Trước cuộc cải tổ phụng vụ của công đồng Vaticanô II, Chúa
nhựt thứ Năm Mùa Bốn Mươi được gọi là Chúa nhựt thứ nhứt
mùa Thương khó, kéo dài 2 tuần lễ cho đến lễ Phục sinh. Lịch
phụng vụ hiện hành chỉ còn dành một tuần cho mùa Thương khó, trùng với
Tuần thánh, và dành chúa nhựt thứ Năm Mùa Bốn Mươi tiếp
tục các đề tài huấn giáo tuỳ theo chu kỳ. Các chúa nhựt của chu kỳ A
trình bày Chúa Giêsu là nước hằng sống, là ánh sáng, là sự sống dựa
theo Tin mừng thánh Gioan. Các chúa nhật của chu kỳ C đề cào lòng nhân
từ của Thiên Chúa và kêu gọi con người hãy thống hối dựa theo Tin mừng
thánh Luca. Tuy nhiên, bài đọc của chúa nhựt thứ Năm trích từ
Tin mừng thánh Gioan. Theo các nhà chuyên môn, trong các thủ bản cổ thời, đoạn
văn mở đầu chương 8 thuật lại cuộc gặp gỡ giữa
Chúa Giêsu và người phụ nữ ngoại tình đôi khi được đặt
trong Tin mừng thánh Luca đôi khi được đặt trong Tin mừng
thánh Gioan, và mãi đến năm 150 mới mang vị trí cố
định như hiện nay. Giọng văn xem ra là của
thánh Luca hơn là của thánh Gioan. Bài huấn dụ trước khi
đọc kinh Truyền tin trưa chúa nhựt được
dành để chú giải đoạn văn này, đặc biệt
là đã chú trọng đến ý nghĩa của việc Chúa Giêsu cúi mình xuống
dùng ngón tay để viết lên đất, được thánh Augustinô
giải thích như là công tác lập pháp giống như trước
kia trên núi Sinai, Thiên Chúa đã dùng ngón tay để viết bản Lề
luật. Bài huấn dụ đã đưa ra nhiều áp dụng thực tiễn, một
đàng là mời gọi các mục tử hãy giúp các tín hữu khám phá ra tình thương
của Thiên Chúa qua bí tích thống hối, đàng khác mời gọi mỗi
người hãy tỏ ra nghiêm khắc đối với tội lỗi nhưng khoan
hồng đối với con người. Sau khi ban phép lành Toà
thánh, đức Bênêđictô XVI đã kêu gọi các bạn trẻ
đến tham dự buổi cầu nguyện vào chiều thứ năm sắp tới tại quảng
trường thánh Phêrô để chuẩn bị mừng ngày Quốc tế bạn trẻ lần
thứ XXV sẽ được cử hành vào chúa nhựt Lễ lá. Sau đây là nguyên
văn bài huấn dụ.
Anh chị em thân mến
Chúng ta đã tới chúa
nhựt thứ năm mùa Bốn Mươi. Năm nay phụng vụ trình bày cho chúng ta đoạn Tin mừng kể
lại việc Chúa Giêsu cứu một phụ nữ ngoại tình khỏi án tử hình (Ga 8,1-11). Khi Chúa
Giêsu đang giảng dạy trong đền thờ, các kinh sư và biệt phái đưa đến một phụ nữ bị
bắt quả tang phạm tội ngoại tình; luật Môsê dự liệu hình phạt ném đá đối với tội đó.
Họ yêu cầu Chúa Giêsu xét xử bà với mục đích là để "thử thách Người" và đẩy Người
vào ngõ bí. Tình hình thật là bi đát: mạng sống của bà và kể cả mạng sống của chính
Người tuỳ thuộc vào những lời sắp nói. Thực vậy, những kẻ tố giác giả hình giả vờ
như đang chờ đợi Người xét xử, nhưng kỳ thực họ muốn tố cáo và xét xử chính Người.
Ngược lại, Chúa Giêsu là kẻ "đầy ân sủng và chân lý" (Ga 1,14). Người đọc thấy thâm
tâm của mỗi người, Người muốn lên án tội lỗi nhưng cứu vớt tội nhân, và lột mặt nạ
kẻ giả hình. Thánh Gioan muốn nêu bật một chi tiết, là đang khi các kẻ tố cáo cứ nằng
nặc đòi Người lên tiếng, thì Chúa Giêsu cúi xuống dùng ngón tay viết trên đất. Thánh
Augustinô nhận định rằng cử chỉ ấy cho thấy Chúa Giêsu là một nhà lập pháp, bởi vì
Thiên Chúa đã viết lề luật với ngón tay trên các tấm bia đá (xc. Chú giải Tin mừng
thánh Gioan 33,5). Như thế đức Giêsu là nhà lập pháp, là chính Công lý. Phán quyết
của Người như thế nào? "Ai trong các ông không có tội thì hãy lấy đá ném bà ta trước
đi". Những lời này chứa đầy chân lý, nó làm sụp đổ bức tường giả hình, và mở rộng
lương tâm đến công lý rộng lớn hơn, công lý của tình yêu, cao điểm của mọi lề luật
(xc Rm 13,8-10). Đó là công lý đã cứu thoát cả ông Saulô, biến đổi ông ta trở thành
thánh Phaolô (xc. Pl 3,8-14).
Sau khi những người tố cáo "lần lượt rút lui,
bắt đầu từ những người gìa nhất", Chúa Giêsu tha thứ tội lỗi cho người phụ nữ, và
đưa bà vào cuộc đời mới, hướng đến điều lành: "Tôi cũng không kết án chị đâu; chị
về đi và từ nay đừng phạm tội nữa". Đó cũng chính là ân huệ khiến cho thánh Phaolô
thốt lên: "Tôi chỉ còn biết một điều là bỏ lại cái gì đàng sau lưng, và lao về trước
mặt, tôi chạy đến cùng đích, đến giải thưởng mà Thiên Chúa đã dành cho tôi ở trên
trời, trong Đức Kitô Giêsu" (Pl 3,14). Thiên Chúa chỉ muốn cho chúng ta được điều
tốt lành và được sống mà thôi. Thiên Chúa đã dự liệu cho sức khỏe linh hồn chúng ta
nhờ các tác viên của Người, cứu thoát chúng ta khỏi sự dữ nhờ Bí tích Hòa giải, ngõ
hầu không ai bị hư mất nhưng tất cả có cơ hội để hoán cải. Trong năm linh mục này,
tôi muốn khuyến khích các vị mục tử hãy bắt chước cha sở họ Ars trong tác vụ bí tích
giải tội, ngõ hầu các tín hữu khám phá ý nghĩa và vẻ đẹp của nó, và họ được chữa lành
nhờ tình yêu lân tuất của Thiên Chúa, Đấng đã sẵn sàng tự ý quên hết tội, ngõ hầu
tha thứ cho chúng ta".
Các bạn thân mến, chúng ta hãy học cùng Chúa Giêsu để
đừng xét đoán và lên án tha nhân. Chúng ta hãy học cho biết tỏ ra nghiêm khắc đối
với tội lỗi - bắt đầu từ tội lỗi của mình! - và khoan hồng đối với con người. Chúng
ta hãy cầu xin Đức Maria, là Thân mẫu Thiên Chúa, kẻ đã được gìn giữ khỏi mọi tội
lỗi, là trung gian chuyển cầu ân sủng mỗi tội nhận thống hối.