Atë Gjeçovin e pata njohur me anë letrash disa vjet përpara luftës Ballkanike. Më
1913 shkova në Shkodrë dhe atjè, në Kuvënt të Franciskânëve, nji ditë u-njohmë me
sy e me fjalë të gjalla. Mendimet nderimi që kisha patur për At Gjeçovin për së largu,
m'u-shtuan ca mê tepër që kur u-poqmë. I mesmë nga gjatësia e trupit, pakë si i thatë,
me një palë sy të zeza ku çkëlqente mendia po dhe zëmërmirsia, At Gjeçovi fitonte
menjëherë besimin dhe dashurinë.
Fjalët i kish të pakta po kurdoherë në vënt.
Vetëm kur në të kuvënduar e sipër takohej nonjë pikë mi të cilën kish dituri të veçantë
- si për shembëll Kanuni i Lek Dukagjinit ose vjetëritë greko-romane - At Gjeçovi
çelej ca mê gjatë, dhe ahere ish gëzim t'a dëgjonte njeriu. Asì kohe At Gjeçovi ish
"famullitar", domethënë prift i ngarkuar me shërbimin e një fshati ose rrethi, dhe
rronte në Gomsiqe, i pari katûnt i Mirditës mb'udhë nga Shkodra n'Orosh. A i vemi
musafirë At Gjeçovit nonjë ditë të kësáj jave? Më pyeti një herë At Fishta, me të
cilin píqesha çdo ditë në Shkodrë. Mendimi i një vizite At Gjeçovit më pëlqeu pa masë.
Ashtû, pa humbur kohë, u-nismë.
Një gjë për të vënë ré, dhe që më mbushi me
habí dhe trishtìm, është se nga Shkodra gjer në Gomsiqe, një udhëtìm shtat' a tet'
orësh me kalë, nukë gjetmë as katûnt as shtëpí; veç një hani të varfër, ku qëndruam
për të pirë kafé, s'pamë gjëkundi nonjë shënjë gjallësie: një vënt i zbrazur e i shkretë,
si i harruar nga Perëndia dhe nga njérëzit. Po mërzia e udhëtimit na u-çpërblye përtèj
shpresës posa arrijtëm në Gomsiqe, ose, që të flasim me dréjt, në famullí të Gomsiqes,
- se katundi vetë i shpërndarë tutje-tëhû, një shtëpí këtû, një shtëpí nj' a dy mile
më tej, as që dukej.
Famullia - një biná prej guri, e ndritur dhe e pastër,
gjysm' e zbrazur nga plaçka po e mbushur dhe e zbukuruar nga zëmëra e madhe dhe nga
buzëqeshja e të zotit shtëpisë - qëndronte, mirëpritëse dhe e qetë anës një lumi.
Këtû ronte At Gjeçovi. Këtû e shkonte jetën, në mes të lutjes e mësimeve, një nga
njérëzit më të lartë që ka patur Shqipëria: një lartësí e përulur, në munt t'afròj
e të lith dy fjalë aqë të perkûndërta; një lartësí shpirti dhe mendjeje e panjohur
nga njeriu vetë, i cili, bir i vërtetë i të Várfërit t' Assisit, në pastërí e në vobësí
të zëmrës tij e dinte veten të vogël. Famullia, shkollë dhe vënt këshillash të mira,
u jipte fëmiíjëve themelet e stërvitjes, u përndante fjalët e urta dhe ngushëllimet
njérësve në nevojë. Kohën që i tepronte, At Gjeçovi j' a kushtonte studimit.
Merej
ahere me institutat e vjétëra të Shqipërisë, nga të cilat një që arriu gjer në ditët
t'ona është Kanuni i Lekë Dukagjinit. Askùsh nukë munt t'i afrohej At Gjeçovit në
diturín' e këtíj Kanuni. Na tregój një dorëshkrìm nj'a dy-mij faqesh, sudiím i palodhur
e i hollë ku kish mbledhur, radhitur e ndritur të gjitha sa kanë mbetur nga mendimet
juridike të Shqipërisë në Kohën e Mesme, mendime të cilat ngjan t'i kenë rrënjët shumë
përtèj Kohës së Mesme.
Në kat të sipërm të famullisë, permi një tryezë të madhe,
ishin shtruar një tok vjetërsirash greko-romane, të zbulúara e të mblédhura një nga
një, me një fatbardhësí të rrallë dhe me një shie të mbaruar, nga dora vetë e At Gjeçovit.
Mbaj mënt, veçàn, një enë të vogël të qojtur "lacrumatorium" lotore, asìsh që të vjétërit,
në besim se të vdékurit qajnë të shkúarit e jetës tyre, i mbulojin në varr bashkë
me të vdékurin që ky të kish se kû t'i mblithte lottë. Nuk më shkonte ahere kurrë
nër mënt se pas ca vjet sicilidò prej nesh, miq dhe admironjës të tij, do të kishim
nevojë qi në gjallësí për nga një lotore ku të mbledhim lottë t'ona për At Gjeçovin…
Bir
i përulët i Shën Franciskut, e ditur me një diturí pa tingëllìm, po dhe Shqipëtár
i kthiellt, At Gjeçovit, që përkiste çdo mirësí, nuk i mungój asnjë hidhërim, asnjë
çpifje, më e çudítshmia e të cilave ndoshta është të mohúarit se ay ish Shqipëtár.
Sepsè ish lindur në një kufí gjúhërash, në një kufí ku sot mbaròn shqípia dhe nis
një tjatër, ca mëndje të klasës katërt, të pazonjat të kuptojnë se fólësit e shqipes
në vijën me të përparuara janë stërnípërit e atýreve që me qëndrimin e tyre në Kohën
e Mesme dhe pastaj ndaluan të mbrápsurit e vijës më tehû, ca mëndje të klasës katërt
e përmbysin të vërtetën dhe e kthejnë në të sharë atë që është një lavdí.
Po
At Gjeçovi është përmi çdo sharje. Emëri i këtíj njeriu të rrallë do të vejë duke
u-ritur - dhe një ditë famullia e Gomsiqes do të jetë një nga gurët e shëntëruar të
Shqipëtarësisë.
(Marrë nga "Dielli" 18 Mars 1930, nr. 5156, fq. 2.)