Wystąpienie abp. Zimowskiego na sesji WHO

Tekst wystąpienia Arcybiskupa Zygmunta Zimowskiego,

Przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia

w charakterze Szefa Delegacji Stolicy Apostolskiej

podczas 63. Zgromadzenia Ogólnego Światowej Organizacji Zdrowia 

Geneva, Szwajcaria, 17-21 maja 2010 



Panie Przewodniczący,

Niedawny Raport dotyczący realizacji Milenijnych Celów Rozwoju [Millenium Development Goals] (A63/7) ukazuje nam, co w tym zakresie zostało już osiągnięte i jakie wyzwania są ciągle przed nami. Delegacja Stolicy Apostolskiej pragnie dołączyć swój głos do głosów innych Delegacji, które pochwalają pozytywne wyniki, między innymi w dziedzinach ograniczenia umieralności dzieci, kontroli nad malarią, wzrostu dostępu do leków antyretrowiralnych dla osób chorych na AIDS, w leczeniu i obniżeniu współczynnika zachorowań na gruźlicę.

1. Do osiągnięcia tych celów potrzeba było niemałych wysiłków. Jest jednak prawdą, że stopień ich realizacji różni się w zależności od kraju i w zależności od poszczególnych celów. Z drugiej strony moja Delegacja wyraża sprzeciw wobec programów, które promują aborcję i używanie środków antykoncepcyjnych. Potrzeba raczej zwiększenia liczby inicjatyw wspierających dążenia do „osiągnięcia osobistej dojrzałości w sferze seksualnej i wzajemnej miłości w zgodzie z normami moralnymi”( Por. Statement of the Holy See at the Concluding Session of the General Assembly for the Overall Review and Appraisal of the Implementation of the Programme of Action of the International Conference on Population and Development, New York, 2 July 1999). Stolica Apostolska wyraża opinię, że aborcja i metody antykoncepcyjne nie powinny być brane pod uwagę pośród Milenijnych Celów Rozwoju.

Stwierdzamy następnie, że utrzymują się wielkie nierówności pomiędzy systemami zdrowotnymi krajów bogatych i tych o niskim dochodzie, a jeszcze gorsza sytuacja panuje w krajach rozwijających się. Z drugiej strony, wewnątrz krajów bogatych istnieją duże nierówności w dostępie do opieki medycznej. Dotyczy to dostępu do leków i technologii chroniącej życie dla ludzi biednych i odsuniętych na margines, dla których ceny są często zbyt wysokie lub nie ma dla nich odpowiednich struktur medycznych.

W r. 2008 ponad 5 milionów z 9,5 milionów chorych na AIDS/HIV, którzy żyją w krajach słabo rozwiniętych, nie mogło otrzymać odpowiedniego leczenia. Potwierdzono również, że dostęp do leczenia innych poważnych chorób, jak np. malarii i gruźlicy, pozostaje wciąż nieodpowiedni, podczas gdy miliard osób poniosło uszczerbek na zdrowiu z powodu zaniedbania leczenia chorób tropikalnych (Por. WHO, Report on Monitoring the Achievement of the Health-related Millenium Development Goals A63/7). Kraje ubogie pilnie potrzebują pomocy, aby mogły stawić czoło brakowi środków finansowych i wzmocnić swoje systemy sanitarne.

W swojej ostatniej encyklice Caritas in verirtate Ojciec Święty Benedykt XVI skierował mocny apel o „współpracę rodziny ludzkiej”, podkreślając, że: „rozwój narodów jest uzależniony przede wszystkim od uznania przez nie, że stanowią jedną rodzinę, współpracującą w prawdziwej komunii i złożoną z podmiotów, które nie żyją po prostu jeden obok drugiego”(Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, n. 53). Aby uniknąć paternalistycznego modelu pomocy społecznej, który jest wobec potrzebujących jej poniżający, solidarność narodów bogatych względem biednych powinna opierać się na zasadzie pomocniczości. Rzeczywiście bowiem „pomoc gospodarcza, jeśli chce być autentyczna, nie powinna mieć ukrytych celów. Powinna być przydzielana z udziałem nie tylko rządów zainteresowanych krajów, lecz także osób aktywnych gospodarczo na poziomie lokalnym oraz podmiotów odgrywających rolę kulturową w społeczeństwie obywatelskim, łącznie z Kościołami lokalnymi. Programy pomocy powinny w coraz większym stopniu mieć charakter integralny i uwzględniać udział oddolny”(Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, n. 58).

2. Innym czynnikiem, który komplikuje dostęp do leczenia i opieki medycznej, jest fakt, że nie zdołano osiągnąć równowagi pomiędzy prawem ochrony własności intelektualnej a prawem do otrzymywania słusznych korzyści finansowych z tytułu kosztów poniesionych na polu poszukiwań i rozwoju produktów farmaceutycznych oraz diagnostyki. Dotyczy to zarówno pandemii AIDS na poziomie globalnym, jak też podstawowych chorób, na które cierpi ludność krajów ubogich.

Chciałbym przypomnieć apel, który skierował Sługa Boży Jan Paweł II do firm farmaceutycznych przy okazji Konferencji nt. Ekonomia i zdrowie, zorganizowanej przez Papieską Radę ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Oto jego słowa: „Zwracam się z prośbą do producentów lekarstw, aby nigdy nie stawiali zysku ekonomicznego nad poszanowaniem ludzkich wartości, lecz by byli wrażliwi na potrzeby tych, którzy nie mogą korzystać z ubezpieczeń społecznych, oraz aby wprowadzali w życie konkretne inicjatywy mające na celu pomaganie najbiedniejszym i zepchniętym na margines. Trzeba pracować nad tym, by zostały zredukowane, a jeśli to możliwe usunięte, różnice pomiędzy kontynentami, i wzywać kraje najbardziej rozwinięte, aby pozwoliły słabiej rozwiniętym korzystać z ich doświadczenia, technologii oraz części ich bogactwa ekonomicznego”(Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników XIV Międzynarodowej Konferencji Papieskiej Rady ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. 19 XI 1999, n. 5).

Moja Delegacja wyraża nadzieję, że rezolucja dotycząca globalnej strategii i światowego planu działania w sferze zdrowia publicznego, innowacji i własności intelektualnej (WHA61.21) zostanie spontanicznie przyjęta przez wszystkich zainteresowanych i umożliwi między innymi transfer technologii farmaceutycznych i produkcyjnych do krajów rozwijających się (Por. WHO, Report on Public Health, Innovation and Intellectual Property: Global Strategy and Plan of Action A63/6).

Panie Przewodniczący,

3. Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na problem fałszowania produktów medycznych, który jest ogromnym zagrożeniem dla zdrowia publicznego, a który w ostatnich latach osiągnął zatrważające rozmiary. W tym kontekście „trzeba zauważyć, że w krajach rozwijających się poziom fałszowania lekarstw jest bardzo wysoki, przede wszystkim z powodu niewystarczających zasobów ludzkich i finansowych oraz prawodawstwa, które jest słabe na polu produkcji, dystrybucji i importu produktów medycznych” (Abp. Zygmunt Zimowski, Przemówienie do uczestników 26. Światowego Kongresu Federacji Farmaceutów Katolickich (FIPC) nt. Bezpieczeństwo leku, etyka i sumienie farmaceuty, Poznań 11-14 września 2009). W krajach tych problem dotyczy przede wszystkim leków „ratujących życie”. Ponadto fałszowanie i podrabianie lekarstw dotyka przede wszystkim pacjentów pediatrycznych. Potrzeba zatem wspólnego kodeksu etycznego w sektorze produkcji i dystrybucji prepratów medycznych. Mamy szczerą nadzieję, że kampania promowana przez Światową Organizację Zdrowia, z zapewnieniem niezbędnej kontroli ze strony państw członkowskich, stanie się priorytetowa dla wszystkich rządzących i przyczyni się do zwalczania procederu fałszowania leków.

4. Odnośnie do projektu rezolucji dotyczącej wad wrodzonych (Birth Defects – A63/10) Delegacja Stolicy Apostolskiej stwierdza, że życie ludzkie zaczyna się od momentu poczęcia i powinno być chronione nawet wtedy, gdy u dziecka jeszcze w łonie matki wykryto jakieś wady czy objawy choroby. Życie, jako drogocenny dar, musi być zawsze chronione i nigdy nie można działać na jego szkodę czy poddawać selekcji.

5. Kończąc, pragnę wskazać, że wzrasta liczba problemów związanych ze zmianami klimatycznymi i że brak poważnego potraktowania tej kwestii za naszej strony byłby nieodpowiedzialnością. Ojciec Święty Benedykt XVI w swoim tegorocznym Orędziu na Światowy Dzień Pokoju zachęcił do natychmiastowego działania na rzecz ochrony środowiska i podkreślił, że zmiany klimatyczne i degradacja środowiska naturalnego mają wielki wpływ na relizację praw człowieka, takich jak prawo do życia, do wyżywienia i rozwoju (Por. Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010). Papież dodał również, że „kryzys ekologiczny stwarza historyczną sposobność, żeby wypracować wspólną odpowiedź, która pozwoli tak przekształcić model globalnego rozwoju, by wyrażał on większe poszanowanie świata stworzonego oraz integralnego rozwoju człowieka, opierającego się na wartościach właściwych miłości w prawdzie” (Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010, n.9). Stąd życzenie Benedykta XVI, aby został „przyjęty model rozwoju, u którego podstaw znajdzie się centralne miejsce istoty ludzkiej, promocja i dostęp do dobra wspólnego, odpowiedzialność, świadomość, że konieczna jest zmiana stylów życia, oraz roztropność – cnota podpowiadająca, co należy uczynić dziś z myślą o tym, co może zdarzyć się jutro” (Benedykt XVI, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju, 1 stycznia 2010, n.9).

Panie Przewodniczący, dziękuję za uwagę. Niech Bóg was wszystkich błogosławi.



Arcybiskup Zygmunt Zimowski

Przewodniczący Delegacji Stolicy Apostolskiej

na 63. Zgromadzenie Ogólne Światowej Organizacji Zdrowia