“Drejt Krishtlindjes: shtegtim atje, ku dashuria e Zotit iu dëftua mbarë botës”: Në
kërkim të amshimit.
Në botën e lashtë sundonte mendimi se jeta përfundon me vdekjen. Janë të njohura fjalët,
që perandori Adrian ia drejtoi vetvetes, pak para se të niste zbritjen e madhe,
në angrrat e dheut, pa kthim e pa shpresë, siç besohej asokohe:
“Shpirt
i vogël i humbur, i ëmbël, Ti shok e mik i korpit. Tani po zbret
në vise pa ngjyrë e pa blerim përplot me thepa. Nga
shtëpia e re, te amza e korpit të kalbur, ku nuk ka fare gëzim. Një
çast, ende të lutem. T’i shikojmë bashkë përsëri këto brigje blu, aq
fort të shtrenjta. Të gjitha sendet, që aq i deshëm; sa
s’jemi kapë ende te gryka e varrit, ku dheu shprishet mbi fytyrë e
sos çdo gjë!
Prej këtij sfondi jehon fort kumti i krishterë i jetës së
përtej varrit, aq i dëshiruar nga njerëzit e të gjitha kohëve, që nga bota e lashtë,
kur ngushëllimi për një jetë pa mort ishte ende vetëm ëndërr.
“Nuk them
se e meritojmë jetën e amshuar... them se kemi nevojë për të, pavarësisht në se e
meritojmë ose jo... Them se jeta që kaloj nuk më kënaq, se kam etje për përjetësi,
se pa të, gjithçka është fare pa kuptim. Kam nevojë! Kam shumë nevojë! Pa të, jeta
s’ka gëzim. Madje s’ka asgjë të re për të më thënë. Tepër e lehtë të pohosh: Jeto
ashtu si të vijë, kënaqu me jetën, ashtu si të rrjedhë. E si t’ia bëj unë i varfëri,
që nuk kënaqem me kaq?”. Nuk janë mendime të ndonjë njeriu të lashtë, këto
që pasojnë shkrimin e Perandorit romak. Autori i tyre është Miguel de Unamuno1,
që sigurisht nuk ishte mbrojtës i fesë. Malli, dëshira e përjetës, e shtyn njeriun
të kthehet i kulluar atje, kah ishte nisë. E, po deshi, mund ta endë me besim, virtyte
e vepra të mira, petkun e bardhë të kthimit.
1 Miguel Unamuno (Bilbao,
29 shtator 1864 – Salamankë, 31 dhjetor 1936): poet, filozof, shkrimtar, dramaturg
e politikan spanjoll.