Ăn chay không chỉ là kiêng cữ thực phẩm, mà còn bao gồm nhiều hình thức sống thanh
đạm khác. Đặc biệt nó là dấu chỉ bề ngoài của dấn thân không làm sự dữ, sống Tin Mừng
và dưỡng nuôi mình bằng Lời Chúa.
Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã khẳng định
như trên trong buổi tiếp kiến 8.000 tín hữu và du khách hành hương năm châu tại đại
thính đường Phaolô VI sáng thứ tư 9-3-2011. Hôm qua là Lễ Tro mở đầu mùa Chay Thánh,
trong đó mọi thành phần Giáo Hội được mời gọi hoán cải tâm trí, canh tân cung cách
suy tư hành xử và quyết tâm theo Chúa bước vào cuộc sống mới phục sinh. Trong bài
huấn dụ Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã nói về ý nghĩa và lộ trình mùa Chay Thánh. Ngài
nói về việc bỏ tro trên đầu như sau:
Tro được làm phép lành bỏ trên đầu chúng
ta là một dấu chỉ nhắc cho chúng ta nhớ tới điều kiện là thụ tạo, mời gọi chúng ta
sám hối và gia tăng dấn thân hoán cải để ngày càng theo Chúa hơn.
Mùa Chay
là một lộ trình, là đồng hành với Chúa Giêsu lên Giêrusalem, nơi hoàn thành mầu nhiệm
cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Người. Nó nhắc nhớ chúng ta rằng cuộc sống
kitô là một ”con đường” cần phải đi theo, kiên trì không phải trong một luật lệ phải
tuân giữ, mà là với chính con người của Chúa Kitô, cần gặp gỡ, tiếp đón và đi theo.
Thật thế, Chúa Giêsu nói: ”Ai muốn theo Thầy, hãy từ bỏ chính mình, vác thập giá mình
mọi ngày và theo Thầy” Lc 9,23). Nghĩa là Chúa nói với chúng ta rằng để cùng Người
đạt tới ánh sáng và niềm vui phục sinh, vinh quang sự sống, tình yêu và sự thiện,
cả chúng ta nữa cũng phải vác thập giá mỗi ngày, như một trang rất đẹp của sách Gương
Chúa Giêsu khuyến khích chúng ta: ”Vậy hãy vác lấy thập giá của bạn và theo Chúa Giêsu;
như thế bạn sẽ bước vào cuộc sống vĩnh cửu. Chính Người đã vác thập giá đi trước bạn
(Ga 19,17) và đã chết cho bạn, để cả bạn nữa cũng vác thập giá của mình và ước ao
được bị đóng đanh. Thật vậy, nếu bạn sẽ cùng chết với Người, với Người và như Người
bạn sẽ sống. Nếu bạn đã đồng hành với Người trong khổ đau, bạn cũng sẽ được đồng hành
với Người trong vinh quang” (L. 2. 12. n.2).
Trích lại lời nguyện nhập lễ
Chúa Nhật thứ I Mùa Chay, Đức Thánh Cha nói nó là lời khẩn cầu chúng ta dâng lên Thiên
Chúa, vì biết rằng chỉ có Người có thể hoán cải con tim chúng ta. Và nhất là trong
Phụng Vụ, trong việc tham dự vào các mầu nhiệm thánh chúng ta được hướng dẫn bước
theo con đường này với Chúa: đó là theo học trường của Chúa Giêsu, sống lại các biến
cố đã đem lại ơn cứu độ cho chúng ta, không phải như một tưởng niệm đơn sơ, một kỷ
niệm các sự kiện qúa khứ. Trong các hành động phụng vụ, Chúa Kitô hiện diện qua công
trình của Chúa Thánh Thần và các biến cố đó trở thành thời sự. Từ ”hôm nay” là từ
chìa khóa diễn tả chiều kích thời sự đó, và nó được hiểu trong nghĩa đầu tiên cụ thể
của nó. Hôm nay Thiên Chúa mạc khải lề luật của Người, và hôm nay Người cho chúng
ta lựa chọn giữa sự thiện và sự dữ, giữa sự sống và cái chết (x. Đnl 30,19); hôm nay
”Nước Thiên Chúa đến gần. Anh em hãy hoán cải và tin vào Tin Mừng” (Mc 1,15)...
Lộ trình phụng vụ Mùa Chay năm A dẫn đưa chúng ta sống con đường của các anh chị em
tân tòng đang chuẩn bị lãnh nhận bí tích Rửa Tội, và làm sống dậy trong chúng ta ơn
Thánh Tẩy và giúp cuộc sống chúng ta tái phục hồi các đòi buộc và dấn thân của Bí
Tích nền tảng của cuộc sống kitô.
Giáo Hội đã luôn luôn kết hiệp lễ Vọng Phục
Sinh với việc cử hành bí tích Rửa Tội trong đó hiện thực mầu nhiệm cao cả của cuộc
sống kitô: chết đi cho tội lỗi, tham dự vào cuộc sống mới trong Chúa Kitô phục sinh
và nhận lấy Chúa Thánh Thần, Đấng đã cho Đức Giêsu từ cõi chết sống lại (x. Rm 8,11)
Tiếp đến Đức Thánh Cha đã tóm tắt ý nghĩa các bài đọc của 5 Chúa Nhật mùa Chay. Chúng
rất cổ xưa và đồng hành với các tân tòng trong việc khám phá ra Bí Tích Rửa Tội, và
loan báo các việc lớn lao Thiên Chúa thực hiện trong Bí Tích đó. Chúa Nhật thứ nhất
gọi là Chúa Nhật cám dỗ, vì giới thiệu các cám dỗ Chúa Giêsu phải chịu trong sa mạc.
Nó mời gọi chúng ta canh tân quyết định vĩnh viễn cho Thiên Chúa và can đảm đương
đầu với cuộc chiến chờ đợi chúng ta để trung thành với Chúa. Luôn luôn cần tái quyết
định chống trả sự dữ và theo Chúa Giêsu. Trong ngày Chúa Nhật này sau khi nghe chứng
tá của các cha mẹ đỡ đầu, Giáo Hội cử hành việc tuyển chọn những người sẽ được nhận
lãnh bí tích Rửa Tội trong đêm Vọng Phục Sinh.
Chúa Nhật thứ hai gọi là Chúa
Nhật của tổ phụ Abraham và Chúa Nhật Hiển Dung. Bí Tích Rửa tội là bí tích của đức
tin và chức làm con Thiên Chúa: cũng như tổ phụ Abraham, cha của những kẻ có lòng
tin, chúng ta cũng được mời gọi ra đi, ra khỏi vùng đất của chúng ta, từ bỏ các an
ninh chúng ta đã xây dựng, để đặt sự tin tưởng nơi Thiên Chúa. Đích điểm hé mở cho
thấy trong biến cố hiển dung của Chúa Kitô, Con yêu dấu, nơi Người cả chúng ta nữa
cũng trở thành con cái Thiên Chúa.
Các Chúa Nhật tiếp theo trình bầy Bí Tích
Rửa Tội trong các hình ảnh của nước, ánh sáng và sự sống. Chúa Nhật thứ ba khiến cho
chúng ta gặp gỡ người đàn bà Samaritana (x. Ga 4,5-42). Như dân Israel trong cuộc
Xuất Hành, trong bí tích Rửa Tội chúng ta cũng đã nhận được nước cứu độ. Chúa Giêsu
có nước sự sống, làm đã mọi cơn khát, và nước đó là chính Chúa Thánh Thần. Trong Chúa
Nhật này Giáo Hội cử hành việc bỏ phiếu các tân tòng lần thứ nhất và trong tuần trao
cho họ Kinh Tin Kính.
Chúa Nhật thứ tư giúp chúng ta suy tư về kinh nghiệm
của ”Người mù từ lúc mới sinh” (x. Ga 9,1-41). Trong Bí Tích Rửa Tội chúng ta được
giải thoát khỏi bóng tối sự dữ và nhận được ánh sáng của Chúa Kitô để sống như con
cái ánh sáng. Cả chúng ta nữa cũng phải học trông thấy sự hiện diện của Thiên Chúa
trên gương mặt Chúa Kitô và trông thấy ánh sáng. Trong lộ trình của các tân tòng người
ta cử hành việc bỏ phiếu lần thứ hai.
Chúa Nhật thứ năm trình bày cuộc sống
lại của ông Ladarô (x. Ga 11,1-45). Trong Bí Tích Rửa Tội chúng ta cũng từ cái chết
bước vào sự sống và có khả năng làm đẹp lòng Thiên Chúa, khiến cho con người cũ chết
đi, để sống Thần Khí của Chúa Phục Sinh. Đối với các tân tòng người ta cử hành cuộc
bỏ phiếu lần thứ ba và trong tuần họ được nhận Kinh Lậy Cha.
Lộ trình mùa
Chay mà chúng được mời gọi bước đi trong truyền thống của Giáo Hội được định tính
bằng vài thực hành: ăn chay, làm phúc, và cầu nguyện. Đức Thánh Cha giải thích việc
ăn chay như sau:
Ăn chay có nghĩa là kiêng thực phẩm, nhưng bao gồm nhiều
hình thức kiêng cữ khác để cho cuộc sống được thanh đạm hơn. Tuy nhiên, tất cả những
thứ này chưa là thực tại tràn đầy của việc ăn chay. Nó là dấu chỉ bề ngoài của một
thực tại nội tâm, của dấn thân không làm sự dữ và sống Tin Mừng, nhờ sự trợ giúp của
Thiên Chúa. Ai không biết dưỡng nuôi mình bằng Lời Thiên Chúa, thì không ăn chay thật
sự.
Thế rồi trong truyền thống kitô việc ăn chay gắn liền với việc làm phúc
bố thí. Thánh Leô Cả đậy rằng ăn chay không phải chỉ là kiêng thực phẩm thôi, mà nhất
là phải kiêng các thú vui. Rồi trong thực tế, có thể kết hiệp nó một cách hữu ích
với việc bố thí nữa, có tên gọi duy nhất là ”lòng thương xót”, bao gồm rất nhiều việc
lành: môi trường việc lành thì mênh mông. Không chỉ người giầu có và khá giả có thể
làm phúc cho người khác, mà cả những người có điều kiện khiêm tốn và nghèo nàn cũng
có thể làm được. Như thế, tuy không bằng nhau trong của cải, nhưng tất cả mọi người
đều có thể bằng nhau trong tâm tình đạo hạnh của tâm hồn (Discorso 6 sulla Quaresima,
2; PL 54,286). Thánh Gregorio Cả dậy trong Luật Mục Vụ rằng ăn chay được biến thành
thánh thiện bởi các nhân đức đi kèm, nhất là bởi đức ái, bởi mọi cử chỉ quảng đại
cho người nghèo và người túng thiếu hoa trái sự kiêng cữ của chúng ta (x. 19,10-11).
Ngoài ra, mùa Chay còn là thời gian đặc ân của cho việc cầu nguyện. Thánh Agostino
nói rằng chay tịnh và làm phúc là ”đôi cánh của lời cầu nguyện” cho phép chúng lao
tới dễ dàng hơn và lên với Thiên Chúa. Người khẳng định rằng ”như vậy lời cầu nguyện
của chúng ta, được làm với sự khiêm nhường và bác ái, trong chay tịnh và làm phúc,
trong sự điều độ và tha tha thứ các xúc phạm, cho đi các điều tốt và không đáp trả
các điều xấu, xa lánh sự dữ và làm sự thiện, tìm kiếm hòa bình và theo đuổi hòa bình.
Với đôi cánh của các nhân đức này lời cầu nguyện của chúng ta bay vững vàng và được
đem lên trời một cách dễ dàng hơn, nơi Chúa Kitô, niềm an bình của chúng ta, đã đi
trước chúng ta” (Sermone 206, 3 sulla Guaresima; PL 38,1042).
Giáo Hội hiểu
biết sự yếu đuối của chúng ta nên trong mùa Chay mời gọi chúng ta cầu nguyện và suy
niệm Lời Chúa một cách trung thành hơn và sâu xa hơn... Chúng ta hãy tiếp nhận lời
Chúa Kitô kêu mời theo Người cương quyết và trung thực hơn, bằng cách canh tân ơn
thánh và các dấn thân của Bí Tích Rửa Tội, để từ bỏ con người cũ và mặc lấy Chúa Kitô,
để được canh tân tiến tới lễ Phục Sinh, và có thể nói như thánh Phaolô ”không còn
là tôi sống, nhưng là Chúa Kitô sống trong tôi” (Gl 2,20).
Đức Thánh Cha đã
chào các tín hữu bằng nhiều thứ tiếng khác nhau và chúc họ mùa Chay thánh thiện. Rồi
ngài cất kinh Lậy Cha và ban phép lành tòa thánh cho mọi người.