Ach ten Ratti! – zapiski kard. Pacellego

Wiemy już, jak pracował kard. Eugenio Pacelli, co myślał przyszły Papież Pius XII i w czym na przykład nie zgadzał się ze swym poprzednikiem, Piusem XI. Prefekt Tajnych Archiwów Watykańskich, bp Sergio Pagano, opublikował pierwszy tom notatek kard. Pacellego, z czasów, gdy ten był sekretarzem stanu, a zatem z lat 1930-1939. Podobno od najmłodszych lat nie rozstawał się on z notesem i ołówkiem. Kiedy w Watykanie stał się drugą osobą po papieżu, notatki robił już w sposób bardzo systematyczny, wręcz pedantyczny. Zapisywał więc swoje wrażenia po wszystkich ważniejszych wydarzeniach, m.in. po niemal codziennych porannych spotkaniach z Piusem XI. Ze względu na ich treść notatki trafiły z czasem do Tajnego Archiwum Watykańskiego. W roku 2006 zostały udostępnione historykom wraz z całą dokumentacją pontyfikatu Piusa XI. Prefekt archiwów, bp Pagano, postanowił je opublikować, bo w jego przekonaniu są to materiały przełomowe.

Na pytanie dziennikarza włoskiej gazety Avvenire, czy będzie odtąd trzeba na nowo napisać podręczniki do historii, bp Pagano odpowiedział: „Całkiem na nowo chyba nie, ale niektóre sądy o Pacellim czy papieżu Rattim na pewno będzie trzeba skorygować”. Tytułem przykładu prefekt watykańskich archiwów podaje stosunek do Mussoliniego. Kard. Pacelli starał się być bardziej dyplomatyczny, podczas gdy Pius XI optował za podejściem bardziej stanowczym. Z notatek ówczesnego sekretarza stanu dowiadujemy się również o tajnym konsystorzu z 1931 r., na którym Pius XI miał przywołać do porządku kardynałów niezadowolonych z Traktatów Laterańskich. Apodyktyczny Achille Ratti wymógł na kolegium kardynalskim jednomyślne stanowisko względem paktów z Mussolinim, mając na względzie dobra Kościoła – stwierdził bp Pagano.

Notatki kard. Pacelliego ukażą się w kilkunastu tomach. Jak na razie do księgarń trafił jedynie tom pierwszy. Przepisanie tekstu i jego krytyczne opracowanie wymaga wielkiej pracy zespołu redakcyjnego. Ówczesny sekretarz stanu pisze w nich zarówno o rzeczach błahych, na przykład jałmużnie dla ubogiej wdowy, jak i bardzo poważnych: na przykład o stosunku do nazizmu, delikatnych relacjach z Hiszpanią czy dyktaturami w Ameryce Łacińskiej.

kb/ avvenire