Giáo Hội và công tác tái thiết sau trân động đất tại Chilê

Phỏng vấn Đức Cha Ricardo Ezzati Andrello, Tổng Giám Mục Concepcion về việc tái thiết, 7 tháng sau vụ động đất tại Chile

Cách đây 7 tháng, lúc 15 giờ 34 phút chiều ngày 27-2-2010 một trận động đất mạnh tới 8 chấm 8 theo thang Richter đã xảy ra dưới lòng biển Nam Thái Bình Dương, cách xa thành phố Concepcion 115 cây số, và cách xa thủ đô Santiago de Chile 350 cây số. Đây là trận động đất lớn nhất tại Chile kể từ năm 1960, và là trận đông đất mạnh nhất sau trận động đất trong Ấn Độ Dương hồi năm 2004. Trận động đất tại Chile đã làm phát ra một năng lực mạnh hơn 1.000 lần đối với trận động đất xảy ra tại Haiti ngày 12 tháng giêng năm 2010, và 30.000 lần mạnh hơn trận động đất trong vùng L'Aquila bên Italia năm 2009.

Bà tổng thống mãn nhiệm Michelle Bachelet đã tuyên bố tình trạng tai ương quốc gia. Trận động đất đã khiến cho 500 người chết, 2 triệu người tị nạn, và gậy ra các thiệt hại tới 30 tỷ mỹ kim.

Các khoa học gia thuộc trung tâm NASA của Hoa Kỳ cho biết trận động đất tại Chile đã khiến cho trục quay của trái đất bị lệch đi 8 centimét, và khiến cho ngày rút ngắn lại 1,26 micro giây.

Các thành phố đã cảm thấy trận động đất là Talcahuano, Arauco, Lota, Chiguayante, Canhete và San Antonio. Tại thủ đô Santiago de Chile người ta đã cảm thấy sức mạnh lên tới độ 8 của thước Mercalli. Trận động đất cũng đã được cảm thấy tại các thành phố bên Argentina như: thủ đô Buenos Aires, Córdoba, Mendoza và La Rioja. Báo động sóng thần tsunami đã khiến cho 53 quốc gia vùng Thái Bình Dương ở trong tình trạng căng thẳng. Trận động đất đã làm nổi sóng lớn hồ Pontchartrain, ở phía bắc thành phố New Orleans bên Hoa Kỳ, cách xa trung tâm động đất tới 7.600 cây số.

Trong vùng Maule và Bio Bio, là hai nơi bị thiệt hại nặng nhất, các đổ vỡ đã được thu dọn, và thay vào đó là các trại tạm trú cho 161.000 dân trong đó có 65.000 người thuộc thành phố Bio Bio bị mất hết nhà cửa. Hiện nay họ được trú ngụ trong 60.000 căn nhà tiền chế, chia thành 80 làng. Linh Mục Agostino Molteni, thuộc tổng giáo phận Concepcion, cho biết tuy tạm bợ, nhưng các căn nhà tiền chế này cũng giúp dân chúng có chỗ trú ngụ tránh cảnh mưa gió. Nhưng trời mùa đông rất lạnh, có gió thổi 95 cây số giờ, nên có rất nhiều trẻ em bị bệnh phổi. Các điều kiện sống khó khăn và đất tiếp tục rung khiến cho dân chúng rất căng thẳng. Nhưng sáng sáng họ vẫn thức dậy đi làm việc hay tham dự thánh lễ.

Trong các thành phố lớn như Concepcion hay Constitucion, các cơ cấu hạ tầng đã bắt đầu sinh hoạt trở lại, trong đó có các nhà thương. Tại những nơi bị thiệt hại qúa nặng, trong khi chờ đợi nhà thương được tái thiết, các bệnh nhân được săn sóc trong các lều. Tuy bắt đầu trễ hơn 1 tháng, nhưng năm học cũng đã khai giảng hồi tháng 3. Trận động đất đã phá hủy 4.000 trường học tức 45% tổng số các trường học trong vùng. Để đương đầu với tình trạng này tại các trường ốc còn sử dụng được người ta tổ chức mỗi ngày 2 hay 3 đợt học khác nhau cho các học sinh thay phiên nhau theo học.

Caritas Italia đã cộng tác với Caritas quốc tế phối hợp việc cứu trợ ngay từ ban đầu và phân phát 5.000 tấn thực phẩm cho 250 giáo xứ. Hiện nay việc trợ giúp tập trung vào giới ngư phủ và nông dân sống trong 11 vùng dọc bờ biển Temuco và chung quanh Concepcion, tổng cộng là 2.063 gia đình. Caritas quốc tế đang trợ giúp tổng cộng tất cả là hơn 100.000 gia đình.

Tổng thống tân cử ông Sebastian Pinhera đã chính thức nhận chức ngày 11 tháng 3, tức hai tuần sau khi xảy ra trận động đất. Ông cho biết giai đoạn tái thiết đã bắt đầu. Giai đoạn thứ nhất đã kết thúc một cách tích cực với lễ nghi tưởng niệm các nạn nhân tổ chức tại Concepcion là vùng bị thiệt hại nặng nhất. Thống kê của Ngân hàng trung ương Chile cho biết kinh tế đã gia tăng 6,5% và đã tạo thêm được 105.000 chỗ làm việc mới cho các công nhân. Nạn thất nghiệp trong vùng Bio Bio cao nhất Chile nay đã giảm tử 11% xuống 10,2%.

Tại Cauquenes, một thành phố nhỏ vùng Maule, nhà thờ chính tòa cũng đã bị sập trong trận động đất. Trong những lúc đất rung Linh Mục José, cha chính giáo xứ, cũng bị hút vào một cơn lốc xoáy. Nhưng khi tỉnh lại, cha đã góp phần bắt tay vào việc cấp cứu các nạn nhân. Sau đó là dựng các nhà kho chứa đồ đạc bên cạnh các nhà tạm trú cho dân chúng, vì các nhà tiền chế qúa nhỏ không đủ chỗ chứa hết đồ đạc của họ. Cha khích lệ các sinh viên đại học tiếp tục việc học tại các trường gần nhất, đừng bỏ lỡ năm học. Và hàng ngày cha đều dâng thánh lễ cho dân chúng tại quảng trường chính tỉnh Cauquenes, đôi khi khác, cha dâng thánh lễ ngay trong vườn nhà xứ. Sau đó cha đã dựng một lều nhà nguyện, và bắt tay vào việc quyên góp cho công tác tái thiết nhà thờ chính tòa. Cho tới nay cha đã quyên góp được 10 triệu pesos, và Chúa Nhật nào cha cũng thông tin cho tín hữu về tình hình cứu trợ và trùng tu.

Tại San Bernardo thuộc vùng Maipù, ông Luis Aranguiz, giám đốc tư thục thánh nữ Terexa, đã bỏ tiền riêng tu sửa trường, để cho học sinh có thể trở lại lớp học. Sau khi tu sửa trường của mình, ông quyết định trùng tu ngôi trường công của làng Sauzal gần đó. Trước khi xảy ra trận động đất có 200 trẻ em theo học tại trường này, đa số là con của các nông dân trong làng. Hiện nay trường xây đã gần xong. Mỗi đêm có 100 người không nhà được ngủ tại đây, trong khi chờ đợi có các nhà tiền chế cho họ. Các trẻ em trong làng hiện đang phải học trong một căn lều lớn, nhưng ông Aranguiz hứa với các em là chẳng bao lâu nữa các em sẽ lại được học trong trường mới tái thiết.

Sau đây chúng tôi xin gửi tới qúy vị và các bạn một số nhận định của Đức Cha Ricardo Ezzati Andrello, Tổng Giám Mục Concepcion, về việc tái thiết, bẩy tháng sau vụ động đất tại Chile.

Hỏi: Thưa Đức Cha Andrello, tổng giáo phận Concepcion của Đức Cha đã bị trận động đất gây ra nhiều thiệt hại nhất. Sau giai đoạn đầu là dọn dẹp các đỗ vỡ, giáo phận đã bước sang giai đoạn hai là tái thiết. Đức Cha có nhận xét gì về tình hình hiện nay?

Đáp: Niềm hy vọng không chết. Sự giận dữ của trái đất và biển khơi cũng không giết chết được niềm hy vọng. Bổn phận của Giáo hội là bảo vệ niềm hy vọng và làm cho nó lớn lên trong tâm trí và cuộc sống con người. Thật không phải là điều dễ dàng. Việc tái thiết tiến triển, nhưng để trông thấy các cải tiến cần phải có thời gian. Trong khi chờ đợi thì dân chúng phải chịu cảnh gía lạnh trong các nơi tạm trú. Khi trời mưa thì toàn vùng biến thành bãi bùn lầy. Trong những giờ cao điểm đường sá chật cứng xe cộ, vì đa số các cầu đã gẫy sập trong trận động đất ngày 17 tháng hai năm nay, khiến cho việc giao thông trở thành hỗn loạn không chịu nổi.

Tuy nhiên, điều khiến cho tôi bận tâm và lo âu nhất là cảnh thất nghiệp. Trong vùng này thất nghiệp đã là một tệ nạn trường kỳ, nhưng giờ đây vụ động đất đã làm sập các cơ sở kinh doanh và các hàng quán, khiến cho nạn thất nghiệp trở thành trầm trọng hơn. Chẳng hạn như 44 trung tâm thương mại ở trung tâm thành phố đã sụp đổ trong nháy mắt. Các chủ nhân bị sạt nghiệp hiện sống trên hè phố, và người ta chưa tìm ra giải pháp nào cho họ. Trong các thành phố nhỏ, số người thất nhiệp lại còn cao hơn nữa. Tại Talcahuano chẳng hạn, trận động đất đã nuốt trửng 2.000 hàng quán thương mại.

Hỏi: Nhưng các thống kê mới đây cho thấy nền kinh tế Chile đang lên mà, thưa Đức Cha. Chẳng hạn trong vùng Bio Bio thuộc giáo phận Concepcion, số người thất nghiệp đã giảm 0,8%, cả khi vẫn còn có tới 10,2% không có công ăn việc làm?

Đáp: Đúng thế. Nhưng những người phải gánh chịu các thiệt hại nhiều nhất là các thương gia nhỏ, cũng như các hãng xưởng nhỏ có tính cách gia đình, vì các hàng quán và hãng xưởng của họ bây giờ chỉ còn là đống gạch vụn. Đa số họ là người dân sống trong vùng này, đặc biệt là nhóm các ngư phủ. Hàng ngàn người đã mất đi nguồn lợi chính của họ là chiếc thuyến đánh cá. Và mất thuyền đánh cá, thì cũng mất luôn công ăn việc làm. Hiện nay có biết bao nhiêu người không biết phải xoay sở ra sao để sống, nên họ quyết định di cư tới các vùng khác. Và thường khi là di cư một mình, không có gia đình đi theo. Đây là một tình trạng rất khó khăn và thương tâm.

Hỏi: Tại Concepcion và trong các thành phố nhỏ chung quanh, mới đây đã xảy ra các vụ phản đối của các nạn nhân trận động đất. Nói chung, đâu là tâm tình và thái độ của người dân, thưa Đức Cha?

Đáp: Dân chúng đã phản ứng với sự khôn ngoan và kiên nhẫn. Dĩ nhiên, mọi người đều lo lắng chứ. Và cùng với sự lo âu cũng xuất hiện dấu hiệu đầu tiên của các xung khắc xã hội. Chính quyền phải mau mau hành động, để tránh xảy ra các hậu qủa tiêu cực. Tuy nhiên, tôi vẫn biết rằng đó không phải là chuyện đơn sơ, dễ giải quyết.

Hỏi: Thưa Đức Cha, cách đây một tháng nhà thờ chính tòa Concepcion đã có thể mở cửa trở lại, mặc dù các tu sửa vẫn chưa hoàn tất. Hầu như phân nửa các nhà thờ tại Chile đã bị hư hại vì trận động đất. Vậy việc trùng tu các nhà thờ đã tới đâu rồi?

Đáp: Đây là một công trình dài hạn và mắc mỏ. Có hơn 800 trung tâm bị tàn phá vì trận động đất. Nhưng chúng tôi tiếp tục tiến tới với lòng kiên nhẫn. Nhưng nhất là nhờ tình liên đới của dân chúng. Các giáo xứ kết nghĩa anh em với nhau trong nỗ lực tái thiết, nhưng tình huynh đệ ấy không chỉ hiện hữu trong lãnh vực kinh tế, mà cũng trải dài ra trong các lãnh vực khác nữa và đang đem lại các kết qủa tốt.

Trong các tháng qua giáo dân đã đưa ra nhiều sáng kiến cụ thể giúp tái thiết các nhà thờ bị hư hại. Kể cả các nạn nhân trận động đất là những người đã mất hết nhà cửa sản nghiệp, cũng muốn góp phần cho công tác trùng tu các nhà thờ. Đôi khi chỉ là ít đồng pesos để sửa lại mái, hay để trang trải cho bất cứ công việc tu sửa nho nhỏ nào đó. Chúng tôi đã nhận được biết bao nhiêu bằng chứng của tình liên đới và tình yêu thương.

(Avvenire 20-8-2010)
 
Linh Tiến Khải