Atë Shtjefën Gjeçovi OFM martir i fesë dhe i kulturës
Duke shfletuar kalendarin historik, përkujtojmë sot përvjetorin e vrasjes së françeskanit
shqiptar At Shtjefën Gjeçovit. Figurë poliedrike e rëndësishme për Kishën dhe kulturën
shqiptare Atë Shtjefën Gjeçovi e dha jetën për Krishtin e popullin e tij të dashur
shqiptar. Françeskani shqiptar nga Janjeva afër Prishtinës, Atë Konstantin Shtjefën
Gjeçovi lindi më 12 korrik 1874. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ku u dallua
për zgjuarsi, karakter, vullnet të fortë e fe, cilësi këto që i ranë në sy edhe priftit
të Janjevës i cili u propozoi prindërve të tij ta dërgonin në një shkollë më të mirë
siç ndodhi që shkoi në kolegjin e Françeskanëve në Troshan e pastaj në Shkodër për
të vijuar studimet e larta filozofike e teologjike në Bosnje. Pas mbarimit të studimeve,
i pajisur me dije e kulturë të lartë e të rrallë, Atë Gjeçovi 22 vjeçar kthehet në
mesin e popullit të vet shqiptar, ku si meshtarë i ri françeskan filloi përhapjen
e diturisë së fituar aty ku shërbente si meshtarë, si në Troshan, Rubik, Laç, Zarë,
Shkodër, Gomsiq, Sapë, Theth, Prekal, Vlorë, Pejë, Gjakovë e Zym afër Prizrenit ku
edhe u vra mizorisht më 14 tetor të vitit 1929. Atë Shtjefën Gjeçovi, figurë e
ndritur e rilindjes Kombëtare Shqiptare, e deshi aq fort popullin dhe Atdheun sa jetën
e vet e vulosi me gjak dhe dëshmoi me veprën e vet. Rruga që iu mbyll me vdekjen tragjike,
ishte vazhdim i një veprimtarie patriotike të gjatë, që e pat filluar qysh herët,
në vitet e fundit të shekullit XIX. Fjalëve që shkroi kur ishte i ri 26 vjeçar: “Ngrehuni
burra, çohuni trima...Liri të lypim, të lypim hakun”, ia u mbeti besnik deri në vdekje,
duke kërkuar “hakun” për popullin, jo vetëm në kuptimin e lirisë nga robëria e pushtuesve
të huaj, por edhe të lirisë nga sunduesit feudalë-bajraktarë vendas që rendonin mbi
të. Këtë liri të popullit e vendit të vet, Atë Gjeçovi e kërkoi edhe në kuptimin e
njohjes së popullit, të rolit të tij si krijues i vlerave me autentike të kulturës
popullore kombëtare shqiptare. Kjo ishte gurra që frymëzoi vazhdimisht të gjithë veprimtarinë
e Atë Shtjefnit si bari shpirtëror, si patriot i patrembur, se mësues i zgjuar, si
letrar, teologe e shkencëtar. Po kujtojmë disa nga veprat e tija: “Dashuria
e atdheut”, drama “Agimi i qytetnisë”, “Shqiptari ngadhënjyes”, “Përkrenarja e Skënderbeut”,
botimi i “Kanunit të Lekë Dukagjinit”, vepra “Trashëgime trako-ilire”, “Jeta e Shën
Luçisë, Shna Ndou i Padues, Atil Reguli – përkthim i lirë i dramës me 3 akte të Pjetër
Metasatasit, “Vazja e Orleans-it ose Joana D’Ark mbas A.F. prej Bergamos dhe vepra
e fundit teologjike “Shpërblesi i botës ase Jeta e Jezu Krishtit”, të cilën e shkroi
me qellim që të mësojë dhe edukojë popullin në frymën e gjuhës shqipe dhe në të vërtetat
dhe frymën e dashurisë së Jezu Krishtit.