Fjala e Aleksandër Xhuvanit në varrimin e Atë Gjergj Fishtës
Zotnij të ndershëm
Si vetëtimë u-perhap an’e kand të Shqipnisë lajmi i idhët
i vdekjes së poetit t’onë kombëtar At Fishtës dhe e mahnitun mbetet sot mbarë bota
shqiptare, tue kujtue emnin zâmadh t’auktorit të Lahutës së Malcisë, që ka këndue,
si dikur Omeri, burrnin’e besën e fisit t’onë, që ka ndezë zemrat e Shqiptarëvet,
si dikur Tirteu i vjetërsisë.
E me të drejtë i kanë thanë Fishtës Tirteu i
Shqipnisë, se sikurse ai me elegjit’ e tij ndezi zemrat e Spartanëvet për luftë, njashtû
edhe epopeja e Lahutës, odet edhe elegjit’e Mrrizit të Zanavet e të poezivet të tjera
kanë mbjellë në zemër të djelmnisë s’onë dashunin e pamasë për truellin e të parëvet
dhe për gjuhën amtare.
Nji këto dy ideale, atdhedashtënija dhe ruejtja e gjuhës
si dritën e synit, lavrimi e përparimi i saj kanë qenë polat, rreth së cilëvet shtrihej
gjithë vepra e çmueshme e Fishtës. E s’ka kush tjetër veç neve arsimtarëvet që kemi
pasë e kemi ndëpër duer edhe ua kemi mësue nxanësvet poezit’e tij, që e çmon mâ mirë
veprën zâmadhe të Fishtës, e cila si nji far i math dritëdhanës ka ndriçue mendjen
e djelmënisë s’onë, si nji Ungjill shkëndimath morali ka zbutë e ka edukue zemrën
e saj.
Nuk ka qenë pra Fishta për ne vetëm nji poet kombëtar epik, lirik, dramatik
e satirik, por edhe nji edukator i rinisë s’onë. Nuk kanë mësue e shijue nxanësit
e shkollavet t’ona vetëm artin e tij poetik, bukurin’e harmonin’e vargut, rrjedhshmnin’e
dlirsin’e stilit e të gjuhës së tij, që âsht nji thesar i pashterun frazeologjije
e leksikologjije të kulluet, por kanë thithë prej veprës së tij, si nji nektar të
hyjnueshëm të bletës attike, idealet mâ të nalta të njerëzimit: urtinë, burrninë,
besën, drejtësinë e dashuninë për të mirën, të bukurit, të drejtën e të vërtetën. Nuk
jam unë, o burra, i premë sot që të mund të thuri imne për veprën lavdimadhe të At
Fishtës. Âsht historija që ka për të zbukurue faqet e saj me emnin zâmath të tij;
âsht letërsija e jonë që do të mburret për veprat e tij grat-plota e të pavdekshëme;
janë
Zanat e malevet t’ona, që ai ua përcillte vallet me lahutën e tij, që
kanë me këndue me katrime kumbim-randa deri te froni i Empirit, veprën e kangatorit
zâ-ambël të tyne; âsht djelmënija shqiptare që ka për t’u-ushqye e për t’u-vaditë
me manën hyjnore të tij; së mramit âsht Shqipnija mbarë, Gegë e Toskë, malsi e qyteta,
që do të kujtojnë, deri sa të ndrisë e diellit rrota, emnin e njenit prej bijvet të
mëdhej të saj, që e deshi, e lavdoi dhe e nderoi për gjithë jetën. Na të gjithë
lavdimtarë të veprës së tij, shokë e nxanës të tij, të pikëlluem e të mallëngjyem
thellë, kah kujtojmë veprat e tij, fjalët e ambëla e plot atdhedashtëni e këshillat
e tij, le t’i lutemi Fuqimadhit Perëndi, që t’i caktojë pranë fronit nji vend të meritueshëm,
si në kët dhe, prej kah të vijojë me i lutë për lumnin e Shqipnisë.
Shkoder
31 dhjetor 1940
Fjalimi i Aleksandër Xhuvanit në varrimin e At Gjergj Fishtës.
Ribotuar nga Ardian Klosi ne gazeten SHEKULLI me 14.03.2010