2011-06-05 13:30:08

"З сэрцам у кантакце". Філакалія (ІІ)


RealAudioMP3 Сёння я працягваю рабіць агляд «Дабраталюб'я», яго аўтараў і гісторыю яго паўстання. Нагадаю, што «Дабраталюб'е» - гэта ўнікальная анталогія твораў бліскаўсходніх хрысціянскіх аўтараў. Творы зборніка прысвечаны духоўнаму жыццю і малітве.

Пачатак Дабраталюб'я

У першых двух тамах Дабраталюб'я знаходзяцца творы найбольш ранніх духоўных аўтараў - Айцоў Пустыні, тых хто быў звязаны перш за ўсё з Егіптам. Першае пісанне дайшло да нас пад імем святога Антонія Вялікага, які быў першым егіпецкім пустэльнікам. Далей ідуць працы такіх духоўных пісьменнікаў, як Макарый Вялікі, Ісая Нітрыйскій (Пустэльнік), Евагрый Пантыйскій, Ян Касіян Рымлянін, Філемон. У падобным духу пісалі аўтары з Малой Азіі, Палесціны і Грэцыі - Марк Падзвіжнік (першы том), Ніл Сінайскі (другі том), Дыядох Фацікійскій (трэці том славянскага Дабраталюб'я).

Асаблівае месца сярод гэтых аўтараў займае Евагрый Панційскій, якога многія сучасныя хрысьціянскія аўтары нанова адкрываюць. Гэта Евагрий ўводзіць паняцце чыстай малітвы. Чыстая малітва - гэта такая малітва, якая пазбаўленая любых думак і фантазій, і вядзе людзей, якія маляцца, да засяроджвання, канцэнтрацыі на Богу.

Безумоўна кожны з Айцом Пустыні робіць націск на нейкім сваім «упадабаным» аспекце духоўнага жыцця, аднак жа ў многіх рэчах яны аднадушныя.

На іх думку варта ў духоўным жыцці надаваць увагу наступным рэчам:

1. кантроль над думкамі (барацьба з помысламі, унутранымі наказамі)
2. ўнутранае засяроджванне
3. ачышчэнне розуму (сэрца)
4. вопыт прысутнасці Бога
5. нястомная малітва да Ісуса Хрыста (звяртаюць увагу на "кароткія молітаўкі")

Айцец Язэп (Навумовіч), у сваім уступленні да польскага выдання Дабраталюб'я, звяртае ўвагу, што пры ўважлівым аглядзе прац, якія ўвайшлі ў анталогію, можна заўважыць, што рэдактар не ставіць сваёй мэтай прадставіць усе аспекты ранняй духоўнай хрысціянскай традыцыі.

Так, напрыклад, анталогія не ўтрымлівае вельмі важных для першых стагоддзяў прац грэцкіх аўтараў.
Няма тут і каштоўнага трактата Арыгена "Аб малітве», каментароў Рыгора Ніскага або маральных разважанняў Яна Залатавуснага. Складальнік канцэнтруецца перш за ўсё на аскетычнай традыцыі звязанай з жыццём на пустыні ды ісіхасцкай духоўнасці.

«Неопалимая Купіна»

Другі перыяд - гэта перыяд Сінайскі духоўных аўтараў. Асноўным цэнтрам на Сінаі стаў манастыр, акружаны сценамі яшчэ ў VI стагоддзі пры імператары Юстыніане. Знаходзіцца ён і па гэты дзень у цэнтры Сінайскага паўвострава ў падножжа «Майсеевай горы» - горы Сінай. Традыцыя кажа, што менавіта на гэтым месцы Майсей гаварыў з Богам таемна прысутным ў незгаральным кусце, таму нічога дзіўнага няма ў тым, што першая назва манастыра было «Незгаральны Куст» (ці, як можам сказаць па-цэркоўнаславянску - «Неопалимая Купіна»).

З XI стагоддзя, у сувязі з распаўсюджваннем шанавання святой Кацярыны (яе мошчы былі здабытыя манахамі ў сярэдзіне VI стагоддзя) манастыр перайменавалі ў манастыр Святой Кацярыны. Ён быў першым вялікім і значным манаскім цэнтрам, які на працягу стагоддзяў аказваў уплыў на хрысціянскі Усход.

Супольнасць і ісыхазм

Па словах іераманаха Язэпа (Навумовіча), перакладчыка і складальніка польскага выданьня Дабраталюб'я, менавіта тут, на Сінаі, адбыўся пераход ад егіпецкай пустыні (г.зн. ад самотніцкага жыцця), да жыцця ў манаскай супольнасці.

Супольнае жыццё, аднак не перакрэслівае ідэалы самотніцкага жыцця: наадварот, гэткія цноты, як ўзаемная любоў, паслухмянасць і кантроль над помысламі і пачуццямі, цяпер выхоўваліся праз сумеснае жыццё ў манастыры.

Да ключавых элементаў сінайскай духоўнасці можна аднесці перш за ўсё пошук духовного супакою - ісіхіі. Ісіхія - гэта галоўная ўмова малітвы і прадстаяння перад Богам. Пошук такога стану становіцца асновай манаскага жыцця. Вось такім чынам узнікла новая аскетычны сістэма, якая ў наступстве будзе развівацца на Афоне — гэта, так званы, ісыхазм.

На гэтым, дарагія сябры, я развітваюся з вамі да наступнай нядзелі. У наступнай перадачы я буду далей распавядаць пра Дабраталюб'е і яго аўтараў.








All the contents on this site are copyrighted ©.