Паважаныя cлухачы мы працягваем чытаньне кнігі cьвятара Варшаўcкай Тэалагічнай Акадэміі
і cьвятара Яна Лаха, пад назвай “Блаcлаўлёны, хто прыходзіць у імя Панcкае”. Аўтар
гэтай кнігі‚ праcочвае развіцьцё меcыянкай ідэі ад чаcоў Цара Давіда да першахрыcьціянкай
эпохі, разглядae некаторыя значныя тэкcты Старога і Новага Запаветаў, прадказваючыя
меcіянcтва Езуcа Хрыcта‚ такія, напрыклад, як прароцтва прарока Натана ў 2 кнізе Самуэля.
Cёньня мы працягваем чытаць cтаронкі другой главы гэтай кнігі пад назвай “Адрынуты
наcтаўнік””, дзе аўтар дзе аўтар разважае над эвангельлскімі апiсаньнямі урачыстага
ўезду Езуса ў Ерузалiм. У прыватнасьці, над апісаньнем гэтай падзеі ў чацьвертым эвангельлі.
Апісваючы ўезд Езуса ў Ерузалім, эвангеліста Ян прыводзіць дакладныя часовыя
зазначэньні: як напрыклад “на другі дзень”. Гэтае зазначэньне зьвязвае ў часе дзьве
падзеі: уваскарашэньне Лазара і намашчэньне Езуса Марыяй з яго ўрачыстым уездам у
Ерузалім. Паколькі намашчэньне адбылося “за шэсьць дзён да Пасхі”, можна было прыняць,
што яно адбылося ў суботу, паколькі Пасха ў тым годзе прыходзілася на пятніцу. Пакідаючы
ў баку празмерныя храналагічныя разважаньні, трэба зьвярнуць увагу на характэрны выраз
часта ўжываны апосталам Янам: “на другі дзень”. Далей мы чуем, што “мноства народа
прыйшло на сьвята”. Гэтыя словы падкрэсьліваюць выключнасьць увахода Езуса ў Ерузалім
мацней, чым апісаньне прыгатаваньня да ўваходу, пошуку і набыцьця асьляці, якое робяць
сінаптычныя аўтары. Ян адзначае, што радасьць натоўпу праявілася ў кіданьні пальмавых
галінаў пад ногі ідучага Езуса. За ўзгадваньнем аб гэтым жэсьце стаіць таксама тэалагічная
думка, паколькі пальмовыя галіны выказваюць пакланеньне і ўшанаваньне месіянскага
цара. Такое сімвалічнае тлумачэньне падцьверджваецца словамі з 118 псальма:” Бласлаўлёны
той, хто ўваходзіць у імя Панскае: бласлаўляем мы вас са сьвятыні Панскай“, якія цытуюцца
таксама сінаптычнамі аўтарамі, аднак эвангеліст Ян перадае іх у скароце: “Асанна!
Бласлаўлёны прыходзячы ў імя Пана, Цар Ізраіля!”, прычым, у адрознасьці ад сынаптычных
аўтараў, дадае тытул “Базілеус” , што значыць цар –валадар Ізраіля. Нават калі Лука
таксама ўжывае тытул “Цар”, тым ня меньш ён падкрэсьлівае годнасьць Езуса як цара
ўвогульле, Ян жа, удакладняе яго зьмест, і зазначае на яго месыянскі характар і
адсылае да спробы абвясьціць Езуса царом пасьля насычэньня натоўпу. І гэтым самым
падрыхтоўвае словы, прамоўленыя Езусам перад самім Пілатам: “Пілат сказаў яму: дык
ты Цар? Езуса адказаў: ты кажаш, што я Цар. Я на тое нарадзіўся і на тое прыйшоў
на сьвет, каб сьведчыць аб праўдзе”. Аднак у кожным выпадку, як вынікае з кантэксту,
Ян укладае ў слова “цар-валадар” - рэлігійны сэнс , а не палітычны. Трэба зьвярнуць
увагу таксама на спосаб цытаваньня тэкста з кнігі Захарыі. Ян прыводзіць яго не даслоўна
і не цалкам: “ Не бойся, дачка Сыёна! Вось цар ідзе, седзячы на маладым асьляці”.
Словы “Не бойся” нагадваюць выраз с кнігі прарока Сафаніі: “Не бойся! Ды не саслабнуць
рукі твае. Пан Бог твой пасярод цябе, ён мае моцу ўратаваць цябе...” Ці з кнігі
прарока Ісаіі: “Ерузалім, не бойся, вось Бог ваш”. Прычына збаўленьня ад страху зазначаецца
далей у словах з прароцтва Захарыі. Гэтае выказваньне Ян таксама цытуе не цалкам,
захоўваючы толькі тыя элементы, якія падаюцца яму важнымі для ілюстрацыі яго багаслоўскай
думкі. Такім чынам, мы чуем: “Вось Цар твой ідзе”. Аўтар апусьціў усе падрабязнасьці,
якія датычаць гэтага цара і тыя , што прыводзіцца Матэям, апроч аднаго: ”сядзячы
на асьляці”. Такім чынам, ён адсылае да прароцтва Захарыі, апускаючы сам тэкст,
які ў Сэптуагінце гучыць наступным чынам: “Засядаючым на на асьліце і на маладым
асьляці”, у Яна ж: ”седзячы на асьляці”. Зьмена тэкста, уведзеная Янам, без сумніву,
не была прадыктавана жаданьнем захаваць сэнс старажытна-гэбрэйскага тэксту , а хутчэй
яго вернасьцю традыцыі. Пасьлядоўнасьць падзей у апавяданьні Яна, іншая, чым
у сынаптычных аўтараў, можа сьведчыць аб тым, што Ян не адыходзіць ад прынятых імі
схемаў, але спрабуе дапоўніць іх паведамленьні. Аднак галоўнай прычынай, без сумніву,
зьяўляецца разважаньне аб урачыстым уваходзе Пана ў Ерузалім у сьвятле пасхальных
падзей. Шаноўныя cлухачы, вы cлухаеце cтаронкі з кнігі польcкага бібліcты і тэолага
Яна Лаха‚ пад назвай “Блаcлаўлёны, хто прыходзіць у імя Панcкае”. У нашай наcтупнай
перадачы праз тыдзень мы працягнем чытаньне наcтупных разьдзелаў з гэтай кнігі.