằng an.
Chính sức mạnh tâm linh đã giúp Cha trải qua biến cố thử thách một cách thư thái mà
không hề bị chấn động và mảy may thay đổi tính tình trầm lắng của Cha.
Năm 1952 Cố Hồng sung sướng đưa toàn bộ Tiểu Chủng Viện về cư trú tại số
22 đường Duy Tân, ngày nay là Tòa Giám Mục Nha Trang. Đến năm 1958
thì Tiểu Chủng Viện có cơ sở mới bên Thanh Hải, nằm sát bờ biển với tên gọi Tiểu
Chủng Viện Sao Biển - Stella Maris.
Giờ đây Cố Hồng nghĩ rằng đã đến lúc
giao trách nhiệm Giám Đốc Tiểu Chủng Viện cho các Linh Mục trẻ tuổi hơn. Thông thường
Cha không bao giờ xin một điều gì, nhưng lần này ngài nhất định nài nĩ và Đức Cha
Paul Marcel Piquet Lợi (1888-1966) chấp thuận lời yêu cầu của Cha. Vào đầu niên khóa
1959-1960, Tiểu Chủng Viện Sao Biển Nha Trang có vị TÂN Giám Đốc. Đó là Cha Pierre
Jeanningros - Cố Vị (1912-2006). Tuy nhiên Cố Hồng vẫn sẵn sàng ở lại Tiểu Chủng Viện
với nhiệm vụ là giáo sư và là Cha Linh Hướng. Với tính tình kín đáo, dè dặt và tế
nhị, các chức vụ này thật thích hợp với Cha.
Năm 1964 Cố Hồng chính
thức rời Tiểu Chủng Viện Sao Biển ở Thanh Hải và đến làm Tuyên Úy cho các Nữ Tu Khiết
Tâm Đức Mẹ có Nhà chính tại Bình Cang. Nhưng đây không phải là thời gian hưu dưỡng.
Bởi lẽ Cha phụ trách môn Tu Đức cho các Đệ Tử Khiết Tâm Đức Mẹ. Nhưng nhất là Cha
thường giữ nhiệm vụ thay thế Cha Sở Paul Valour - Cố Lực (1906-1971) - mỗi khi Cha
Sở đi vắng. Kể từ tháng 5 năm 1967 Cố Hồng chính thức làm Cha Sở Bình Cang kiêm thêm
chức Tuyên Úy dòng Khiết Tâm Đức Mẹ.
Năm 1969 giáo xứ Bình Cang có
Cha Sở mới là Cha Louis Lê Văn Sinh (1930-2004). Cố Hồng trở về với cuộc sống bình
thường thư thả hơn. Tuy nhiên Cha không bao giờ vui hưởng an nhàn nhưng luôn mong
muốn tiếp tục công tác mục vụ. Vì thế trong vòng một năm rưỡi, vào mỗi sáng Chúa Nhật,
Cha đạp xe đạp lên tận giáo xứ Hà Dừa để dâng Thánh Lễ phụ giúp Cha Sở Pierre Jeanningros
- Cố Vị.
Nhưng rồi tai nạn xảy ra. Chúa Nhật 17-10-1971 trên
đường từ giáo xứ Hà Dừa trở về, khi chỉ còn cách Bình Cang khoảng vài cây số, Cố Hồng
bị một chiếc xe Jeep tung vào làm gãy 2 chân. Đặc biệt Cha bị một vết thương thật
sâu nơi đầu gối bên phải. Ba ngày sau, Cha được đưa vào điều trị nơi bệnh viện Grall
ở Sài Gòn. Thế nhưng vì Cha bị bệnh tiểu đường nên các thuốc trụ sinh không gây hiệu
quả nào trong công cuộc chữa trị. Các bác sĩ bó tay.
Biết rõ giây phút cuối
cùng đã điểm, Cha sốt sắng lãnh các Bí Tích sau cùng với trọn ý thức và tâm tình phó
thác nơi THIÊN CHÚA Quan Phòng. Sáng 18-11-1971 Cha Joseph Victor Clause -
Cố Hồng - êm ái trút hơi thở cuối cùng. Sự kiện Cố Hồng hoàn toàn thanh thản ra đi
đã để lại niềm thương mến sâu xa và lòng kính phục vô bờ nơi các bác sĩ, y tá có dịp
phục vụ Cha tại bệnh viện Grall ở Sài Gòn.
Thi hài Cố Hồng được đưa về Bình
Cang và Thánh Lễ an táng diễn ra vào ngày 22-11-1971. Vì có các cơn mưa tầm
tã vào những ngày ấy nên không thể đưa linh cữu ra nghĩa trang, các Bề Trên quyết
định chôn cất Cố Hồng ngay trong sân Tu Viện Khiết Tâm Đức Mẹ Bình Cang.
Thật
là ân huệ quan phòng. Bởi vì nhờ thế mà Cha Tuyên Úy Joseph Victor Clause - Cố Hồng
- an nghỉ bên cạnh đoàn con Khiết Tâm, từng thụ huấn và thụ ơn Cha rất nhiều.
Nguyện xin THIÊN CHÚA Nhân Lành thưởng công bội hậu cho vị tôi tớ
tín trung đã dâng hiến trọn cuộc đời cho cánh đồng
truyền giáo Việt Nam thân yêu.
... ”Suy nghĩ lo toan là việc của
con người, còn nói câu trả lời là do THIÊN CHÚA. Hãy ký thác việc bạn làm cho
THIÊN CHÚA, dự tính của bạn ắt sẽ thành công. Khi THIÊN CHÚA hài lòng về lối sống
của ai, Ngài khiến cả quân thù cũng làm hòa với kẻ ấy. Thà ít của cải mà sống
công chính hơn nhiều huê lợi mà thiếu công minh. Tâm trí con người
nghĩ ra đường lối, còn THIÊN CHÚA hướng dẫn từng bước
đi. Người có trí khôn ngoan được coi là sáng suốt, lời ngọt ngào
làm cho sức thuyết phục gia tăng. Lời tử tế là tản mật ong làm cổ họng
ngọt ngào, khiến xương cốt lành mạnh”(Sách Châm Ngôn 16,1-24).