Filluan veprimtaritë festive me rastin e 28 nëntorit 2009 në Romë; dje takimi i Rrethit
italo-shqiptar të Kulturës ‘Besa’.
(22.11.2009 RV)Afrohet festa kombëtare e shqiptarëve, 28 nëntori: tashmë kremtimet
2009 në Romë shënuan veprimtarinë e parë, takimin në mjediset e Rrethit italo-shqiptar
të Kulturës ‘Besa'. Protagonist i këtij takimi ishte doktor Visar Zhiti, Poet,
i cili shtjelloi temën: “Muri i Berlinit dhe letërsia shqiptare”, duke analizuar
hollësisht zhvillimet e letërsisë shqipe gjatë gjithë asaj periudhe, kur u detyrua
të jetojë e të zhvillohet e rrethuar nga gardhi i hekurt, që e ndante botën në dy
pjesë. Foli edhe për krijimin e letërsisë klandestine, e cila pjesërisht pa dritën
e shtypit vetëm pas shembjes së komunizmit. Themi pjesërisht, sepse edhe sot e kësaj
dite ka vepra të panjohura, të pabotuara, autorët e të cilave kanë vdekur në burgje
ose nuk kanë asnjë mundësi materiale për t’i nxjerrë në dritë. E kjo na kujton një
përgjegjësi e një detyrë: asnjë dëshmi, letrare ose dokumentare, e njerëzve që iu
kundërvunë diktaturës, nuk duhet të mbetet e patreguar. Por, kujt i i takon një detyrë
e tillë kaq e vështirë, e njëkohësisht kaq e shenjtë? Duke pasur parasysh edhe atë
letërsi, që u shkrua me qymyr në dyert e birucave me duar të përgjakura? Si vargjet,
që po shënojmë më poshtë, shkruar në derën e një biruce në burgun e Shkodrës nga Atë
Donat Kurti OFM, autori i famshëm i përmbledhjes me dy vëllime të përrallave kombëtare,
pasi e kishin flakur, të dërmuar, mbi një grumbull ‘liveresh’? Vargjet u shpëtuan
e u nxorrën prej biruce nga Bija heroike e Zojës, Ana Daja, që i mësoi menjëherë përmendësh:
I
Burgosuni Lidhë duersh e kambësh
me hekura, N’tokë shtri mbi pak livere, Zbé n’f’tyrë, ligshtue
prej s’vuejt’nash T’gropuem sytë sjell prej dere. Tanë frikë rri
e pret Kush po gerset, Pse e sheh vedin t’penguem Asht
i burguem.
Lum kush n’Tënzonë shpreson! Lum
kush n’Tënzonë shpreson E e ka për prijës, për Mbret Pse n’gëzime
e ndër t’veshtira Pret ditë ma të mira. Se i Lumi t’gjith i don, Ngushëllim
asht per njatë zemer Që e mësyeme prej anmikut Nuk ka si i pështon
rrezikut. Qindron e s’tutet Prej vuejtjes lutet E thotë:
“N’dorë tande, o Zot!”. Në dorë tande, o Zot, kur t’më shpifin, Kur
t’më shajnë e kur t’më salvojnë, Kur t’më rrahin e t’më poshtnojnë. Kur
t’më xjerrin shpijet E t’më dajnë shoqnijet. N’dorë tande, deh!
Mos më lësho! Nen hije t’krahëve të tu Unë jam ma i lum se fëmija Qi
e mbron e nanës dashtënia. Kur të kem ty n’roje Unë rri pa droje, Pse
n’jetë e n’nder ti m’pshton!
Erdh dita! Erdh
dita t’gëzohemi Qe, u dha kushtrimi N’daç fushës n’daç maleve Si
n’shejë ngadhënjimi T’valojë prap flamuri Qi anmiqtë e thyen. Ju
dha fund vuejtjeve Prej kah pësoi jeta, Dyert s’janë ma të burgjeve, Duel
në shesh e drejta: Deri prej vorreshVigma shperthen!
Por
të kthehemi përsëri tek takimi i djeshëm, për të kujtuar se u hap nga profesor Domeniko
Moreli, me koordinator, profesor Italo Kostante Fortino.
E vijojmë të kujtojmë
edhe se të dielën, më 29 nëntor, në orën 10. 30, pranë Kishës së Shën Athanasit, në
Rrugën e Babuinit 149, për të gjithë popullsitë që flasin gjuhën shqipe në Atdhe e
nëpër botë, do të kremtohet Liturgjia Hyjnore në këtë gjuhë, muzikuar nga atë Nilo
Somma.