Az október 26-án kelt pápai dokumentum utal az 1983. január 25-én megjelent „Sacrae
disciplinae leges” k. Apostoli Rendelkezésre, azaz az Egyházi Törvénykönyv bevezetőjére.
Ez mindenki figyelmét felhívta arra, hogy a hierarchikus rend szerint felépített egyháznak,
mint egyidejűleg spirituális és látható közösségnek, szüksége van jogi normákra, hogy
„az Istentől rábízott feladatoknak, különösen a szent hatalomnak és a szentségek kiszolgáltatásának
gyakorlása megfelelő rendezést nyerjen.”
A tanbeli egység és a lelkipásztori
szempontok hatékonyabb biztosításához szükség van olykor arra, hogy az egyház legfőbb
tekintélye, alapos megfontolások után, megfelelő változásokat hozzon a kánoni törvényekben,
vagy azokat kiegészítse – olvassuk a pápa Motu proprio-jában.
Az „Omnium in
mentem” k. pápai dokumentumhoz Francesco Coccopalmerio érsek, a Törvényszövegek Értelmezése
Pápai Tanácsának elnöke írt magyarázatot. Eszerint a most életbe lépett változások
két kérdéskört érintenek: egyrészt a diakónusok szolgálatának meghatározását, vagyis
a Katolikus Egyház Katekizmusának 1581-es pontját, másrészt a házasságra vonatkozó
három kánoni törvényt.
Az „Omnium in mentem”. k. Motu proprio eredeti latin
nyelvű szövege:
LITTERAE APOSTOLICAE MOTU PROPRIO DATAE Quaedam in Codice
Iuris canonici immutantur
BENEDICTUS PP. XVI
Omnium in mentem Constitutio
Apostolica Sacrae disciplinae leges, die 25 mensis Ianuarii anni 1983 promulgata,
revocavit Ecclesiam, utpote quae communitas sit spiritualis simul ac visibilis atque
hierarchice ordinata, iuridicis normis indigere «ut exercitium munerum ipsi divinitus
concreditorum, sacrae praesertim potestatis et administrationis sacramentorum rite
ordinetur». His enim in normis eluceat semper oportet, ex una parte, unitas doctrinae
theologicae et canonicae legislationis, ex altera vero pastoralis praescriptorum utilitas
quibus ecclesiastica instituta in animarum bonum ordinantur.
Quo efficacius
autem et necessaria haec unitas doctrinalis et ordinatio in finem pastoralem in tuto
ponantur, mature perpensis rationibus, suprema Ecclesiae auctoritas quandoque decernit
opportunas normarum canonicarum mutationes vel additiones in easdem inducit. Haec
quidem est ratio ad promulgationem Nos movens praesentium Litterarum, quae duas respiciunt
quaestiones.
Imprimis, in canonibus 1008 et 1009 Codicis Iuris Canonici de
sacramento Ordinis, essentialis distinctio firmatur inter sacerdotium commune fidelium
et sacerdotium ministeriale simulque dissimilitudo ostenditur inter episcopatum, presbyteratum
et diaconatum. Nunc vero, postquam, auditis Patribus Congregationis pro Doctrina Fidei,
veneratus Decessor Noster Ioannes Paulus II immutandum esse statuit textum numeri
1581 Catechismi Ecclesiae Catholicae, eum in finem ut aptius quoad diaconos doctrina
recoleretur Constitutionis dogmaticae Lumen gentium (n. 29) Concilii Vaticani II,
perficiendam esse Nos quoque censemus normam canonicam hanc eandem rem respicientem.
Quapropter, audita sententia Pontificii Consilii de Legum Textibus, decernimus ut
verba ipsorum canonum immutentur ut infra.
Cum sacramenta praeterea eadem sint
pro universa Ecclesia, unius supremae auctoritatis est probare et definire quae ad
eorum validitatem sunt requisita, necnon decernere quae ad ordinem in eorum celebratione
servandum spectant (cfr can. 841), quae sane omnia pro forma quoque in matrimonii
celebratione servanda valent, si saltem alterutra pars in Ecclesia catholica baptizata
sit (cfr cann. 11 et 1108).
Statuitur quidem in Codice Iuris Canonici eos fideles,
qui “actu formali” ab Ecclesia defecerint, legibus ecclesiasticis non teneri circa
formam canonicam matrimonii (cfr can. 1117), circa dispensationem ab impedimento disparitatis
cultus (cfr can. 1086), necnon circa licentiam pro matrimoniis mixtis requisitam (cfr
can. 1124). Ratio et finis huius exceptionis a norma generali canonis 11 eo spectabant,
ut matrimoniorum ab iis fidelibus contractorum nullitas vitaretur ob defectum formae
canonicae vel ob impedimentum disparitatis cultus.
Horum autem annorum experientia
ostendit, e contra, novam hanc legem pastoralia problemata haud pauca genuisse. Imprimis
difficilis apparuit determinatio et practica configuratio, singulis in casibus, huius
actus formalis defectionis ab Ecclesia, sive quoad eius substantiam theologicam sive
quoad ipsius aspectum canonicum. Multae praeterea exsurrexerunt difficultates cum
in actione pastorali tum in tribunalium praxi. Etenim e nova lege oriri videbantur,
saltem oblique, commoditas ac veluti adiumentum apostasiae illis in locis ubi fideles
catholici exigui sunt numero, vel ubi iniquae vigent leges matrimoniales discrimina
statuentes inter cives ratione religionis; difficilis praeterea fiebat reditus horum
baptizatorum qui novum contrahere exoptarent matrimonium canonicum, post prioris ruinam;
denique, ut alia omittamus, horum matrimoniorum permulta devenerant de facto pro Ecclesia
matrimonia sic dicta clandestina.
His omnibus positis, atque accurate perpensis
sententiis sive Patrum Congregationis pro Doctrina Fidei et Pontificii Consilii de
Legum Textibus, sive etiam Conferentiarum Episcopalium quibus consultatio facta est
circa utilitatem pastoralem servandi aut abrogandi hanc exceptionem a norma generali
canonis 11, necessarium apparuit abolere hanc regulam in canonicarum legum corpus
nunc vigens introductam.
Auferenda proinde decernimus in eodem Codice verba:
"neque actu formali ab ea defecerit" canonis 1117, "nec actu formali ab ea defecerit"
canonis 1086 § 1, et "quaeque nec ab ea actu formali defecerit" canonis 1124.
Itaque
hac de re auditis Congregatione pro Doctrina Fidei atque Pontificio Consilio de Legum
Textibus itemque rogatis sententiam Venerabilibus Fratribus Nostris S.R.E. Cardinalibus
Dicasteriis Romanae Curiae Praepositis, quae sequuntur decernimus:
Art. 1.
Textus can. 1008 Codicis Iuris Canonici ita immutatur ut posthac absolute sic sonet: "Sacramento
ordinis ex divina institutione inter christifideles quidam, charactere indelebili
quo signantur, constituuntur sacri ministri, qui nempe consecrantur et deputantur
ut, pro suo quisque gradu, novo et peculiari titulo Dei populo inserviant”.
Art.
2. Can. 1009 Codicis Iuris Canonici posthac tres paragraphos habebit, quarum prima
et secunda constent textu vigentis canonis, tertiae vero novus textus ita sit redactus
ut ipse can. 1009 § 3 absolute sic sonet: "Qui constituti sunt in ordine episcopatus
aut presbyteratus missionem et facultatem agendi in persona Christi Capitis accipiunt,
diaconi vero vim populo Dei serviendi in diaconia liturgiae, verbi et caritatis".
Art.
3. Textus can. 1086 § 1 Codicis Iuris Canonici sic immutatur: "Matrimonium inter
duas personas, quarum altera sit baptizata in Ecclesia catholica vel in eandem recepta,
et altera non baptizata, invalidum est".
Art. 4. Textus can. 1117 Codicis Iuris
Canonici sic immutatur: "Statuta superius forma servanda est, si saltem alterutra
pars matrimonium contrahentium in Ecclesia catholica baptizata vel in eandem recepta
sit, salvis praescriptis can. 1127 § 2".
Art. 5. Textus can. 1124 Codicis Iuris
Canonici sic immutatur: "Matrimonium inter duas personas baptizatas, quarum altera
sit in Ecclesia catholica baptizata vel in eandem post baptismum recepta, altera vero
Ecclesiae vel communitati ecclesiali plenam communionem cum Ecclesia catholica non
habenti adscripta, sine expressa auctoritatis competentis licentia prohibitum est".
Quaecumque
vero a Nobis hisce Litteris Apostolicis Motu Proprio datis decreta sunt, ea omnia
firma ac rata esse iubemus, contrariis quibuslibet non obstantibus, peculiari etiam
mentione dignis, eaque in Actorum Apostolicae Sedis commentario officiali promulgari
statuimus.
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die XXVI mensis Octobris anno
MMIX, Pontificatus Nostri quinto.