Evropa po del nga kriza, por ekonomia mbetet e dobët: të dhënat e Komisionit Evropian
një vit pas rënies së Lehman Brothers
(14.09.2009 RV)Evropa po del nga
kriza ekonomike botërore, por niveli i pasigurisë mbetet i lartë. Kështu mësohet nga
shifrat e paraqitura nga Komisioni Evropian, një vit pas fillimit të kësaj krize,
me rënien e bankës së famshme amerikane Lehman Brothers. Kujtojmë se para një viti,
falimentimi i Lehman Brothers u ndoq nga 107 banka amerikane, pjesa më e madhe e të
cilave në vitin 2009. Administrata Obama ka paraqitur një projektligj për ndryshimin
e rregullave të sistemit, por ai po has pengesa në Kongres. E njëjta gjë do të bëhet
në mbledhjen e tretë të G20-ës në Pitsburg, më 24 e 25 shtator. Sipas parashikimeve,
Prodhimi i Brendshëm Brut i zonës së euros dhe i krejt Bashkimit Evropian, në fund
të vitit 2009, do të jetë në kuotën -4%, ndërsa inflacioni në +4%. Komisari evropian
për punët ekonomike e monetare, Almunia pohoi se “gjendja është përmirësuar, por ekonomia
e dobët do të vazhdojë të shkaktojë pasoja për punësimin dhe financat publike”. I
kërkuam një mendim ekonomistit italian Xhakomo Vaçago: Një përmirësim
që krijon pak vende pune, pasi industria akoma po përpiqet të fuqizohet në tregun
e konkurrencës. Por, duhet të themi të vërtetën: në dy vjet, parlamentet e qeveritë
nuk kanë bërë reformat e duhura e gjendja mbetet e dobët! Nuk mund të përjashtojmë
falimentime të tjera të bankave. Bota është globale. Bankat veprojnë në 200 vende.
Industria është globale, por qeveritë kanë mbetur kombëtare. Autoritetet e kontrollit
madje, janë të fragmentuara në mijëra pjesë edhe në SHBA-të. Ndihet nevoja e qeverisjes
së botës globale. Profesor, nga duhet filluar? Cilat janë rregullat bazë? Reflektimi
që duhet bërë është ky: kush bën, çfarë dhe si? E pastaj, të rishkruhen rregullat.
A mund të bëjnë bankat ç’të duan? A mund të fitojnë si të duan, duke bërë spekullime
apo gjëra të dobishme, si financimi i investimeve? Kush vendos rregullat duhet edhe
të përcaktojë cilat janë aktivitetet e ndaluara e kujt i shkojnë fitimet. Në këtë
moment, është në modë diskutimi për pagat e bankierëve. Unë dua të di: i paguajmë
shumë, por bëjnë gjëra të dobishme, apo i paguajmë shumë e bëjnë gjëra të rrezikshme?
Kjo është çështja. Ndoshta, mund të përcaktojmë së pari atë që s’duhet bërë,
si spekullimet… Gjatë viteve të kaluara, është fituar tepër duke blerë e shitur
sipas qejfit pasuri të luajtshme e të paluajtshme, agjensi financiare, që dihej se
përmbanin rreziqe në vetvete. Kreditë, të ashtuquajtura sub-prime, u janë shitur në
të gjithë botën edhe atyre që dikur quheshin “jetimë e vejusha”, pra njerëz pa tutelë.
Ky aktivitet ka qenë në kufi me krimin! Sepse t’u shesësh gjëra shumë të rrezikshme
njerëzve, që nuk e kanë vetëdijen për këtë, dikur ishte krim!