Часта людзі, тлумачачы свае паводзіны ў якой-небудзь жыццёвай сітуацыі, кажуць, што
так паступіць падказала ім сумленне. Што гэта за «звер» - сумленне? Чаму яно важне
для гэтак вялікай колькасці людзей? Чаму яно адным дазваляе, а іншым - у падобных
сітуацыях — забараняе? Якую ўладу мае над табой сумленне? Давайце паспрабуем адказаць
на гэтыя пытанні сёння разам!
Голас Бога ў сэрцы
Сумленне - як
вучыць Каталіцкая Царква - гэта голас Бога ў сэрцы чалавека, які ў патрэбны момант
загадвае яму здзяйсняць дабро і пазбягаць зла (параўнай Катэхізіс Каталіцкага Касцёла
1776-1779). Не ці моцна сказана: «голас Бога»? Чаму ж тады чалавек так часта памыляецца,
прытрымліваючыся наказам свайго сумлення?
Адказ просты. «Голас Бога» гучыць
у нашым сэрцы, але вось чуем мы яго па-рознаму. Гэтак жа, як у выпадку са гукавымі
хвалямі існуюць розныя ступені ўспрымання гуку: абвостраным або музычны слых, добры
слых, частковая і поўная глухата.
Падобныя ступені ўспрымання існуюць і ў дачыненні
да нашага ўнутранага голасу. Мы па-рознаму чуем нашае сумленне... Аднак кожны чалавек
мае здольнасць няспынна паляпшаць свой «ўнутраны» слых. Вось яшчэ адзін вобраз: сумленне,
як бруднае люстэрка. Люстэрка можна праціраць, мыць, чысціць... І, як следства, лепш
бачыць адлюстраваныя ў ім прадметы.
Сумленне наша (хоць і з'яўляецца рэчаіснасцю
дадзенай нам звыш) аднак мае і чалавечую складнік — выхаванне. Яно сфарміравана з
розных фактараў, такіх як ўплыў нашай сям'і, акружэння, тых каштоўнасцяў, якія мы
прымаем за свае. Наша сумленне працягвае фарміравацца пад уплывам нашых рашэнняў і
ўчынкаў, а таксама пад уплывам нашых перакананняў.
Маральная навука Каталіцкай
Царквы кажа аб тым, што чалавек абавязаны прытрымлівацца голасу свайго сумлення, нават
у тым выпадку, калі яго сумленне памыляецца, бо інакш можа адбыцца сур'ёзны ўнутраны
канфлікт. Беручы пад увагу ўсе вышэй сказанае, вылучым тры важныя рэчы, якія варта
памятаць кожнаму: 1. Сумленне - гэта голас Бога і таму нам варта паступаць паводле
сумлення. 2. Ад нас залежыць, як мы выхаваем (сфармуем) нашае сумленне. 3. Сумленне
- гэта суб'ектыўная маральная норма асобы і таму мае патрэбу ў аб'ектывізацыі, суаднясення
з рэальнасцю, якая знаходзіцца па-за чалавека.
Эталон для сумлення
Ну
што ж... Напэўна ў шматлікіх слухачоў, напрошваюцца пытанні. Магчыма вось некаторыя
з іх: як правільна выхаваць сумленне, з якой аб'ектыўнай рэальнасцю яе суаднесці?
Сапраўды, што ж з'яўляецца эталонам? Якім метрам можна вымераць «голас Бога», якія
адзінкі вымярэння ужыць?
Павінен ўзрадаваць Вас, сябры! Такі эталон існуе.
Гэты эталон - 10 Божых запаведзяў. Мы - хрысьціяне - верым, што крыніцай 10 запаведзяў
з'яўляецца сам Бог, Яго Аб'яўленне. Вось чаму маральная навука Каталіцкай Царквы называе
10 запаведзяў - аб'ектыўнай маральнай нормай.
10 запаведзяў з'яўляюцца галоўным
інструментам фарміравання нашага сумлення. Напрыклад, у маладосці, у перыяд маіх пошукаў,
мяне хвалявала пытанне адносна запаведзі «Не чыні пералюбу». Ну ніяк маё сумленне
не бачыла ў гэтым нічога дрэннага («што ж тут дрэннага, калі я і яна не супраць?»
- так разважаў я).
Аднак, я верыў у тое, што Біблія - гэта слова Божае, таму
імкнуўся быць паслядоўным. Я сказаў Богу ў малітве: «Я не разумею гэтай запаведзі,
але буду паслядоўна ёй прытрымлівацца, таму што так кажаш Ты праз сваё Слова». Пазней
прыйшло да мяне і разуменне, аднак першым крокам было рашэнне паступаць так, як кажа
запаведзь. Вось такім чынам маё сумленне набыла новую «форму».
Шаноўныя сябры,
яшчэ раз я хачу звярнуць вашую ўвагу на тое, што сумленне і запаведзі ні ў якім выпадку
не супрацьстаяць друг другу. Наадварот, сумленне і дэкалог супрацоўнічаюць і ўзаемадапаўняюцца.
Будзем
верныя свайму сумленню і Божым Запаведзям. На гэтым я развітваюся. Вы слухалі «З сэрцам
у кантакце». З вамі быў я, айцец Андрэй Буйніч. Вашыя лісты з пытаннямі дасылайце
на эмэйл: zsercam@gmail.com Да хуткай сустрэчы.