ԷՋ ՄԸ ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԵՆԷՆ

Անուշաւան Տէր Ղեւոնդեան
Անուշաւան Տէր Ղեւոնդեան ծնած է Թիֆլիս 1887-ին, ուր եւ ստացած է իր նախնական ուսումները, ինչպէս նաեւ սորված է երաժշտագիտութիւն` տեղւոյն երաժշտական Ուսումնարանին մէջ։ Ապա կը գտնենք զինք Սան Փեթերսպուրկ, ուր 1915-ին կ՛աւարտէ իրաւաբանական մասնաճիւղը, միեւնոյն ատեն յաճախելով նաեւ կայսերական քաղաքի երաժշտանոցը, ուր ունեցած է բազմաթիւ անուանի ուսուցիչներ. Լիադով, Գլազունով, Կալաֆատի, Շթայնպերկ եւ ուրիշներ։ Նախապէս գործակցած է Սպիրիտոն Մելիքեանի եւ միասին հրատարակած են Շիրակի շրջանի ժողովրդական երգերու եւ պարերու կտորներ։
Այս ուսումնասիրութիւններու հիման վրայ, հետագային ստեղծած է հայկական երաժշտութեան առաջին սիմֆոնիկ գործերէն մին, որ է Շիրակի Էդիւտները, 1916-ին։ Ջանացած է իւրացնել թէ հայկական թէ ռուսական ժողովուրդներու դասական երաժշտութեան աւանդութիւնները, ստեղծելով իւրայատուկ ոճ մը երաժշտական ստեղծագործութեան մէջ։
1917-1925 կը դասաւանդէ Թիֆլիսի մէջ, նիւթ ունենալով երաժշտութեան տեսական բաժինը, ինչպէս նաեւ երաժշտական գործիքներու վերաբերեալ գիտութիւնը։
Ապա կ՛անցնի Երեւան, ուր բացի դասաւանդելէ երաժշտութեան պատմութիւնը, տեսութիւնը եւ դաշնաւորումը, 1926-էն մինչեւ մահը, եղած է նաեւ խմբավար Երեւանի պետական Անսամպլի, 1926-1930։ Չորս տարի մեկնած է Պաքու, Ազրպայճան, հոն եւս կարգուելով խմբավար տեղւոյն Երաժշտանոցին, 1934-1938։
Տէր Ղեւոնդեան մահացած է Երեւան 6 Յունիս 1961-ին, ձգելով մեծ համաբաւ վարպետ երաժշտագէտի, մանաւանդ մանկավարժական գետնի վրայ։
Իր երաժշտական գործերը
Տէր-Ղեւոնդեան կ՛օգտագործէ ընդհանրապէս դիւցազներգական ոճը, ընդելուզուած քնարականին հետ. Շատ հաճելի համերգներ հրամցուցած է իր կեանքի ընթացքին բոլոր Կովկասեան ազգերու պատկանող ժողովուրդներուն անխտիր։
Հեղինակ է Սեդա օփէրէթին, ներշնչուած Լեւոն Շանթի մէկ գրուածքէն (1922)։
Ունի նաեւ Արեգակի ցոլքերում Օփերա-Պալլէթը, բեմադրուած Երեւան 1949-ին։
Իր օփերաներն են. Հրօ Հարսը ըստ Ճապարլիի, գրուած 1936-ին. Անահիտ, ըստ Ղազարոս Աղայեանի, գրուած 1940-ին։
Ունի նաեւ Պալէթներ. Աղթամար եւ Վահագնի Ծնունդը, ճոխացուած բանաստեղծական ասմունքներով (Վոքալիզ)։
Ընդհանրապէս ինքն է որ կը ղեկավարէր իր ստեղծագործութիւնները բեմի վրայ եւ յաջող ելոյթներով կը խանդավառէր հանդիսատեսները։ Մեծ ազդեցութիւն ունեցած է նաեւ նորահաս սերունդի երաժշտական արուեստի գծով դաստիարակութեան ու բարգաւաճման մէջ. որպէս ուսուցիչ` ջամբած է իր գիտութիւնը բոլորին անխտիր։
Անուշաւան Տէր-Ղեւոնդեան հրատարակած է գրքոյկ մը 1933-ին, նուիրուած Ռիչարտ Վակների։ Իր գործն է նաեւ Երաժշտութեան տարրական Թէորիայի դասագիրքը, բազմիցս հրատարակուած եւ գործածուած որպէս դասագիրք երաժշտութեան եւ դաշնաւորումի։ Իր դաստիարակչական դերը դրական մեծ արդիւնք ունեցաւ, հասցնելով երաժշտագէտներու սերունդներ Հայաստանի մէջ։